– جمیله جان کمی از خودت بگو
متولد سال ١٣۴٢ در تهران هستم. یک ماه قبل از فاجعه سینما رکس آبادان به عنوان دانش اموز مبادله ای از ایران خارج شدم. بنابراین از نزدیک شاهد هیچکدام از وقایع سی سال گذشته در ایران نبوده ام. دبیرستانم را سه سال یکی کردم و لیسانسم را سه ساله گرفتم تا بتوانم سریعتر از امریکا به ایران برگردم. محدودیتهای شغلی اما دامنگیر زنان شده بود و از انجا که مهندسی برق خوانده بودم پیدا کردن کار در رشته ام غیرممکن میامد.( تا مدتها اگهی استخدام در روزنامه رژیم را که دنبال بیست برادر مهندس برق می گشتند را نگه داشته بودم.) بدنبال فوق لیسانس در رشته ام رفتم و بیش از بیست سال است که در رشته ام در شمال کالیفرنیا مشغول بکارم.
– با توجه به اینکه جمهوری اسلامی دست به تحریف تاریخ زده و به خصوص سعی دارد چهره دیگری از زن ایرانی به افکار عمومی داخلی و خارجی معرفی کند، به نظر تو چگونه باید تبلیغات رژیم را خنثی و با آن مبارزه کرد؟
در خارج از کشور موفقیتهای چشمگیر زنان ایرانی در عرصه های مختلف خود بهترین طریق پوشالی کردن تبلیغات رژیم است. در داخل کشورنیز زنان تسلیم محدودیتها نشده اند و حتی در عرصه های ممنوعه مثل آواز خواندن موفقیتهایی در خارج از کشور کسب کرده اند مثل مهسا و مرجان وحدت. باید در شناساندن هر چه بیشتر این زنان در سطح بین المللی تلاش کنیم. دعوت بعمل آوردن از زنانی که الگوهای جمهوری اسلامی را شکسته اند به سمینارها و فستیوالهای خارج از کشور بسیار موثر است.
– با توجه به اینکه تو در گذشته فعالیتهای سیاسی داشته ای و این هم یکی از چهره های زن ایرانی است، تو و یارانت در به ثبت رسیدن ناگفته ها ، تجارب ، اشتباهات، آموخته ها و در آخر چهره و تاریخ تان که نباید به دست فراموشی سپرده شوند چه اقداماتی انجام داده اید؟
متاسفانه در ثبت فعالیتهای خارج از کشور کم کاری کرده ایم. ولی آموخته های خود را در عمل بکار گرفته ایم. مثلا شکل فعالیت را از چهارچوب سازمانی خارج کرده ایم و گروهها و شبکه های ارتباطی زنان را بوجود آورده ایم.
– آیا تو و یارانت در آن دوران هم نسبت به مسائل زنان حساس بودید؟
من از ابتدای فعالیتم در کمیته های مربوط به مسائل زنان درگیر بودم و هر جا می توانستم به درجه دوم بودن اهمیت آن در سازمان شکایت می کردم.
– از چه زمانی علاقه مند و فعال حقوق زنان شدی؟
از همان اوایل بعد از انقلاب که زمزمه های حجاب اجباری به گوش می رسید نگران شدم. هر چه تجاوز به حقوق زنان در داخل کشور شدت گرفت مخالفت من با رژیم بیشتر شد. وقت بیشتری صرف مطالعات مربوط به زنان کردم و خیلی زود جذب گرایشهای فمینیستی امریکا شدم. عمده فعالیتم اما در سالهای گذشته متمرکز برزنان ایرانی بوده است. سیزده سال است که گروه زنان شمال کالیفرنیا را پایه ریزی کرده ایم که شبکه ارتباطی مهمی بین زنان ایرانی در امریکا و کانادا شده است.
– نظرت در باره حجاب اسلامی و همینطور اجباری بودن آن در ایران چیست؟
بر خلاف ان عده ای که معتقدند حجاب اسلامی مهمترین مسئله زنان ما نیست، من فکر می کنم یکی از محوریترین مسایل است. جمهوری اسلامی از همان ابتدا، قدرت خود را با اعمال زور بر پوشش زنان به مردم تحمیل کرده است. هر چند وقت یکبار ماشین های گشتی به خیابانها سرازیر می شوند و با حمله به “بد حجابان” شرایط رعب و وحشت بوجود میاورند. جالب است که میانه رو بودن یا تندرو بودن جناحهای مختلف رژیم خیلی اوقات بسته به برخورد انها به حجاب زنان تعریف می شود. بنظرمن لغو حجاب اجباری باید یکی از اولین خواسته های زنان مبارز ایرانی باشد.
– مبارزات این دوره را چگونه ارزیابی میکنی؟ نقاظ ضعف و قوت آن
در داخل کشور سطح اگاهی در جنبش زنان بسیار بالا رفته است. اینکه زنان آشکارانه خود را فمینیست می نامند و تحت ان عنوان هم فعالیت می کنند. مطالبات برابری و ازادیخواهیشان ماورای ماهیت جمهوری اسلامیست بنابراین به چالش قانون اساسی پرداخته اند. البته این فعالین حقوق زنان هنوز در اقلیتند بنابراین در برنامه هایی که تدارک می بینند معمولا عده مشخصی شرکت می کنند. اصطلاحا توده گیر نشده اند. ولی شرکت انها در جریانات طیفی مثل کمپین یک میلیون امضا که نظرات مختلفی را در بر گرفته بسیار مثبت بوده است.
– با توجه به اینکه تو یکی از فعالین زنان ایرانی در شمال کالیفرنیا و همینطور یکی از ستونهای سمینارهای “بنیاد پژوهشهای زنان ایرانی” هستی، نقش زنان خارج از کشور را در طرح مسائل زنان چگونه ارزیابی میکنی و آیا اگر بتوان وظایفی برای ما زنان خارج از کشور تعیین کرد، آنها کدامند؟
در خارج از کشور متاسفانه نظریات بعضی از اکادمسین ها و فعالین حقوق زنان بسیار محافظه کارانه شده است. در مخالفتشان با سیاستهای خارجی کشورهایی مثل آمریکا تا حد دفاع از جمهوری اسلامی پیش رفته اند. مسئله زنان در مقابل حمله احتمالی امریکا به ایران درجه دوم اهمیت را گرفته و بعضی ها حتی مخالف پخش خبرها و افشای سرکوبها و جنایات رژیم شده اند.
بنیاد پژوهشهای زنان ایران نهادی بیست ساله است که در کمبریج امریکا توسط زنانی چون گلناز امین، شهلا حائری و افسانه نجم آبادی شکل گرفت. هدفش در برگرفتن انواع فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و فکری زنان ایرانی است. گلناز امین مسئول بنیاد، کنفرانس های بین المللی سالانه را با همکاری گروههای زنان در مناطق مختلف جهان برگزار می کند. برگزاری و تداوم کنفرانسهای بنیاد یکی از بزرگترین دست اوردهای زنان خارج از کشور است. بوجود اوردن فرصتی سه روزه برای بحث و تبادل نظر در مورد مسائل زنان بین پژوهشگران و فعالین داخل و خارج از کشور. حمایت و شرکت فعال در این کنفرانسها از وظایف زنان خارج از کشور با هر ایده و اعتقاد است. و البته حمایت از فعالیتهای زنان درداخل کشور از طریق پخش خبر، جمع اوری امضا، ترجمه و کمک مالی، ازجمله کارهایی است که ما میتوانیم در خارج از ایران انجام دهیم.
و اما من با بنیاد ازسال ١٩٩٢ و برگزاری سومین کنفرانس در شهر لس آنجلس آشنا شدم. از آنجا که در شمال کالیفرنیا زندگی می کنم خبر این کنفرانس دهان به دهان از دوستان لس آنجلس به ما رسید. من و چند تن از دوستانم که هر سال برنامه ای برای بزرگداشت روز جهانی زن برگزار می کردیم با شنیدن خبر یک کنفرانس سه روزه زنان خیلی هیجان زده شدیم و دسته جمعی به این کنفرانس رفتیم. درآن سالها اختلاف نظرها و موضع ها خود را در شکلهای خصومت آمیز نشان میداد و جو کنفرانس همیشه دوستانه نبود. ولی ایده آنکه دسته ای از زنان ایرانی موضوع و مسئله زن را محور قرار داده اند و هر سال کنفرانسی حول و حوش مسائل زنان برگزار می کنند آنقدر گیرائی داشت که من و چند تن از دوستان فعال حقوق زنان سعی در شرکت هر ساله کنفرانسها کردیم. بعد از شرکت در چند کنفرانس تصمیم گرفتیم از بنیاد برای برگزاری کنفرانس در شمال کالیفرنیا دعوت بعمل بیاوریم. از هم این رو گروه زنان در شمال کالیفرنیا را سیزده سال پیش بوجود آوردیم. هدف اصلی این گروه شبکه ارتباطی بین زنان ایرانیست. بیش از دویست نفراز آمریکا کانادا اروپا و حتی ایران عضو این گروه در اینترنت هستند که همدیگر را از تجربیات و اموخته های خود در جریان میگذارند. جلسات ماهیانه در شمال کالیفرنیا با دعوت از زنان منطقه انجام می گیرد. در نه سال گذشته میزبان دو کنفرانس موفق بنیاد در سالهای ٢٠٠٠ و ٢٠٠٨ در شهر برکلی بودیم که من عضو هر دوکمیته برگزارکننده بودم.
با سپاس فراوان از تو جمیله عزیز برای وقتی که در اختیار ما قرار دادی
گروه کاری چهره ما، تاریخ ما