نسرین ستوده، وکیل، از روز ۱۳ شهریور در بازداشت است. گروهی از موکلان وی کمپینی در حمایت از او با نام “همه موکلان من” تشکیل داده‌اند. شیرین عبادی از اهداف این کمپین و نیز راه‌‌های دفاع از تمامی زندانیان سیاسی می‌گوید.
دویچه‌وله: خانم عبادی! شما به همراه گروهی از موکلان خانم نسرین ستوده تصمیم گرفته‌اید روز ۲۵ سپتامبر را به عنوان «همه‌ی موکلان من» اعلام کنید و کمپینی تشکیل دهید برای دفاع از نسرین ستوده. در مورد این کمپین و همچنین در مورد وضعیت خانم ستوده برای ما توضیح دهید.
شیرین عبادی: خانم نسرین ستوده در غیاب وکلایی که به‌خاطر دفاع از موکلین‌شان به زندان رفتند، مثل آقای اولیایی‌فر، در غیاب وکلایی که به‌خاطر دفاع از موکلین مجبور به ترک وطن شدند، مثل خانم شادی صدر و خود من، و در غیاب وکلایی که به علت فشار وزارت اطلاعات مجبور به گوشه‌نشینی شدند، مثل آقای سلطانی و آقای دادخواه، بار همه‌ی ما را بر دوش می‌کشید و در یکسال اخیر از بیش از ۴۰ پرونده‌ی سیاسی به‌تنهایی و شجاعانه دفاع کرد و کوچکترین قدمی از دفاع از حقوق حقه‌ی موکلین‌اش عقب ننشست. همین خشم دستگاه‌های امنیتی را برانگیخت تا حدی که برخلاف قانون و برخلاف لایحه استقلال کانون وکلا به منزل ایشان یورش بردند و سپس احضارش کردند، سه روز به او مهلت دادند و امیدوار بودند ظرف این سه روز از کشور فرار کند که نکرد و شجاعانه ایستاد و در روز مقرر هم رفت خودش را معرفی کرد، در حالتی که می‌دانست متأسفانه استقلال قضایی بسیار ضعیف است و حتی از بین رفته و قاضی‌ای که از او بازجویی خواهد کرد، در حقیقت زیردست مأمور امنیتی است که او را جلب کرده است.
بیش‌تر فعالان این کمپین، موکلین خانم ستوده هستند که در خارج از ایران هستند. از لحاظ بین‌المللی این کمپین چه کارهایی را می‌تواند بکند؟
مهم‌ترین کاری که این کمپین خواهد کرد، جلب توجه افکارعمومی به وضعیت وکلایی است که از قربانیان نقض حقوق بشر دفاع می‌کنند، به‌ویژه خانم ستوده که الان در بازداشت و تحت شدیدترین فشارهاست، برای این که اعترافات نادرستی علیه خودشان کنند.
این خطر وجود دارد که با تهدید وکلا، دیگر آن وکلایی هم که بیرون هستند و باقی مانده‌اند، جرأت دفاع از متهمان سیاسی را نکنند. برای جلوگیری از چنین وضعیتی چه کار باید کرد؟
مسلماً وقتی که سایر وکلا ببینند وکلایی که از قربانیان نقض حقوق بشر دفاع می‌کنند این چنین تحت فشارند، شهامت دفاع را خواه‌ناخواه از دست می‌دهند. به‌خصوص این که از ناحیه‌ی نهاد صنفی خودشان هم، یعنی کانون وکلا، حمایت درخور و شایسته‌ای نمی‌بینند. بنابراین می‌باید با اعتراض‌های بین‌المللی نسبت به رفتاری که با وکلای مدافع حقوق بشر در ایران می‌شود عکس‌العمل نشان داد و در همین ارتباط من از همکاران بین‌المللی خودمان، یعنی وکلای بین‌المللی، درخواست کردم که به کمک همکاران ایرانی دربند بشتابند.
شما نامه‌ای هم در این‌باره به رئیس انجمن بین‌المللی وکلا نوشتید. آیا پاسخی در این مورد دریافت کرده‌اید؟
من با ایشان به صورت شفاهی صحبت کردم و ایشان هم قول دادند که پیگیری کنند.
شیرین عبادی می‌گوید هدف از کمپین «همه موکلان من» جلب توجه افکار عمومی جهان به وکلای تحت فشار در ایران استمن با ایشان به صورت شفاهی صحبت کردم و ایشان هم قول دادند که پیگیری کنند.
روز گذشته خانم نوشین احمدی‌خراسانی به دادسرای اوین احضار شد و تا ساعت حدود ۶/۵ـ ۷ بعدازظهر هم آنجا نگه داشته شد. به حدی که حتی خبر احتمال دستگیری‌شان هم منتشر شد، ولی بعد با قید کفالت آزاد شدند. خانم ستوده هم که همچنان ممنوع‌الملاقات هستند و احتمالاً در سلول انفرادی نگه داشته می‌شوند. به نظر می‌رسد که فشارها بر فعالان حقوق بشر و به‌طور مشخص فعالان زنان دارد اضافه می‌شود و گویا حلقه تنگ‌تر می‌شود. آیا برداشت شما هم همین است؟
متأسفانه روزبه‌روز دایره‌ی فعالیت مدافعان حقوق بشر از جمله فعالین حقوق زن را تنگ‌تر می‌کنند. خانم ستوده نمونه‌ی بارزش است که یک وکیل دادگستری به‌خاطر دفاع در دادگاه الان در زندان است. نمونه‌ی دیگر خانم نوشین احمدی‌است. من ایشان را سالهاست که از نزدیک می‌شناسم و کارهای‌شان را دیده‌ام. ایشان فقط و فقط در حوزه‌ی زنان آن هم در محدوده‌ی قوانین ایران فعالیت می‌کنند. هرگز قانونی را نشکسته‌اند، مرتکب تخلفی نشده‌اند. النهایه اعتقاد دارند که زن هم موجودی است برابر با مرد و تبعیض قانونی را قبول ندارند و به همین دلیل است که انواع و اقسام اذیت و آزار را برای ایشان فراهم کرده‌اند که آخرینش احضار به دادسرای انقلاب و ساعت‌ها بازجویی در این مورد بوده که چرا معتقدند زن و مرد باید حقوق برابر داشته باشند.
در حال حاضر علاوه بر خانم ستوده زندانیان دیگری در ایران حکم‌های سنگین برای‌شان صادر شده و تحت فشار هستند، از جمله شیوا نظرآهاری که حکمی که برایش صادر شده، هفت سال حبس و تبعید به ایذه است. یعنی حکم تبعید برای یک فعال حقوق بشر. وکیل‌شان آقای شریف گفته‌اند که صدور این حکم خیلی ایشان را نگران کرده است. در مورد این حکم نظرتان را بفرمایید.
این حکم مانند سایر احکام محکومیتی که برای مدافعان حقوق بشر صادر شده، مثل آقای کبودوند، آقای عمادالدین باقی و همین طور آقای اولیایی‌فر، تماماً برخلاف قوانین داخلی ماست و علاوه بر آن برخلاف قوانین بین‌المللی. زیرا مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۹ قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن دولت‌ها موکلف هستند تسهیل وظایف مدافعان حقوق بشر را فراهم کنند. یعنی نه تنها حق ندارند آن‌ها را دستگیر کنند، نه تنها حق ندارند جلوی کار آن‌ها را بگیرند، بلکه وظیفه دارند که کمک‌شان کنند که کارهای حقوق بشری خودشان را انجام دهند. دولت ایران هم موقع تصویب این قطعنامه به آن رأی مثبت داده و در مدارک سازمان ملل موجود است. حالا برخلاف ژستی که دولت ایران در مجامع بین‌المللی می‌گیرد، شدیدترین رفتار را با مدافعین حقوق بشر می‌کند. برای خانم نظرآهاری کیفرخواستی صادر شده بود به اتهام محاربه. و الان هم یک دختر جوان، یک دانشجوی تیزهوش را محکوم کرده‌اند به یک حبس طویل‌المدت، آن هم در یک شهرستان دورافتاده. در جایی که به گفته‌ی وکیل‌شان حتی بخش زنان در آن زندان نیست. این جز این که بخواهند نهایت اذیت و آزار را برای یک دختر جوان انجام دهند، که صرفاً فعالیت‌های حقوق بشری می‌کرده، چیز دیگری نیست.
خانم عبادی! شما در کنفرانسی که روز گذشته در شهر نیویورک داشتید، پیشنهاد کردید که پزشکان بدون مرز برای بازدید از زندانیان سیاسی که این روزها خبر ناراحتی‌های جسمی‌شان در همه‌جا منتشر شده، به ایران بروند و از زندان‌ها و زندانیان سیاسی بازدید کنند. چه قدر این درخواست شما امکان عملی‌شدن دارد؟
این حداقل کاری است که یک حکومت می‌تواند در مورد زندانیان انجام دهد. دولتمردان ایرانی، ازجمله آقای احمدی‌نژاد، همواره مدعی هستند که ایران آزادترین کشورهاست و ما حتی با مخالفین خودمان با مدارا رفتار می‌کنیم. بنابراین حالا خواهش این است که در «آزادترین کشورها» اجازه بدهید که پزشکان بدون مرز داخل زندان بروند و زندانیانی را که ادعای بیماری دارند معاینه کنند. آقای سحرخیز را ببینند، آقای اسانلو را نگاه کنند، آقای کرمی را ببینند و ببینند آیا این حرفها درست است یا خیر.
تحریریه: بهمن مهرداد
