مبارزه با راسیسم و سکسیسم؛ دو روی یک سکه

تعرض و آزار جنسی به زنان از سوی گروهی از مردان در شب سال نو میلادی امسال در شهر کلن و چند شهر دیگر، اولین نتیجه مشهودی که داشت دامن زدن به بحث‌هایی مربوط به قوانین پناهندگی بود.بدین ترتیب موضوع خشونت جنسی علیه زنان در سایه بحث‌های مربوط به پناهندگی و پناهجویی قرار گرفت.

هرچند وزیر دادگستری آلمان اعلام کرده که قوانین مربوط به مجازات تعرض و آزار جنسی و نیز تجاوز جنسی هم به زودی در آلمان تغییر می‌کند اما آنچه فورا مورد توافق همه قرار گرفت، سخت‌تر کردن مجازات پناهجویان و آوراگانی بود که مرتکب این گونه جرائم می‌شوند. اندک صداهای مخالف احزاب چپ هم در این میان شنیده نشد.

گروه‌های فعال در زمینه حقوق زنان اما همچنان صدایشان بلند است؛ آنها خواهان تغییر قوانینی هستند که اثبات تجاوز جنسی را بسیار سخت کرده، برای تعرض جنسی مجازات‌های سبکی در نظر گرفته و آزار جنسی را اصلا جرم نمی‌داند.

بیشتر بخوانید:

آلمان خارجی‌های مجرم را از کشور اخراج خواهد کرد

فعالان زن همچنین خواهان بیشتر شدن امکانات سازمان‌های زنان برای کمک به زنان خشونت‌دیده، افزایش تعداد خانه‌های امن زنان و نیز همه‌گیر شدن بحث خشونت علیه زنان در رسانه‌ها هستند.

بهشید نجفی مشاور سازمان آگیسرا که در زمینه کمک به زنان مهاجر و پناهنده فعالیت می‌کند با تاکید بر اینکه خشونت علیه زنان از سوی هر فرد یا گروهی که باشد محکوم است می‌گوید: «این اتفاق افتاده و اتفاق بسیار بدی هم بوده. در حقیقت یک فاجعه بوده. ولی الان برای ما مهم است که نشان دهیم زن​ها بدون حمایت هستند. زن​ها احتیاج دارند که از طرف قانون حمایت بشوند، در خیابان، درخانه، در محل کار و در قوانین باید از آن​ها حمایت شود. در تمام این سال​ها ما گفته​ایم که قوانین متاسفانه آن طور که باید از زنان حمایت نکرده و قوه قضاییه و همچنین پلیس هم نسبت به تعرض و آزار جنسیتی زنان تا حالا بی​تفاوتی نشان​ داده و یا کم اهمیت​اش کرده است. الان با این اتفاق ما دوباره می‌توانیم روی این خواسته‌هایمان پافشاری کنیم.»

گفت‌وگو با بهشید نجفی درباره وقایع شب سال نوی کلن

بهشید نجفی که بیش از ۲۰ سال است در زمینه کمک به زنان خشونت‌دیده و مهاجر فعالیت می‌کند اظهار تاسف می‌کند از این که واقعه شب سال نو کلن وسیله‌ای شده در دست کسانی که از مدت‌ها پیش در پی سخت‌تر کردن قوانین پناهندگی بوده‌اند.

او می‌گوید: «من سئوالم این است که اولا اگر ۳۰ یا ۴۰ یا ۵۰ نفر پناهندگانی هستند که این کار را انجام داده​اند، چرا می‌خواهند قوانین را برای همه پناهندگان سخت‌تر کنند؟ مهاجمان باید محاکمه بشوند ولی اگر قوانین مهاجرت را سخت​ کنند، متاسفانه این شامل حال زنان مهاجر هم می​شود. یعنی به نظر من سخت‌تر کردن قوانین پناهندگی معنایش این است که نتوانسته​اند با خشونت علیه زنان مبارزه کنند.»

این فعال حقوق زنان می‌گوید اصلا این دو قضیه به هم مربوط نیستند و نباید آنها را به هم ربط داد، به جای آن باید قوانین را تقویت کنند، حمایت از زنان را جدی بگیرند و موسسات کمک به زنان و خانه​های زنان را تقویت کنند. من اصلا اخراج پناهندگان را چاره کار نمی​بینم، چون فکر می​کنم اگر این پناهنده​ها برگردند، بازهم زنان دیگری را اذیت می‌کنند و ما هیچ مشکلی را حل نکرده​ایم.»

ذهنیتی که خشونت علیه زنان را مجاز می‌داند

اما همه فعالان زن اینگونه فکر نمی‌کنند. آلیس شوارتسر، یکی از مشهورترین فمینیست‌های آلمان و مدیرمسئول مهمترین مجله فمینیستی به نام ‘افما’ وقایع شب سال نو در کلن را نتیجه ‘انعطاف غلط و بیش از حد’ دولت آلمان در مقابل پناهجویان دانست.

غیر از آلیس شوارتسر اما زنان دیگری هم هستند که ملیت و مذهب مهاجمان را مسئله مهمی دانسته و معتقدند باید روی این مسئله تعمق شود.

پروین ابراهیم‌زاده، مسئول امور زنان و پناهندگان در اداره شهروندی مولهایم در شهر کلن به دویچه ‌وله می‌گوید: «به نظر من حادثه‌ای که در شب سال نو میلادی در کلن اتفاق افتاد، تنها یک آزار جنسی که زنان همیشه تجربه می​کردند نبوده، بلکه در ابعاد گسترده‌تر و سازمان‌یافته‌تری بوده که شاید بتوان از آن به​عنوان یک ترور جنسی نام برد. ما خودمان خیلی خوب این رفتارها را در جوامع اسلامی می​شناسیم و می‌دانیم که در این گونه جوامع اگر زنان طبق نرم​های رایج لباس نپوشند یا رفتار نکنند، به چشم زنان فاسد و خراب دیده می​شوند و مردها هم به خودشان اجازه می​دهند که هر کاری با این ​زن​ها بکنند.»

بیشتر بخوانید:

عذرخواهی پناهجویان به خاطر تعرض به زنان در آلمان

او با تکیه بر این که اکثریت قریب به اتفاق مردان مهاجم از کشورهای مسلمان بودند می‌گوید: «ما چرا می​ترسیم از اینکه بگوییم چه کسانی این کار را انجام داده​اند؟ ما به​عنوان زنان تبعیدی دهه ۱۹۸۰ خیلی خوب با بنیادگرایی اسلامی آشنا هستیم و خودمان این تجربه​ها را کرده​ایم و نمی‌توانیم این حادثه را به راسیسم و خارجی​ستیزی ربط بدهیم و سکوت کنیم، چون می​ترسیم که به راسیست‌ها میدان بدهیم. این یک واقعیت است که هرسال اینجا تعداد زیادی قتل​های ناموسی انجام می​شود و این مردها ایرانی و ترک و عرب​اند. معنایش این نیست که همه​شان این کاره​اند، اما آدم باید بتواند دقیق و روشن در مورد موضوع خشونت جنسی صحبت کند.»

گفت‌وگو با پروین ابراهیم‌زاده

خانم ابراهیم‌زاده به تجربیات خودش از کمپ‌های پناهندگی اشاره می‌کند. او می‌گوید زنی افغان که بدون حجاب بوده به دلیل فشار مردان افغان حاضر در کمپ مجبور به پوشیدن روسری شده چرا که به او گفته‌اند تو به عنوان یک زن مسلمان باید حجاب داشته باشی و این زن هم از ترسش روسری بر سر کرده است.

در یک مورد دیگر یکی از ایرانیان همکار در کمپ پناهندگان شهر هانوفر تعریف کرده که در چندین مورد شاهد فحاشی‌های سکسیستی و بسیار رکیک چند مرد سوری به دو دختر عراقی بوده است.

پروین ابراهیم‌زاده از این همه نتیجه می‌گیرد: «ما باید علیه این رفتار ضدزنی که صورت می‌گیرد عکس​العمل نشان دهیم. ما نمی​توانیم این رفتارها را کتمان کنیم. به نظر من، ما زنانی که خودمان این تجربه​ها را کرده​ایم و خودمان غیرآلمانی هستیم و خیلی هم خوب فرهنگ مردان شرقی را می​شناسیم، باید خیلی روشن و مشخص در مورد این رفتار و این حوادث وحشتناک صحبت کنیم، بدون اینکه بترسیم که به ما برچسب راسیستی بزنند و محکوم به خارجی​ستیزی بشویم. یعنی خود ما باید کسانی باشیم که در مقابل چنین رفتاری بلند می​شویم.»

بیشتر بخوانید:

حمله افراد ناشناس به شهروندان خارجی ‌در شهر کلن

بهشید نجفی اما معتقد است این‌گونه رفتارها ربطی به مذهب و ملیت ندارد: «ما می​گوییم مردسالاری یا نظام پدرسالاری نه ملیت نمی​شناسد و نه مذهب. اینکه مردها از چه خانواده​ای می​آیند و یا چه تحصیلاتی دارند اصلا مهم نیست. متاسفانه ما می​بینیم که خشونت علیه زنان در همه وجود دارد. این است که ما می‌گوییم این آزار جمعی از طرف مردان شده، مهم نیست که از طرف چه مردی، با چه ملیتی، با چه مذهبی و با چه تحصیلاتی و باید محکوم بشود. ما می​گوییم که این قضیه باید روشن بشود و تمام جزئیاتش به مردم ارائه شود.»

‘مرزهایی که اسلحه از آن رد می‌شود، انسان‌ها هم از آن عبور می‌کنند’

طبق آمار سازمان‌های زنان هرساله در جشن اکتبر یا همان جشن آبجوی مونیخ به طور متوسط به ۱۰ زن تجاوز جنسی می‌شود. آمار آزار و اذیت و تعرض جنسی در جشن کارناوال کلن نیز بسیار بالاست اما به دلیل جدی نگرفتن موضوع از طرف پلیس این شکایت‌ها عموما ثبت نمی‌شوند.

عذرخواهی تعدادی از پناهجویان سوری از مردم آلمان

با این حال در میان اظهارنظرهای متفاوتی که در این مدت درباره حادثه آزار جنسی زنان در شب سال نو شد، چندین بار از قول مردم و حتی برخی از سیاستمداران شنیده شد که این نوع و حجم از آزار جنسی علیه زنان تا کنون در آلمان سابقه نداشته و این یک پدیده وارداتی است.

بهشید نجفی تایید می‌کند که هم تعداد زنان آزاردیده در شب سال نو امسال و هم نوع آزاررسانی که به صورت گروهی بوده در آلمان تقریبا بی‌سابقه بوده است. با این حال او می‌گوید: «خشونت علیه زنان متاسفانه جهانی​ست و مبارزه زنان هم خوشبختانه جهانی‌ست. برای همین است که من فکر می​کنم اگر ما بگوییم این یک پدیده وارداتی‌ست، در حقیقت دوش خودمان را از زیر بار مسئولیت خالی کرده​ایم و این درست نیست.»

بیشتر بخوانید:

۶۰ درصد مردم آلمان همچنان دیدشان به خارجی‌ها مثبت است

از سوی دیگر این فعال زنان به ترکیب کنونی جامعه آلمان اشاره کرده و می‌گوید: «جامعه آلمان جامعه ۷۰ سال پیش نیست، جامعه زمان هیتلر نیست. جامعه آلمان یک جامعه مهاجرپذیر است. مهاجرین اینجا زندگی می​کنند و یک بخش اساسی جامعه اینجا به دست مهاجران ساخته شده. مردم آلمان باید این واقعیت را بپذیرند.»

بهشید نجفی همچنین با اشاره به پدیده جهانی شدن می‌گوید: «ما داریم در یک جهان گلوبال زندگی می​کنیم که اصلا نمی​توانی مرزهایت را ببندی و بگویی خب من ماشین​ یا اسلحه​ام را صادر می​کنم، ولی آدم​های دیگر به کشور من نیآیند. این اتفاق نمی​تواند بیافتد. مرزهایی که از آن اسلحه و ماشین‌ رد می‌شود همان مرزهایی هستند که انسان‌ها هم از آن عبور می‌کنند.»

لزوم همبستگی میان مخالفان راسیسم و سکسیسم

ولی آیا تمامی این بحث‌ها و جدل‌ها می‌تواند منجر به تغییر رویه دولت آلمان در سیاست آغوش بازش برای پناهجویان باشد؟ آیا موج‌سواری‌های گروه‌های راست افراطی بر واقعه شب سال نو کلن می‌تواند نگرش مردم آلمان را نسبت به پناهندگان ومهاجران تغییر دهد؟
شرکت پناهجویان سوری در تظاهرات محکومیت تعرضات شب سال نو

شرکت پناهجویان سوری در تظاهرات محکومیت تعرضات شب سال نو

بهشید نجفی می‌گوید: «در مسائل مهاجرت و پناهندگی ما یک قدم، دو قدم، سه قدم جلو می‌رویم و بعد یک چنین اتفاقی می‌افتد و ما صد قدم عقب می​رویم. این خیلی باعث تاسف است. ولی از یک‌ طرف دیگر این اتفاق افتاده و ما باید این اتفاق را الان به​عنوان یک شانس ببینیم که می‌توانیم با استفاده از آن خشونت علیه زنان را در جامعه برجسته​تر کنیم. یعنی بحثی را که همیشه تنها در تشکل​های زنان یا در جمع​های کوچک انجام می‌شد، حال می‌توانیم در سطح عمومی جامعه پیش ببریم و بخواهیم قوانینی که با خشونت علیه زنان مبارزه می​کنند تقویت بشوند.»

نجفی همچنین به لزوم همبستگی میان فعالان زنان و کنشگران مبارزه با نژادپرستی اشاره کرده و می‌گوید: «ما باید همبستگی خودمان را با آن​هایی که ضد نژادپرستی مبارزه می​کنند بیشتر کنیم. ما باید کسانی را که برای پناهندگان کار می‌کنند و تعدادشان هم خیلی زیاد است تقویت کنیم و بگوییم که با آنها همبستگی داریم. یعنی ما باید در عین حال هر دو این کارها را با هم انجام دهیم. من امیدوارم که ما بتوانیم در جامعه آلمان که یک جامعه دموکراتیک است و جامعه‌ای​ است که قانون در آن حکومت می​کند، بر این بحران هم غلبه کنیم و به اهدافی که داریم برسیم، یعنی حقوق بشر برای همه، حتی برای مهاجران.»