زنان نیمی از جامعه‌ای هستند که کل آن جامعه را هم به دنیا می‌‌آورند و هم در تربیت آن نقش اساسی دارند. تاریخ شفاهی و گنجینه های ملی یک ملت لالایی‌ها، شعرها، قصه های ملی، شعور ملی، عشق به وطن، به واسطه‌ی مادرها و به زبان مادران به فرزندان منتقل میشود. حیات ملی یک ملت با تمام هستی اش با علم ملی زنان نسل به نسل حفظ میگردد. زن جوهرهٔ یک ملت است، همانگونه که واژه های سرزمین مادری، زبان مادری که منشأ حیات و ارزشهای آزادگی یک ملت است، زن و مادر را به عنوان منشأ قدرت یک ملت در حفظ استقلال خویش به وضوح نشان میدهد.
در مبارزات تاریخ آزربایجان بر علیه استعمار، حضور زنان مبارز و جسور در پیروزی مبارزات تاثیر بسیاری داشته است. زنان از یک سو با تربیت انسانهای معتقد به آزادگی انسان و از سوی دیگر با تحمل شرایط سخت روزهای مبارزه، مبارزان بی نام و نشان تاریخ معاصر ما بوده‌اند. جسارت و فداکاری زنان ما که همواره بی هیچ ادعای قدرت و بی هیچ چشم داشتی پشتوانه‌ی دلاوریهای مردان تاریخمان بوده است تاریخ نا نوشته ای است، که تمام تاریخمان را رقم زده است. نمونه های بسیار کمی از قهرمانی زنانمان ثبت شده است، اما گذر زمان و ادامهٔ مبارزات ملی مان بر علیه صورتهای استعمار نشان میدهد که زنان بی زبان ما بیشتر از آنچه که نوشته و گفت میشود در صحنه حضور دارند. امروز زنان این ملت بعد از نزدیک صد سال استعمار فکری- سیاسی، سلاح مبارزه با اسارت انسان را بر زمین نگذاشته اند. اسارت امروز همان اسارتی است که حقوق شهروندی یکی را به نفع دیگری مصادره می‌کند. اسارت امروز به رسمیت شناختن هویت یکی و غیر رسمی شمردن هویت آن دیگری با شعار برابری و اتّحاد است. اسارت امروز اسارتی است که به یک مادر حکم می‌کند برای آماده کردن کودکش برای حضور در جمع او را به زبان مادران رسمی بزرگ کند. اسارت امروز همان اسارتی است که دختران برخی شهرهای ترک را به جایی کشند که به جای زبان مادریشان به زبان نامادری رسمیشان حرف بزنند، تا حضور راحت تری در جامعه داشته باشند. اسارت زنان بی زبان اسارت ملتی است که هویتش غیر رسمی اعلام شده و برای رسمیت حضور در خاک و خانهٔ خویش باید قربانی حقوق رسمی ها باشد. زنان بی زبان که فرزندان خود را آمادهٔ حضور در اسارت حقوق برتر رسمیها میکنند، مادران تمام هستی ملت خویشند. و پایان این اسارت زمانی است که زنان بی زبان یک ملت پی اسارت خویش ببرند و قدم به میدان مبارزه بگذارند. چرا که زن و مادر منشأ تولد آزادگی یک ملت است. امروز زن مدرن و تحصیل کرده نه تنها به عنوانه مربّی و مادر فرد فرد جامعه است، بلکه سمبل پیشرفت و معیار شعور ملی یک ملت برای حفظ حقوق انسانی خویش در دنیای مدرن است.
حضور زنان ترک در جریانهای هویت خواهی هم به عنوان زن و مادر در خانواده ها و هم در عرصهٔ فعالیتهای اجتماعی و سیاسی در بلوغ اجتماعی نسل هویت خواه مدرن تاثیر قابل توجهی دارد که بدون توجه به این نقشها پیروزی اجتماعی تفکر هویت خواهی ما غیر قابل باور است. تجمعات ۱۳ فروردین در اعتراضات کنار دریاچهٔ اورمو و بعد از آن بازیهای تیم تراختور، نکتهٔ بسیار روشنی را بر همگان آشکار کرد و آن وجود درک عمیق زنان ما از مسائل ملی و حضور آگاهانه آنها و مطرح کردن خواستهای ملی شان با جسارت تمام بود. حضور زنان ما در میادین فوق نگاه تنقیدی به زن آذربایجانی را در حوادث اخیر ایران زیر سوال برد. بعداز حوادث موسوم به جنبش سبز که ترکها سیاست سکوت را برگزیدند حضور فعالانهٔ زنان در همایش حمایت از دریاچهٔ اورمو و بعد از آن حضور جسورانشان در تشویق تیم تراختور درک عمیق زنان آزربایجان را از هویت خویش و عصیان آنها را در برابر بی عدالتیها و نابرابریها نشان داد.در تجمع مسالمت آمیزه دریاچهٔ اورمو که با یورش مامورن امنیتی مواجه شد، مقاومت و رشادت زنان وصف ناپذیر است. زنان دلیری که فریاد تورک دیلینده مدرسه …..بیز اؤلمیه حاضیریق بابکین سربازییق….سر داده بودند، بسیاری از آنها دست کودکان خود را گرفته و در برابر نیروهای امنیتی ایستادند نه فرار کردند و نه پنهان شدند بزرگی ای روح آزادیخواه ملتی اسیر را به نمایش گذاشتند. با ووجودزن بودن و شرایط نابرابر قانون و فرهنگی نسبت به مردها حقوق ملی خویش را دوشادوش مردان مطرح کردند.
حضور جسورانهٔ زنان ما در تشویق تیم تراختور و دستگیری آنها و اصرار آنها در مطرح کردن حقوق ملیشان با وجود تمام مشکلاتی که به واسطه‌ی زن بودن بیشتر از مردان گریبانگیرشان خواهد شد، آگاهی سیاسی و اجتماعی و سیاسی زن آذربایجانی را در خصوص مسائل مربوط به ترکها نشان داد.
زنان ترک روسری به سر و لباس بلند بر تن آمدند تا با وجود تمام تبعیضهای جنسی تکامل روح یک ملت را در طرح مستقل خواسته هایش به نمایش بگذارند. مبارزه با هر نوع تبعیضی اگر با همراهی دوشادوش زنان و مردان صورت بگیرد قدرت مبارزه را کامل خواهد کرد. مردان ترک اگر در شکستن تابوهایی که حضور فعال زنان در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی را محدود می‌کند یاور زنان باشند زنان با اعتماد بیشتری در حرکت ملی حضور خواهند داشت. امروز زنان ما به فرهنگی احتیاج دارد که به زن نه به عنوان یک جنس دوم بلکه به عنوانه یک انسان فرصت و مجال طرح خواسته هایش را بدهد. سنگینی بار تبعیض جنسی که حضور فعال در جامعه را برای زنان ما سختتر کرده است تعصبات کور و بی معنی محدود کردن زنان و نا امن کردن محیط فعالیت برای آنان محکوم کردن مادران یک جامعه بی زبان به سکوت و سر خوردگی است. مبارزه را باید از خانه ها شروع کنیم چرا که استعمار محکمترین پایگاههایش را در خانه هایمان ساخته است و امروز بیش از هر چیز به قدرت و دانش ملی زنان ما ن و تربیت نسلی آگاه به حقوق استعمار شده مان نیاز داریم. جسارت زنان ما و حضور اگاهانه شان درقالب حرکت ه هویت خواه مللی ثابت کرد زمان اسارت زنان بی زبان به پایان رسیده است
