رادیو زمانه – بیست و سومین کنفرانس بین‌المللى بنیاد پژوهش‌هاى زنان ایران زیر عنوان «گفتمان دو نسل»، در شهر بوستون و در تاریخ ١٨ تا ٢٠ خرداد ١٣٩١ (١۵ تا ١٧ جون ٢٠١٢) برگزار شد.
کنفرانس همانند همیشه از تحرک و پویایى ویژه‌اى برخوردار بود. گلناز امین، بنیانگزار کنفرانس که ۲۳ سال است بى‌وقفه تلاش و کوشش مى‌کند امسال نیز با حضور خود نشان مى‌داد که این راه را تا به آخر ادامه خواهد داد. کنفرانس مکانى‌ست که همیشه مى‌توان دوستان بسیار قدیمى را دوباره پیدا کرد. دیدن چهره ویدا حاجبى که از پاریس آمده است انسان را به هیجان مى‌آورد. منیره برادران از آلمان آمده و دوستان دیگر هر کدام از گوشه‌اى از دنیا راهى کنفرانس شده‌اند. من از کالیفرنیا رفته بودم.
کنفرانس در بامداد ١٨ خرداد با خوش‌آمدگویى کمیته محلى آغاز شد. پرستو فروهر به عنوان نخستین اجراکننده برنامه در پشت تریبون قرار گرفت و کتاب تازه خود را که درباره خانواده‌اش نوشته است معرفى کرد. پرستو فروهر محصول درد و رنج است. پدر و مادر نازنین او به دست اوباش جمهورى اسلامى تکه تکه شدند. پرستو هر ساله و همیشه خاطره آن‌ها را گرامى مى‌دارد. او بخشى از کتابش را خواند که بسیار مورد توجه قرار گرفت.
سپس جودیث رجیستر، بانوى جوان سیاه‌پوست در سخنرانى با عنوان « مى‌خواهید میراثتان چه باشد» شرح دقیقى از شرایط کشورهاى عقب نگه داشته‌شده در دنیا، به ویژه آفریقا به‌دست داد. این سخنرانى با علاقه شدید حاضران مواجه شد و مردم با طرح پرسش‌هاى متعدد به این سخنرانى رنگ و جلاى نوینى دادند. پس از معرفى هنرمندان جایزه حامد شهیدیان در زمینه پژوهش‌هاى فمینیسم انتقادى به مارى آستبى و ثریا فلاح اعطا شد. ساعت دو بعد از ظهر اختصاص داشت به معرفى زن برگزیده سال. امسال فرزانه میلانى، استاد برجسته دانشگاه ویرجینیا براى این مهم انتخاب شده بود که به‌وسیله دخترش، فرناز میلانى گزونى معرفى شد.
بعد فیلم «ماه، خورشید، گل، بازى» را دیدیم که وقف معرفى حسین منصورى، پسرخوانده فروغ فرخزاد شده بود. کنسرت شادى ابراهیمى به همراهى حامد طبخى را پى گرفتیم و سپس نمایشى از نیلوفر بیضایى به نام «رو‌به‌رو در آستانه فصلى سرد» با هنرمندى بهرخ بابائى، نیلوفر بیژن‌زاده و یگانه طاهرى به اجرا گذاشته شد که مورد توجه قرار گرفت. این نمایشنامه وقف معرفى قره‌العین و فروغ فرخزاد شده بود.
در روز شنبه ١٩ خرداد گلناز امین همانند سنت هرساله پیام بنیاد را قرائت کرد. سپس نوبت سخنرانى من بود که در زمینه حجاب در پنج هزار سال گذشته در ایران سخنرانى داشتم و کوشیدم با طرح اسطوره گیلگمش که حامل نخستین زن باحجاب تاریخ است جغرافیاى منطقه را تحلیل کنم. سپس نوبت به فرنگیس حبیبى رسید که تحول شخصیت‌هاى زن در داستان‌هاى نویسندگان زن در نیم قرن اخیر را به نحوى گسترده مورد تحلیل قرار داد. دومینیک پرویز بروکشا با معرفى کتاب خود درباره فروغ فرخزاد به بررسى زندگى فروغ پرداخت. بسیار جالب است که افراد بدون قرار قبلى اغلب از فروغ و کار او گفتار در میان آوردند.
میزگرد با گردانندگى رویا برومند و شرکت منیره برادران، شورا مکارمى وکلر باهرى به مسئله زندان و اعدام‌ها پرداخت. این پانل تکان‌دهنده همه را به گریه انداخت. بحث به اینجا کشانده شد که افراد زیادى صرفاً به دلیل همین پانل از همکارى با بنیاد پژوهش‌ها عذر خواسته بودند. بهانه‌شان این بوده که به ایران مى‌روند و خوبیت ندارد که چهره بنمایند. پانل اما بسیار موفق بود. ادبیات زندان امروز یکى از شاخه‌هاى اساسى –حداقل- ادبیات ایرانیان مهاجر را تثشکیل مى‌دهد. بسیار روشن است که این ظلم هرگز فراموش نخواهد شد. این برنامه منقلب‌کننده در ادامه راه به کنسرت خواننده بسیار خوب سپیده رئیس سادات و با هنرنمایى نغمه فرهمند، نوازنده سازهاى کوبه‌اى منتهى شد.
روز یکشنبه برنامه بنیاد با سخنرانى نورا بیانى آغاز شد. او در «سرخ‌ها و سبز‌ها»، روایتى از پیوند‌ها و گسست‌ها فضاى انقلابى چندین دهه از تاریخ ایران را مورد بررسى قرار داد. منیره کاظمى در «تفاوت نسل‌ها و روند تغییر در جنبش زنان» مسئله گفتمان دو نسل را از زاویه دیگرى بررسى کرد. سوسن تهماسبى در «شکاف‌هاى نسلى و جغرافیایى، چالش هاى پیش‌روى جنبش زنان ایران» از دریچه دیگرى به تحلیل جنبش زنان ایران پرداخت. سپس نوبت به گلاله شرفکندى رسید که بر مسئله زنان کرد تمرکز داشت. در «از زن کرد پیشمرگ تا زن کرد فعال مدنى» او نشان داد که فکر مى‌کند کردان یک ملت هستند. او عضو حزب دموکرات کردستان است. بعد فریبا پارسا در «دموکراسى و زنان» با علاقمندى اعلام کرد اگر کار در تمامى جهات به دست زن‌ها بیفتد دنیا بى‌مشکل خواهد شد. این سخنرانى بسیار تخیلى ارزیابى شد.
دختران جوان همکار بنیاد نمایش کوتاه و زیبایى را عرضه کردند. در آخر کار میز ارزیابى کنفرانس کار خود را آغاز کرد. باید گفت که این دوره از کنفرانس بنیاد پژوهش‌هاى زنان ایران با موفقیت و بدون برخورد شدید برگزار شد. مکان کنفرانس در ساختمان تازه‌ساز دانشگاه «ام. آى. تى» برگزار شد. این ساختمان از معمارى بسیار قابل تأملى برخوردار است. مردم مرتب از این ساختمان عکس مى‌گرفتند، اما «ام آى تى» مقررات سختى را بر بنیاد اعمال کرده بود. به همین جهت امکان تهیه خوراک براى شرکت‌کنندگان به صفر رسیده بود.
طراح پوستر امسال بنیاد صفورا رافعى‌زاده، استاد دانشگاه بود. این پوستر یکى از زیبا‌ترین پوسترهاى بنیاد در طى این ۲۳ سال بود. تابلوهاى نقاشى محدودى عرضه شده بود. کارهاى خوب افسانه خلیل و شهره از نمونه کارهاى عرضه شده بود.
بنیاد پژوهش‌هاى زنان ایران در طى ۲۳ سال کار نشان داده است که «پاى‌زنى» [در مقابل پایمردی] و پشتکار نخستین عوامل تداوم یک کار هستند. نیروى کار گلناز امین به‌راستى در خور تحسین است. او بى‌وقفه و با مداومت و پشتکار امر رهبرى این بنیاد را بر عهده دارد. بسیارى از مردان و زنان فعال در رشته‌هاى مختلف کار در این بنیاد سخنرانى‌هاى خود را عرضه داشته‌اند. کارنامه بنیاد از این نظرگاه بسیار غنى‌ست. کنفرانس هر سال در یکى از نقاط اروپا یا امریکا برگزار مى‌شود.
امسال مکان کنفرانس بوستون در ایالت ماساچوست آمریکا بود. سال آینده این کنفرانس در شهر «کلن» واقع در آلمان برگزار خواهد شد.
موضوع اصلى بحث‌هاى امسال «گفتمان دو نسل» بود و شرکت‌کنندگان در کنفرانس کوشیده بودند بر این معنا تمرکز کنند. برخى از دوستان پاى ثابت کنفرانس هستند. یکى از قدیمى‌ترین شرکت‌کنندگان حمید نوذرى مقیم آلمان است. او تقریباً در تمامى کنفرانس‌هاى بنیاد شرکت داشته است. من خود در سومین سال کنفرانس بنیاد که در لوس‌آنجلس برگزار مى‌شد از ایران به آمریکا آمدم. من مستقیم از زندان به کنفرانس آمده بودم و این مقدمه‌اى شد براى آنکه سال بعد به آمریکا بازگردم و براى همیشه مقیم این کشور بشوم. از آن پس افتخار دوستى گلناز امین را داشته‌ام و همیشه و هر سال این گلناز امین است که تولد مرا تبریک مى‌گوید. هیچکس باور نمى‌کند این زن فروتن و خستگى‌ناپذیر بتواند کارى به این سنگینى را با روى باز و گشاده‌رویى برگزار کند.
به شما توصیه مى‌کنم که سال آینده در این کنفرانس شرکت کنید. بدون شک پشیمان نخواهید شد. در طى سه روز شاهد شمار زیادی سخنرانى‌هاى قابل تأمل خواهید بود. در عین حال اگر قصد ایراد سخنرانى دارید با بنیاد پژوهش‌هاى زنان ایران تماس بگیرید. آن‌ها با روى باز از شما استقبال مى‌کنند.
امسال در عین حال حضور لایقه دوراندیش، گوینده با سابقه تلویزیون قدیمى ایران در این کنفرانس چشم را نوازش مى‌داد. دیدار با جانت بائور، رئیس مطالعات زنان در دانشگاه ترینیتى نیز از رویدادهاى با ارزش این کنفرانس بود. همچنین دیدن چهره فاطمه حقیقت‌جو که با حفظ حجاب در این نشست‌ها شرکت مى‌کرد از خاطرات ماندنى این کنفرانس است.
