زن و تن
بیست و چهارمین کنفرانس پژوهش‌های زنان ایران موضوع «زن، تن، اختیار» را انتخاب کرده است. در سمینارهای زنان چندان به این موضوع پرداخته نشده. پروسه‌ی انتخاب چنین تمی چه بود؟
“به دلیل وجود چندین دهه حجاب اجباری در ایران، در ابتدا دوستانی که برای برگزاری کنفرانس بنیاد در کلن پیش‌قدم شده بودند، تم حجاب را در نظر داشتند، که بعد از سال‌ها، نوری بر این معضل که به امری عادی تبدیل شده است بیاندازند. ولی در جلسات مقدماتی که تشکیل شد، دوستان دیگر خواهان گسترش دامنه‌ی این بحث شدند تا تابوی تن زن را به چالش بکشند. “زنان و آزادی اختیار برخویشتن” مضمونی بود که جمع تا مدتی بر آن توافق داشت، اما تیتر آن نظر جمع را نمایندگی نمی‌کرد. برخی مردسالاری را در تحقیر شعور و پیکر زن می‌دیدند و خواهان تیتری برای به چالش کشیدن آن مجموعه بودند. برخی بدن زن را منشا این ستم می‌دانستند و خواهان تاکید بر این بدن بودند. در نهایت بعد از جلسات بسیاری، جمع روی تیتر «زن، تن و اختیار» توافق کرد.”
نقش خویش بر آئینه جان
در مضمون این موضوع این شعر آمده است. نگارنده‌ی این متن کیست؟
پیکر زن از دیرباز، تابویی بوده
در اختیار غیر
در بازی قدرت
گاه برهنه، بی خواست خویش
گاه پوشیده، در دست یازی غیر
باشد که این پیکر،
خود نقش خویش بر آئینه جان نشاند.
“این شعر گونه مضمونا در ابتدا توسط یکی از افراد کمیته گفته شد. قصد او این بود که به جای متنی خسته کننده در چند جمله خواست برگزار کنندگان را روشن کند. جمع، در عین توافق، از ناهمواری نوشته اولیه راضی نبود. مدت‌ها برای صیقل دادن آن همفکری شد و در نهایت برای چند تن از فعالین زنان فرستاده شد. به کمک یکی از آنان که هنرمند بود کمی صیقل داده شد و به این صورت در آمد. در نتیجه نمی‌توانم بگویم که نگارنده این متن کیست. شاید بشود گفت کمیته کلن و یاران جنبش زنان.”
کمیته محلی
برگزارکنندگان یا کمیته‌ی محلی کیستند؟ آیا گروه خاصی هستند و یا مشخصا در رابطه با این سمینار گرد هم آمده‌اند؟
“کمیته محلی از مجموعه‌ای از فعالین زنان در کلن تشکیل شده است. این فعالین یا منفرد و مستقل فعالیت دارند و یا در انجمن زنان ایرانی کلن و یا انجمن آگیسرا که برای کمک به زنان خارجی در کلن بوجود آمده است، فعالند. زنان عضو کمیته صرفا برای برگزاری کنفرانس بنیاد در شهر کلن گرد آمده‌اند و علیرغم عضویت‌های گروهی، به صورت فردی در کمیته‌ی محلی شرکت دارند و طبق اساسنامه‌ی بنیاد پژوهش‌های زنان ایران حرکت می‌کنند.”
چند صدایی روز اول کنفرانس
به جز سخنرانانی که خود موضوعاتی پیشنهاد می‌دهند، آیا سخنرانانی را نیز از سوی بنیاد دعوت کرده‌اید؟
“بله. سخنرانان روز اول که دو زبانه است، تقریبا همگی دعوت شده‌اند. چون طبق سنت بنیاد هر ساله از کشور میزبان، سخنرانی دعوت می‌شود. ما امسال علاوه بر سخنران آلمانی، مایل بودیم که زنی از کشورهای شرقی را هم دعوت کنیم که دو گونه صدا منعکس شود. به دلیل وضعیت ویژه‌ی زنان در کشورهای عربی و برای همبستگی و انعکاس صدای آنان در جامعه‌ی آلمان، خانم امل رامسیس را از مصر دعوت کرده‌ایم. از آنجایی که بحث حجاب برایمان بسیار اهمیت داشت، خانم آلیس شوارتزر را که در ابتدای انقلاب به ایران رفته و از نزدیک با مسائل زنان ایران آشناست، دعوت کرده‌ایم و شرکت کنندگان میزگرد روز اول در زمینه‌ی “پیکر زن و حجاب در جوامع اسلامی” به دلیل اهمیت موضوعش دعوت شده‌اند. یک خانم مسلمان و یک خانم آته‌ئیست ایرانی و خانم سیران آتش از ترکیه دعوت شده‌اند. خانم ریحان شاهین از ترکیه را هم که در زمینه حجاب زنان کار تحقیقاتی دکترایش را نوشته، قرار است که دعوت کنیم.”
تجلیل از حرکت
آیا باز هم زن برگزیده خواهید داشت و یا شیوه‌ی دیگری در قدردانی از زنان برگزیده در نظر دارید؟
“ما امسال تصمیم گرفتیم که به جای یک زن یک حرکت فکری از جانب زنان را که نقشی جدی در جنبش زنان بازی کرده است، مورد تجلیل قرار دهیم. اجازه دهید فعلا اعلام نشود.”
وقت کم و کار زیاد
از نظر تدارکاتی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنید؟
“گاهی پیشداوری و یا سوء تعبیر در نتیجه عدم شناخت یکدیگر به کار لطمه می‌زند. ولی در مجموع همه تلاش دارند که بهترین کار ممکنه را انجام دهند و مهمتر از همه این است که احساس می‌کنم چگونه با همفکری و دلسوزی تک تک قطعه‌های این ایده شکل می‌گیرد و در کنار هم گذاشته می‌شود؛ و چه لذتی دارد وقتی که به تلاش جمعی شکل گرفته نگاه می‌کنیم. به غیر از کمی وقت و کار زیاد مشکلی نیست. چون همگی‌مان وقت مفید کمی در اختیار داریم و کار زیادی که باید پیش رود.”
