“آزادی نه شرقی است، نه غربی، جهانی است” / شهین نوائی

“گوشه ای از فعالیت های زنان ایرانی در دیاسپورا (۱۹۷۹ ـ ۲۰۰۷)”

مقدمه

بدون شک تظاهرات خود جوش و بسیار وسیع زنان علیه تجاوز به حق انتخاب پوشش ـ که به تظاهرات علیه حجاب اجباری معروف شد ـ در ۸ مارس ۱۹۷۹(۱۷اسفند ۱۳۵۷) آغازگر وسیع ترین جنبش اجتماعی سکولار در خدمت مدرنیته در ایران شد. جنبشی که جوش و خروش همه جانبه اش در دفاع از آزادی ارتجاع مذهبی تازه به قدرت رسیده را وادار به عقب نشینی کرد(۱). آن چه در ایران گذشت پایه گذار تشکل های فراوانی شد که در دوران کوتاه آزادی پس از انقلاب بارور شدند، تجربه اندوختند و با حمله وسیع ارتجاع پس از ۱۹۸۱ اکثرا در انتظار فرصت بعدی عقب نشستند. ارتباط خود را در محافل کوچک ادامه داده و همه ساله ۸ مارس را در خانه ها جشن گرفتند و در فرصت بعدی به فعالیت علنی روی آوردند. خروش زنان در تظاهرات ۸ مارس ۱۹۷۹ در سراسر جهان منعکس شد و رسانه های گروهی از این تظاهرات که به طور ویژه در برابر قدرت سر برآورده از انقلاب ایستاده بود و شعار اصلی اش ” آزادی نه شرقی است، نه غربی، جهانی است” ایستاده بود، یاد کردند.

بسیاری از فعالین اجتماعی زنان ایرانی که در خارج از ایران زندگی می کردند به حمایت ازخواست این تظاهرات برآمدند و اولین تشکل های زنان ایرانی برون مرزی را پس از انقلاب، پایه گذاتری کردند. از آن ها که سندی در دست هست، می توان از: زنان آزادی خواه در برلن غربی ـ آلمان غربی؛ کمیته دفاع از حقوق زن ـ لندن ؛ کمیته زنان ـ اتحادیه دانشجویان ایرانی در هانوور ـ عضو کنفدراسیون آلمان غربی و گروه همبستگی زنان ایرانی ـ لندن نام برد که فعالیت وسیع آن ها در رساندن اخبار مبارزات زنان به رسانه های گروهی جهان، مانع از مخدوش کردن وقایع آن روزها شد.
شعار زنان فرانسوی در آن روزها این بود: ” وقتی که زنجیر اسارت از پای زنان ایران باز شود، زنان دنیا آزاد خواهند شد.”و هم آن ها بودند که از این تظاهرات فیلمی مستند تهیه کردند که در سراسر جهان باز تاب یافت. گروه تهیه کننده چهار زن بودند از گروه سیاسی و روانشناسی MLF.

دو سال پس از این تظاهرات و انسجام یافتن نیروهای ارتجاعی جمهوری اسلامی، دست اندازی به حقوق زنان وسعت یافت و شامل زنان ایرانی ساکن خارج از ایران نیز گردید. در پائیز ۱۹۸۰(۱۳۵۹) کلیه سفارت خانه های ایرانی خارج از کشور اعلام کردند که پاسپورت زنان فقط با عکس با حجاب معتبر خواهد بود. این گستاخی جمهوری اسلامی خشم فراوان زنان مبارز را برانگیخت و مسعوده آزاد یکی از مبارزین فمینیست دیگران را به مقاومت فراخواند. ایراندخت آزاد در این باره می نویسد:”… در این بین نوشته ای به دستمان می رسد؛ نوشته ای سیاه بر کاغذی نارنجی، نوشته را زنی بر کاغذ آورده که تا مغز استخوان به ستوه آمده و تا سر حد توان در راه آرمان زنان فعالیت کرده است.”(۲) به این ترتیب اولین تجمع وسیع زنان فعال فمینیست در آلمان غربی شکل می گیرد.

تصمیم اولین بحث و گفت وگوها مقاومت است و رسوا کردن جمهوری اسلامی به قدرت رسیده. به این ترتیب پاسپورت های زنان مقاومی که پذیرای تجاوز به حقوق خود نشدند لغو شد و بالاجبار در خواست پناهندگی سیاسی دادند. این زنان اولین پناهندگان سیاسی این دوره هستند که در سراسر اروپا زندگی می کردند.
ارتباط با زنان فعال در دیگر کشورهای اروپای غربی و شمال امریکا و در میان گذاشتن دلایل مقاومت فعالین دیگری نیز به آن ها پیوستند . ادامه ارتباط به همکاری و برگزاری سمینارهای مشترک و مرکزی انجامید. یکی از فعالیت های مشترک سازماندهی و تشکیل “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” بود. این تشکل نه به شکل سنتی تشکل های سیاسی، بلکه شبکه ای برای ارتباطات و همکاری و برنامه ریزی بود که در عین حال واحدها در شهرها و کشورهای دیگرخود مختار بودند. در مدت کوتاهی تعدادی از فعالین جنبش فمینیستی آلمان غربی نیز به همکاری و حمایت از این جنبش پرداختند. اسناد کافی از همه این تشکل ها در دست نیست ولی می دانیم که زنان از شهرهای متعدد آلمان غربی، انگلستان، فرانسه و هلند در سمینارهای اولیه شرکت داشته اند. تداوم این سمینارها با کلیه افت و خیزهای درونی تشکل های زنان تا به امروز ادامه دارد.

اولین تفرق بین زنان متشکل در “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” در سال ۱۹۸۳ بر سر درک از وظایف فمینیستی، مبارزه طبقاتی و تشکل زنان شکل می گیرد، که پس از بحث و برگزاری چند سمینار منجر به شکل گیری گروه جدیدی به نام “تشکل مستقل دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا” می شود. اختلاف نظرات از منظر “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” در نوشته ذکر شده از ایراندخت آزاد(۲) منعکس است.

با یورش وسیع و همه جانبه به کلیه حقوق دموکراتیک در ایران و قلع و قمع و کشتار وسیع فعالین سیاسی در ایران در سال های ۱۹۸۱ ـ۱۹۸۲، تعداد پناهندگان سیاسی زن در کشورهای اروپای غربی به طور تصاعدی بالا می رود. و در این مقطع، رابطه مستقیمی با شکل گیری تشکل های متعدد زنان در اروپا و امریکای شمالی دارد. لیستی از این تشکل ها در انتها به دست می دهیم که در برگیرنده نام اکثر آن هاست.
به دلیل وسعت پراکندگی تشکل های زنان در اقصی نقاط جهان، عدم تمرکز و خبر رسانی به خصوص در سال های قبل از ۲۰۰۰ میلادی که استفاده از رسانه های الکترونیکی همگانی نبود، دست یابی به اسناد و انتشارات آن ها به آسانی میسر نیست.

به راستی چه خواست و عاملی باعث این همه تحرک است که بیش از ۱۸۰ تشکل را به وجود می آورد؟ به اعتقاد من خواست آزادی و رهائی مهمترین انگیزه آن ها بوده. این پدیده در بین مهاجرین از کشورهای در حال توسعه ویژه است. زنان ایرانی در دیاسپورا رفته رفته به خودباوری رسیده و آگاهی فمینیستی را ارتقاء داده و با دخالت در محیط جدید در کنکاش برای تغییر به نفع خود هستند.

هاله قریشی با تحقیق در این زمینه معتقد است:” زنانی که در دوران انقلاب فعالانه در انقلاب شرکت کرده و به دلیل همین فعالیت ها مجبور به ترک وطن شده اند، در تمام نقاط جهان نمونه پشتکار و مبارزه با سختی ها هستند. موفقیت های زنان ایرانی در کشورهای اروپا و امریکا باعث شگفتی همگان شده است. برای خیلی ها این نیروی مبارزه و تلاش خستگی ناپذیر غیر قابل توضیح است. بعضی از محققان می گویند که مهاجرت و تلاش برای ساختن زندگی جدید یکی از دلایل این پیشرفت است. توضیح آنان این است که زنانی که از کشورهای در حال توسعه می آیند به کشورهای پیش رفته، با پدیده زن مستقل و مدرن آشنا شده و از نظر فکری و اجتماعی دچار تحول می شوند. اما سئوالی که من اغلب با آن مواجه می شوم این است که : فرق بین زنان ایرانی و سایر زنان مهاجر چیست؟ جواب من این است : تجربه انقلاب ایران، به نظر من، دگرگونی و شناخت زنان ایرانی، از ایران شروع شد و در خارج از کشور آنان آزادی حرکت پیدا کردند. از دید من تجربه انقلاب، باعث شد که زنان ما به حق و حقوق شان و نیروی اجتماعی شان واقف شوند. و سال ها طول کشید که این آگاهی متبلور شود.” (۳) (تاکید از من)
در این نوشته به بررسی بخشی از این فعالیت ها، مستمرترین گردهمآئی های سالیانه آن ها”سمینار سراسری سالانه تشکل های زنان و زنان دگر و هم جنس گرای ایرانی در آلمان” و “کنفرانس سالیانه بین المللی بنیاد پژوهش های زنان ایران” خواهم پرداخت.

۱ـ سمینارهای سراسری زنان و زنان دگر و هم جنس گرای ایرانی در آلمان

تاریخچه

در پائیز ۱۹۸۱ اولین فراخوان از هانوور توسط مسعوده آزاد به دیگر شهرها فرستاده شد. عنوان این فراخوان “هشدار به همهی زنان مبارز ایران” بود. در نخستین گردهمآئی سراسری در ۱۹۸۱.۱۱.۲۴ در شهر برلن غربی، جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور پایه گذاری شد. در فاصله ۱۵ ماه پس از اولین گردهم آئی، شش سمینار سراسری برگزار می شود و در هفتمین سمینار در ماه مارس ۱۹۸۲ در شهر فرانکفورت آلمان غربی، اساسنامه “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” تصویب و به ثبت می رسد.

۱۹۸۲ ـ سمینار بعدی در ماه آوریل(۱۹۸۲.۴.۲۴ـ ۲۵) در شهر ماینز در آلمان غربی برگزار شده و بحث در بارهی “نظرهای گوناگون، طرح ایده ها و زمینه های تلاش و منشور” بوده است. این سمینار را واحد ماربورگ جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور برگزار کرده است.

۱۹۸۲ـ از تاریخ ۳ تا ۴ ماه مای جولای در شهر ماربورگ، نهمین سمینار برگزار می شود . موضوع این سمینار” ستم مضاعف زن است؟” است.

۱۹۸۳ـ دهمین سمینار در تاریخ ۱۷ تا ۱۹ جولای در شهرهانوور برگزار می شود. در این سمینار به دلیل اختلاف نظر و درک متفاوت از وظایف تشکل زنان عده ای از جنبش مستقل جدا شده و” تشکل مستقل دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا” را پایه گذاری می کنند. موضوع این سمینار: ۱ـ برخورد طبقاتی به مساله زن و ۲ـ برخورد فمینیستی بوده است.
۱۹۸۳ـ یازدهمین سمینار را “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” در تاریخ ۱۵ و ۱۶ اکتبر ۱۹۸۳ در برلن غربی برگزار می شود. موضوع سمینار : ” باکرگی، فحشا”

۱۹۸۳ـ دوازدهمین سمینار، ۳ و ۴ دسامبر در شهر فرانکفورت، توسط “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” برگزار می شود. موضوع سمینار: بحث، تکمیل، تصویب منشور.

۱۹۸۴ـ در ۷ و ۸ ژانویه سمینار در شهر گوتینگن، آلمان غربی برگزار می شود.
۱۹۸۴ـ چهاردهمین سمینار سراسری در ۱۱ فوریه در شهر کلن توسط “جامعه فارغ التحصیلان آزادی خواه ایرانی مقیم آلمان فدرال و برلن غربی” با شرکت “تشکل مستقل دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا”، “جنبش مستقل زنان ایرانی در آلمان غربی ـ گروه فرانکفورت و گروه برلن” برگزار می شود. موضوع سمینار: موقعیت و مسائل زنان ایران.
۱۹۸۴ـ پانزدهمین سمینار، ۱۷ و ۱۸ نوامبر، در شهر هانوور و توسط “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا” برگزار می شود. موضوع سمینار: ادامه بحث در مورد منشور تشکل و بحث در مورد فحشا، زن در اسلام.

۱۹۸۵ـ شانزدهمین سمینار در شهر گوتینگن، آلمان غربی برگزار می شود.

۱۹۸۶ـ هفدهمین سمینار را از ۵ تا ۷ سپتامبر، تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در خارج از کشور( این امضا را برگزار کننده گان زیر دعوت نامه نوشته بودند. نام تشکل و جنبش، گاها با یکدیگر مخلوط می شود.) برگزار می کند. بحث در باره منشور تشکل و مقاله ای از سیمون دوبوار در باره ازدواج است. در این سمینار تصمیم گرفته می شود که در سمینار بعدی در ژانویه ۱۹۸۷ در بارهی” مسائل زنان در رابطه با ازدواج از دید روانشناسی، اجتماعی و فرهنگی” بحث شود.

۱۹۸۷ـ هچدهمین سمینار ۱۴ و ۱۵ نوامبر در شهر هانوور، توسط “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی ـ واحد هانوور” برگزار می شود. موضوع سمینار: سکسوالیته و نهاد خانواده.
در این نشست تصمیم گرفته می شود که سمینار بعدی در آوریل ۱۹۸۸، در برلن غربی برگزار شود و موضوع آن “ازدواج از جنبهی روانشناسی” باشد.

۱۹۸۸ـ نوزدهمین سمینار در آوریل ۱۹۸۸ در فرانکفورت برگزار می شود.
۱۹۸۹ـ “جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور” برنامه مفصلی به مناسبت” ۸ مارس، ده سال پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی” با همکاری ” زنان کانون پناهندگان سیاسی در برلن” و “گروهی از زنان علاقمند ایرانی” در برلن غربی برگزار می کند.

۱۹۸۹ـ ۶ و ۷ ماه می، “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در هانوور” بیست و یکمین سمینار را برگزار می کند. موضوع سمینار: فمینیسم.
۱۹۸۹ـ “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در اروپاـ فرانکفورت”، ۱۵ تا ۱۷ دسامبر، بیست و دومین سمینار را با عنوان : بررسی علل جدائی ها در خارج از کشور(منظور طلاق در خانواده ها بوده) برگزار می کند.

۱۹۹۰ـ بیست و سومین سمینار، در دسامبر توسط “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا” در شهر هانوور ـ آلمان غربی، برگزار می شود. موضوع: پراکندگی زنان و بحران جنبش فمینیستی در خارج از کشور.

۱۹۹۱ـ ” انجمن زنان ایرانی در هلند” در تاریخ ۲۲ تا ۲۴ فوریه، برگزار کننده بیست و چهارمین سمیناردر شهر آمستردام بود. موضوع : مقوله فمینیسم و رابطه بین دو جنس.

۱۹۹۱ـ بیست و پنجمین سمینار در تاریخ ۲۷ تا ۲۹ دسامبر در شهر هانوور برگزار می شود. موضوع : هویت یابی زن، گروه های خودیاری، بررسی شرایط و دلائل جدائی زنان ایرانی در خارج از کشور. آیا سازمان یابی مستقل زنان ضرورت دارد؟ انتقادات، نظرات و پیش نهادات در مورد تشکل مستقل زنان ایرانی ـ هانوور.

۱۹۹۲ـ سندی از برگزاری سمینار در دست نیست.

۱۹۹۳ـ “تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در هانوور” برگزار کننده سمینار بود. در تاریخ ۱ تا ۳ اکتبر. موضوع سمینار: روانکاوی فمینیستی و تشکیل گروه های خودیار. بحث ها حول مطالب چهار کتاب انتخاب شده بود.

۱۹۹۴ ـ سمیناری در هانوور برگزار شده، ولی اطلاعات دقیقی در دست نیست.

۱۹۹۵ ـ سندی از برگزاری سمینار دردست نیست.

۱۹۹۶ـ از ۲۷ تا ۲۹ ژانویه، سمینار سراسری توسط ” تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا” در شهر فرانکفورت برگزار می شود. موضوع : تربیت دختر و پسر.

۱۹۹۷ـ “انجمن زنان ایرانی ـ آلمانی در کلن” این سمینار را برگزار می کند.

۱۹۹۸ـ ۲۷ و ۲۸ فوریه، “پرتو، جنبش زنان ایرانی” در شهر دورتمند سمینار را برگزار می کند. موضوع :” سرکوب جنسی ـ آزادی جنسی”. هزینه شرکت در سمینار ۷۵ مارک آلمان.

۱۹۹۸ـ در نزدیکی شهر هانوور در کاتلن بورگ از ۱۱ تا ۱۳ دسامبر “سمینار سراسری تشکل های زنان در خارج از کشور” برگزار می شود. این سمینار را ” تشکل مستقل و دموکراتیک زنان ایرانی در هانور” سازماندهی می کند. به دلیل بحث های قبلی برای تغییر نام سمینارهای سالیانه و از آن جا که کلیه زنانی که در سال های متاخر در سمینارها شرکت می کنند یا اعضای تشکل های مختلف هستند و یا زنان منفرد فعال می باشند، تصمیم گرفته شد نامی انتخاب شود که در برگیرنده این واقعیت باشد. از میان نام های پیشنهادی، دوستان برگزار کننده نام ” سمینار سراسری تشکل های زنان در خارج از کشور” را برگزیدند. در این سمینار بحث بر سر نام ادامه یافت و پیشنهادات تکمیل نام داده شد، چرا که همگی زنان شرکت کننده در تشکل های زنان متشکل نیستند و منفردین بسیاری در این سمینارها شرکت دارند.
موضوع سمینار : بررسی جنبش زنان ایرانی در خارج از کشورـ ۱ ـ پرنسیب ها، ۲ـ انحرافات. هزینه شرکت در سمینار ۸۵ مارک آلمان.

۱۹۹۹ـ ۲۶ تا ۲۸ فوریه “پرتو، جنبش زنان ایرانی” در شهر هاتینگن، سمینار را با موضوع “هویت فردی ـ هویت زنانه” برگزار می کند. هزینه شرکت در سمینار ۵۰ مارک.

۱۹۹۹ـ ” گروه زنان ایرانی در فرانکفورت” ۵ و۶ ژوئن سمینار را در شهر فرانکفورت با موضوع “آرمان ها و چشم اندازها” برگزار می کند. ورودی، بدون هزینه محل خواب و غذا ۱۰ مارک.

۱۹۹۹ ـ “پرتو، جنبش زنان ایرانی” در شهر هاتینگن از ۸ تا ۱۰ اکتبر، سمینار را با عنوان” از ازدواج بی عشق تا عشق بی ازدواج” برگزار می کند. گروه های کاری عبارت بودند از : ” خانواده های زن سرپرست”، “زندگی مشترک” ، ” مادری و اشتغال”. هزینه شرکت در سمینار ۵۰ مارک.

۱۹۹۹ـ “سمینار سالانه زنان ایرانی در آلمان” از ۵ تا ۷ نوامبر در شهر برلن برگزار می شود. موضوع سمینار: اخلاقیات و تابوهای جنسی. در این سال نام جدیدی برای سمینار های سراسری انتخاب می شود. بدون ذکر تشکل های زنان که در سال ۱۹۹۸ انتخاب شده بود. هزینه سمینار ۱۰۶ مارک. بدون محل خواب ۵۰ مارک.

۲۰۰۰ـ سمینار با نام ” سمینار سالانهی زنان ایرانی در آلمان” از ۱۷ تا ۱۹ نوامبر در شهر کلن برگزار می شود.
موضوع: فمینیسم، کدام مطالبات؟ کدام اشکال سازمان دهی؟ هزینه سمینار ۱۲۵ مارک. بدون محل خواب ۸۰ مارک.
برگزار کننده : “انجمن زنان ایرانی ـ آلمانی در کلن”

۲۰۰۱ـ از ۱۶ تا ۱۸ نوامبردر شهر فرانکفورت با نام “سمینار سالانه زنان ایرانی در آلمان” برگزار می شود.
موضوع : خشونت. هزینه سمینار ۱۲۵ مارک. بدون محل خواب ۴۰ مارک. هر وعده غذا ۹ مارک.

۲۰۰۲ـ با عنوان “سمینار سالانه زنان ایرانی در آلمان” در شهر هامبورک از ۲۲ تا ۲۴ نوامبر برگزار می شود. موضوع: نقش فعال زنان در غلبه بر تبعیض جنسی. هزینه سمینار ۶۰ ا یرو . بدون محل خواب ۳۰ ایرو.

۲۰۰۲ـ در شهر دورتمند از ۵ تا ۷ دسامبر، “پرتو، جنبش زنان ایرانی” برگزار کننده سمینار بود.
موضوع : زنان و دپرسیون.

۲۰۰۳ ـ در شهر برانشوایگ آلمان ، از تا۹ نوامبر”سمینار سراسری تشکل ها و زنان ایرانی در آلمان” برگزار می شود. برگزار کننده سمینار “کمیته برگزار کنندهی سمینار سال ۲۰۰۳″ بوده است.
موضوع : نقش فعال زنان در عرصه های گوناگون و چگونگی همکاری مشترکشان حول خواسته های معین.
هزینه سمینار با محل خواب ۶۰ ایرو، بدون محل خواب ۳۰ ایرو.

۲۰۰۴ ـ موضوع سمینار ” آن چه خصوصی است، سیاسی است ـ هم جنس گرائی و دگر جنس گرائی اجباری”، در شهر کلن و توسط “انجمن زنان ایرانی ـ آلمانی کلن”از ۵ تا۷ نوامبر با عنوان “سمینار سالانه ی زنان ایرانی و تشکل های مستقل زنان در آلمان” برگزار شده است. در این سمینار برای اولین بار از یک زن آلمانی برای سخنرانی دعوت می شود.

۲۰۰۵ـ سمینار در این سال برگزار نمی شود.
۲۰۰۶ ـ از ۱۰ تا ۱۲ فوریه در شهر هانوور با عنوان “تشکل های زنان و زنان دگر ـ و هم جنس گرای ایرانی در آلمان” توسط کمیته برگزاری سمینار سراسری سالانه تشکل های زنان و زنان ـ دگر و هم جنس گرای ایرانی در آلمان برگزار می شود.
موضوع :” جنس و جنسیت به عنوان عامل تعیین در تمام عرصه ها”، “جنسیت اجتماعی، سکس، سکسوالیته وقدرت در گفتمان فمینیستی”. هزینه سمینار ۶۰ ایرو.

۲۰۰۷ ـ سمینار با موضوع “کجا ایستاده ایم؟ چه می خواهیم؟ جنبش زنان ایرانی، افق ها و چشم اندازها” از ۲۶ تا ۲۸ ژانویه در شهر فرانکفورت با عنوان ” سمینار سراسری سالانه تشکل های زنان و زنان دگر ـ و هم جنس گرای ایرانی در آلمان” توسط “گروه زنان ایرانی در فرانکفورت با همکاری زنان فعال شهر ماینز” برگزار می شود.
هزینه سمینار با محل خواب و غذا ۷۵ ایرو. سه روز بدون غذا و محل خواب ۴۰ ایرو. روز شنبه همراه با غذا ۲۵ ایرو.

۲۰۰۸ـ از ۱۸ تا ۲۰ ژانویه در شهر برلن توسط “گروه زنان برگزار کننده سمینار”، با عنوان “سمینار سراسری سالانه تشکل های زنان و زنان دگر و هم جنس گرای ایرانی در آلمان برگزار خواهد شد.
موضوع : تارها را با هم می تنیم.

ویژگی سمینارهای سراسری آلمان

* فعالین و برگزار کنندگان خود را فمینیست دانسته و فاقد هر گونه گرایش ناسیونالیستی و مذهبی می باشند.

* سمینارها در حیطه مسائل زنان از دیدگاه های مختلف است.

* این سمینارها برای زنان و توسط زنان برگزار می شود.

* در سال های اخیر سعی شده که برنامه هنری بخشی از فعالیت فرهنگی باشد.

* اکثر برگزار کنندگان متشکل در تشکل زنان بوده اند، ولی در برخی شهرها تعدادی از فعالین داوطلبانه برخی سمینارها را برگزار کرده اند که گاها در نام برگزار کنندگان منعکس است. ارائه مقاله و یا کارهای هنری داوطلبانه و رایگان بوده و هست.

* سمینارها در سه روز آخر هفته، جمعه تا یکشنبه برگزار می شوند.

* هزینه سمینارها که شامل محل خواب و غذا میشود، با پرداخت ورودی از طرف شرکت کنندگان تامین می گردد. همواره چاره اندیشی شده که مشکل مالی مانع شرکت علاقمندان نشود.

* سالن برگزاری سمینارها همواره با محل خواب و غذا است، تا تدارکات وقت گیر حذف شوند.

* گردهم آئی سالیانه علاوه بر بحث و گفت و گو و جدل، امکانی است برای تجدید دیدارهای دوستان قدیمی و آشنائی بیشتر با تازه واردین. هر ساله سعی بوده چند ساعتی برای بیشتر با هم بودن و با هم شادی کردن در نظر گرفته شود.
شرکت در سمینارها برای همه زنان به راحتی میسر نیست، چرا که هنوز پس از نزدیک به سه دهه در محافلی از ایرانیان به کار زنان و بحث های زنان با تحقیر نگریسته شده و گاها آن ها را” ضد اخلاق” ومحل تجمع زنان” خانواده برانداز” نام نهاده و با تحمیل فشارهای غیر مستقیم روحی و اخلاقی مانع شرکت برخی از آنها شده اند.

عده ای از فعالین اجتماعی زن و مرد به زنانه بودن این سمینارها انتقادا داشته و استدلال می کنند:” کلیه بحث های مطرح شده در خور توجه مردان نیز می باشد.” و یا تصور می کنند دلایل نظری و تئوری مانع از شرکت مردان می باشد. اما فعالین و دست اندر کاران برگزاری این سمینارها استدلال می کنند که زنانه بودن این سمینارها نه به دلیل تئوریک و اعتقاد به نظریه رادیکال فمینیست هائی که هر گونه همکاری با مردان را رد می کنند. بلکه صرفا انتخاب شیوه ای است که به تجربه برای بحث و درگیری زنان فضای راحت تری را فراهم می کند. سعی در به وجود آوردن امکانی است تا زنانی که اعتماد به نفس کمتری دارند دخالت کنند. طی صحبت های شفاهی با شرکت کنندگان کم نبوده اند کسانی که گفته اند اولین بار در این سمینارها نظرات خود را بدون ترس از “سرزنش” ، “کم دانشی” و… بیان کرده و درگیر گفت و گو شده اند. به تجربه این زنان در سمینارهای مشترک با مردان ، این بی پروائی را ندارند.

طی سال ها با شرکت در اکثر این سمینارها، بر این نظر هستم که شرکت در این سمینارها در تقویت اعتماد به نفس زنان موثر بوده و گروهی از آنان از شنوندگانی خموش و منفعل به دخالت گرانی مبتکر بدل شده اند. البته این منکر آن نیست که در این سمینارها شاهد قدرت طلبی، رهبری طلبی و پیشبرد نظرات به شیوه های سنتی نبوده ایم. اما اکثر فعالین با آگاهی به مشکلات، در سال های اخیر همواره نقشی بسیار مثبت در برطرف کردن چنین فضائی داشته اند. چرا که اولین مشکل ایجاد چنین فضائی بسته شدن امکان بحث و اغنا و مانعی است بر آزادی بیان. چالش و درگیری فکری در سمینارها بسیار مثبت بوده و باید توجه داشت که با شکیبائی و مسئولانه صورت گرفته و در راستای اهداف این جنبش : آزادی و عدالت اجتماعی باشد.

انتقاد به سیستم پدرـ مرد سالار و اصرار در تغییر نام سمینارها

بررسی تم سمینارها، نشان دهنده پروسه تغییرات ذهنی است که با به زیر سوال بردن بایدها و نبایدها در زندگی و رفتار روزمره، به خود نگریستن و با خود کنکاش کردن است.
بدون شک این کنکاش ها و درگیری های ذهنی منتج به تعمیق آگاهی فمینیستی، به خود باوری، رشد و بارور شدن فردیت بوده. این زنان الگوهای فرهنگی جدیدی را تجربه می کنند و با نگاه تازه ای به روابط خانوادگی، تربیت کودک . روابط عاطفی سعی در یافتن خود و انتخاب آگاهانه تر زندگی خصوصی می نمایند.
آن ها با به بحث گذاردن برخی تابوها و به زیر سوال بردن آن ها مانند سکسوالیته، روابط سنتی خانوادگی و هترو سکسوالیته اجباری با خود در گیر شده، به تغییراتی در شیوه زندگی روی آورده اند. این تغییرات در نام گذاری سمینارهای سراسری نیز به خوبی انعکاس یافته است. بیش از ۲۰ سال برگزار کنندگان فقط تشکل های زنان هستند، در حالی که شرکت کنندگان به جز سال های اولیه همگی اعضای تشکل نبوده و هویت های اجتماعی متفاوتی برای خود قائل بوده اند. پس از چندین سال بحث تغییراتی در نام سمینارها صورت می گیرد. تا سال ۱۹۹۸ عنوان سمینارها چنین بوده :”سمینار سراسری تشکل های زنان در خارج کشور” در سال ۱۹۹۹ در برلن عنوان سمینار به :” سمینار سالانه زنان ایرانی در آلمان” تغییر می کند. این عنوان پنج سال تکرار شده و در سال ۲۰۰۴ به :” سمینار سالیانه ی زنان ایرانی و تشکل های مستقل زنان در آلمان” تغییر می یابد. ولی این هنوز کافی نیست.
تعدادی از فعالین که سال ها در بحث تغییر نام فعالانه شرکت داشته اند، نظرات مختلف را جمع آوری و در جزوه ای در ۳۲ صفحه منتشر می کنند(۴).

در سال ۲۰۰۶ عنوان ” سمینار سراسری سالانه ی تشکل های زنان و زنان دگرـ و هم جنس گرای ایرانی در آلمان” انتخاب می شود. این نام در روز آخر سمینار مورد انتقاد برخی از شرکت کنندگان قرار گرفت، با این استدلال که “هنوز بحث به حد کافی صورت نگرفته” و یا ” انتخاب این نام مانع شرکت برخی از زنان عادی خواهد شد”. در این سال مخالفین، نه در میز گرد شرکت کردند و نه حاضر به ارائه بحث جداگانه ای شدند. عده ای از آن ها استدلال می کردند بهتر است هم جنس گرایان برای خودشان “کانون و یا انجمن مستقلی” تشکیل دهند! مریم آزاد از برمن با کمال صمیمیت نوشت:”(از) من اگر ده سال پیش سوال می شد که نظرت راجع به هم جنس گرائی چیست؟ پاسخ می دادم که نرمال جامعه این است که زن و مرد با هم باشند و با این جواب کوتاه از مساله می گذشتم… دیگر نرم هائی که جامعه مردسالار برای من تعیین می کند و کلیشه هائی که در آن وجود دارد، برایم ارزشی ندارد. هم جنس گرائی را به عنوان یک مساله طبیعی و انسانی می بینم. و این که هر انسانی در انتخاب نوع زندگی آزاد است. از حقوق اجتماعی و سیاسی او دفاع می کنم، همان طور که از حقوق اقلیت ها. و معتقدم که بدون قبول حقوق اقلیت نمی توان از دموکراسی صحبت کرد…. من مایل هستم در این جا پیشنهادی به دوستان هم جنس گرا بدهم و آن این که خوب است آن ها انجمن و یا کانونی مستقل داشته باشند و بتوانند برنامه های اجتماعی و هویتی وسیاسی خود را گسترش دهند و این کار با پشتیبانی و پی گیری همه ی زنان امکان پذیر می باشد.”(۵) (تاکید از من)

استدلال موافقین تغییر نام بر پایه نظر سیاسی ضد سکسیستی، ضد سیستم پدرـ مرد سالار و سیاسی دیدن مساله آزادی انتخاب جنسی و نه هویتی که بر تمایلات جنسی مبتنی است بوده. این افراد که اکثرا دگر جنس گرا بودند، تغییر نام را در راستای مبارزه با هم جنس گرائی ستیزی جامعه ایرانی و دگر جنس گرائی اجباری دیده و خواهان دیالوگ و بحث در جامعه ایرانیان هستند.

زنان فعال ایرانی در آلمان از ابتدای دهه ۱۹۸۰ در تماس و همکاری تنگاتنگ با جنبش زنان آلمان بوده و از دستاوردهای آن بسیار آموخته است. بر مبنای آن تجربیات موافقین تغییر نام و آوردن “هم جنس گرا” در نام سمینار هدف دیگری را دنبال می کنند سعیده در جمع بندی تجربه زنان آلمان می نویسد:” این هدف دادن شجاعت، اعتماد به نفس و امکان ارتباط به تمام زنان لزبین(هم جنس گرا) بود که تا این زمان به دلیل فشارها و سرکوب جامعهی مردسالار و دگر جنس گرا از همرزمان زن لزب و یا دگر جنس گراشان دوری می گزیدند، علائق عشقی و جنسی خود را از دیگران پنهان می کردند و یا اصلا این علائق را خود نیز جدی نمی گرفتند.”(۶)
موافقین تغییر نام بر مبنای تجربه همکاری با زنان آلمانی بر این امید هستند که ” ضعف جنبش زنان آلمانی مبنی بر جدائی تشکل زنان هم جنس گرا و دگر جنس گرا و تنها ماندن زنان دگر جنس گرا در مورد زنان ایرانی تکرار نگردد.”(۷)
پس ار بحث های نهائی در سمینار ۲۰۰۴، نظر خواهی صورت گرفت که حدود ۶۰ در صد از شرکت کنندگان یا موافق تغییر نام بودند و یا با تغییر مشکلی نداشتند. در سال ۲۰۰۶ تعدادی از مخالفین تغییر نام در سمینار حضور نداشتند. ولی در سال ۲۰۰۷ همه آن ها شرکت کردند و علاوه بر آن تعدادی چهره جدید نیز در سمینار شرکت کردند.
به اعتقاد من تغییر نام که خود نیز از پیشنهاد دهندگان آن بودم، گامی است در شکستن تابو و باز کردن زبان و افکار زنانه و فمینیستی. یکی از تابوها در جامعه سرمایه داری ـ مرد مدار، بیان آزاد هم جنس گرائی بوده و این تنها به قوانین دولت ایران محدود نمی شود که مجازات آن اعدام است؛ یکی از خشن ترین اشکال برخورد به آزادی جنسی در جهان. این تفکر سرمایه داری ـ پدر سالار، متکی بر قوانین و سنن اسلامی در ایران امروز در جامعه ایرانیان در دیاسپورا نیز بی تاثیر نیست. با این تفاوت که در اثر زندگی و پویائی جامعه ایران، اشکال متفاوتی از مقاومت شکل گرفته که سعی در شکستن این تابوها دارد. نکته دیگری که در خور توجه است، تاثیر قوانین و سنن جامعه میزبان بر ایرانیان در دیاسپورا می باشد. این مساله به خوبی خود را در بررسی عملکرد تشکل های زنان و خواسته های آنان در کشورهای مختلف نشان می دهد. از آن جمله تجربه کنفرانس “بنیاد پژوهش های زنان ایران” در واشنگتن دی .سی. که در هنگام بحث ساویز شفائی تحت عنوان “در راه عدالت جنسی : نیاز به مقابله با غلط اندیشی های هم جنس گراستیزانه و تعصبات مردسالارانه” عده ای سالن کنفرانس را به اعتراض ترک کردند. این بماند که از ایران خانم شهلا لاهیجی نامه نوشت و خواهان حذف این تم از کنفرانس شد.

زنده یاد ساویز شفائی تفکر کلیشه ای مخالفت های ” هم جنس گرا گریزی” را به خوبی بیان می کند:

“ـ این موضوع فاقد اهمیت است و اولویت سیاسی ندارد.
ـ باید به مسائل مهم تر و اساسی تر ارجحیت داد. /
ـ هم جنس گرائی پدیده ای غربی است و در فرهنگ ایرانی ، مفهوم، معنا و جائی ندارد. /
ـ هم جنس گرائی دسیسه ی غرب و کاپیتالیزم است تا جوانان ما را از راه به در کند. /
ـ چرا به مسائل خصوصی و شخصی می پردازیم؟ /
ـ صحبت از هم جنس گرائی باعث تشویق جوانان به رفتارهای منحرف و ناشایست می شود. /
ـ صحبت از هم جنس گرائی برای میهمانانی که از ایران آمده اند خطرناک است و افراد را از شرکت در کنفرانس بعدی وحشت زده می کند. این نوآوری ها بی تجهی به موقعیت ایرانیان است و مبادله نظر با نهضت های درون و برون مرزی را مشکل می کند. /
ـ درک چنین مسائلی برای ایرانیان مشکل است، برایشان زود است، افراد آمادگی ندارند، باید محتاط بود، باید صبر کرد، این جا جایش نیست. /
ـ چنین موضوع بحث برانگیزی باعث اختلاف نظر و مجادله بین شرکت کنندگان می شود.
ـ……….” (۸)

برگزار کنندگان سمینارهای آلمان زنان به خود باوری هستند که به آگاهی فمینیستی رسیده اند. اکثر آن ها از فعالین اجتماعی هستند که در زمینه های متفاوت فعالیت دارند. این زنان طی سال ها تجربه مبارزاتی آموخته اند که نسبت به هم شکیبا باشند و در برخورد به نظرات مخالف اشکال اصولی مبارزه نظری را در پیش گیرند. تنگ نظری و حذف نظرات مخالف به ندرت دیده می شود که خود نشان دهنده آگاهی است. در نتیجه اکثر سمینارها بدون تنش و دارای فضائی صمیمی و سازنده بوده است.

شرکت کنندگان طیف وسیعی را در بر می گیرد. به جز زنان فعال، عده ای از روی کنجکاوی در کار زنان و برخی به دلیل درگیر بودن با مشکلات خانوادگی در زندگی شخصی و راه یابی به این سمینارها می آیند، که آغاز خودیاری است.
مقالات ارائه داده شده کمتر یافته های مستقیم تحقیقی است. از این رو سطح تئوریک سمینار پیشرفت چندانی نکرده. نکته دیگر آن که این سمینارها علاقه به درگیر شدن در مسائل زنانی که از کشورهای دیگر می آیند نیز نشان نداده، حتا زنان فارسی زبان افغانی. به اعتقاد من ضروری است که گامی پیش گذارده و از تجربه پر بار زنان دیگر بهره جسته و به مسائل مشترک در سمینارها بپردازد. این سمینارها تا کنون دو میهمان آلمانی داشته است که هر کدام گوشه هائی از مسائل نظری و سیاسی جنبش زنان آلمان را مطرح کرده اند و مورد استقبال قرار گرفته است.
سوالی که مطرح است این که سمینارها چه هدفی را دنبال می کند؟ آیا چشم انداز و برنامه دراز مدتی در پیش دارد؟

کنفرانس های سالیانه بین المللی بنیاد پژوهش های زنان ایران

تاریخچه: در تابستان ۱۹۸۹ “بنیاد پژوهش های زنان ایران” با همکاری شهلا حائری، گلناز امین لاجوردی و افسانه نجم آبادی بنیان گذارده شد و به ثبت رسید. هدف کلی این بنیاد”کمک و تشویق به جمع آوری، نگاهداری و ابراز فعالیت و پژوهش های ادبی، فرهنگی، هنری، مذهبی، سیاسی، اقتصادی و علمی زنان ایران در سطوح مختلف” (۹) بوده است. در ژانویه ۱۹۹۰ هیات مدیره بنیاد متشکل از شهلا حائری، گلناز امین لاجوردی و افسانه نجم آبادی هدف های مورد نظر بنیاد را به ترتیب زیر منتشر کردند:

۱ـ خریداری و یا اجاره مرکزی برای حفظ و نگاه داری اسناد اسناد، کتاب ، عکس، فیلم، شعر و موسیقی زنان جهت کمک به پژوهش های مورد نظر بنیاد. نمونه چنین مرکزی کتابخانه معتبر Schlesinger وابسته به کالج ” رادکلیف” دانشگاه هاروارد می باشد که در آن کلیه آثار مربوط به زنان آمریکائی جمع آوری، طبقه بندی و نگاهداری شده است. این کتابخانه اکنون یکی از مهمترین مراکز مطالعه و تحقیق در باره زندگی زنان در آمریکاست.

۲ـ ترتیب سمینارهائی راجع به مسائل گوناگون زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و هنری که رابطه مستقیم با زندگی روزمره زنان ایران دارد. بدیم منظور بنیاد سمینار دو روزه ای را در ماه مه آینده ترتیب داده است که مربوط به زندگی زن ایرانی بعد از انقلاب در داخل و خارج از ایران است. روز اول سمینار زندگی زن ایرانی بعد از انقلاب در ایران را بررسی می کند و روز دوم زندگی زن ایرانی را در “مهاجرت” مورد بحث قرار می دهد.

۳ـ بنیاد امیدوار است که با کمک های مالی و معنوی افراد علاقمند بتواند به انتشار مجلات، کتب و دیگر نشریات راجع به زنان، برای زنان و توسط زنان کمک کند. یکی از علل کمبود انتشارات زنان در طول تاریخ لزوما پائین بودن کیفیت و یا عدم وجود آن نبوده است. چاپ و نشر کتاب ها و آثار زنان اغلب با بی توجهی خاصی رو به رو بوده است.

۴ـ تاریخ ایران، مانند دیگر تواریخ مدون همواره” تاریخ مذکر” بوده است و اغلب بیانگر شرح حال، رشادت ها، جنگ آوری ها و فتوحات مردان و اثرات اعمال آنان در جامعه بوده است. بنیاد برآن است که از طریق پروژه های “حدیث نفس” و “تاریخ شفاهی” این یک بعدی بودن تاریخ را تا اندازه ای جبران کند و دنیائی را که در آن زندگی می کنیم از دید زنان ببیند و صدای آنان را بشنود و به گوش دیگران برساند.

۵ـ بسیاری از زنان به علت گرفتاری های خانوادگی و مالی قادر به شرکت در کنفرانس هائی که راجع به زنان تشکیل می شود نیستند. بنیاد بر این امید است که بتواند با اعطای کمک های کوچک مالی ( مثلا پرداخت بلیط هواپیما) تذتیبی فراهم آورد که افراد با استعداد و لیاقت بتوانند در این قبیل کنفرانس ها شرکت کنند و از طریق تبادل افکار با دیگر زنان و مردان هم خود غنی تر احساس کنند و هم دیگران را از نعمت افکار خود بهره ور کنند.

۶ـ بنیاد امیدوار است که در دراز مدت بتواند راسا پروژه های تحقیقی تدوین کند و از طریق مسابقه به پژوهش گران زیر نظر بنیاد و با کمک های مالی و معنوی بنیاد فعالیت خواهند کرد.

۷ـ دیگر از هدف های بنیاد ایجاد شبکه رابطه ای بین گروه ها و سازمان های مختلف زنان ایرانی در اروپا، آمریکا و ایران است.

بنیاد پژوهش های زنان سازمانی است غیرانتفاعی و کلیه فعالیت های زنان ایرانی را در بر می گیرد. علاقه مندان اعم از زن و مرد، ایرانی و غیر ایرانی، می توانند در فعالیت های این موسسه شرکت کرده، از مزایای آن برخوردار شوند. ضمنا علاقه مندان می توانند با ارسال هر گونه کتاب، عکس، فیلم یا مدرک مربوط به زن ایرانی این موسسه را در پیشبرد مقاصد آن کمک کنند. (۱۰)
و به این ترتیب فصلی تازه در فعالیت زنان ایرانی گشوده می شود. بنیادی که توسط زنان سکولار و غیر مذهبی بنیان گذارده شده، بدون تنگ نظری اعلام می کند که همه علاقمندان، اعم از زن و مرد ایرانی و غیر ایرانی می توانند در فعالیت های این بنیاد شرکت کنند و در صدد است که با فراهم کردن امکانات و “اعطای کمک های کوچک مالی” امکان شرکت زنانی را که به دلیل گرفتاری های مالی و خانوادگی قادر به شرکت نیستند، فراهم کند.

از طرف دیگر خواهان ایجاد شبکه رابطی بین گروه های مختلف زنان ایرانی در ایران و در دیاسپورا می باشد.
بنیاد در نشریه مربوط به برگزاری کنفرانس چهارم در وین در سال ۱۹۹۳ خود را چنین تعریف می کند:
“بنیاد پژوهش های زنان ایران سازمانی غیر انتفاعی است و فعالیت های گوناگون زنان ایرانی را در بر می گیرد. هم اکنون بنیاد شبکه ی ارتباطی گسترده ای بین گروه های زنان ایرانی در اروپا، ایالت متحده و ایران به وجود آورده است. از کلیسه علاقمندان دعوت می شود برای همکاری با این سازمان پیشگام شوند.
بنیاد پزوهش های زنان ایرانی از روی الگوی کتابخانه شلزینجر کالج ردکلیف دانشگاه هاروارد پایه گذاری شده است. در این مرکز کلیه آثار زنان امریکائی و در باره زنان امریکائی گردآوری می شود. این کتابخانه در حال حاضر یکی از مهمترین مراکز پژوهشی زندگی و آثار زنان امریکا به شمار می رود.

تاریخ ایران چون دیگر نوشته های تاریخی، همواره”تاریخ مذکر” بوده و بیشتر بیانگر شرح حال، رشادت ها، جنگ آوری ها و پیروزی های مردان و اثرات اعمال آن ها در جامعه است. بنیاد کوشش می کند از طریق چاپ نشریات، مقالات و رسالات پژوهشی و هم چنین از راه حفظ و نگهداری اسناد، کتاب، عکس، فیلم، شعر و موسیقی زنان ایرانی دیدگاه متفاوتی از گذشتهی تاریخی ایران را فراهم آورد و زندگی، فعالیت ها و موفقیت های زنان ایران را در گذشته و حال، در ایران و خارج از ایران منتشر و بازگو کند.
…
بنیاد در نظر دارد یک مرکز پژوهشی معتبر به وجود آورد تا صاحب نظران بتوانند به پژوهش های گسترده تری دست بزنند.”(۱۱)

در نشریه مربوط به کنفرانس ۱۹۹۵ در تورنتو کانادا اساسنامه بنیاد پژوهش های زنان ایران چنین منتشر شده است:
” بنیاد پژوهش های زنان ایران سازمانی است غیر انتفاعی که فعالیت های گوناگون زنان ایرانی را در برمی گیرد و شبکه ارتباطی گسترده ای بین گروه های زنان ایرانی در سراسر جهان به وجود آورده است.
از آن جا که تاریخ ایران بیشتر بیان گرشرح حال، رشادت ها و پیروزی های مردان است، بنیاد کوشش می کند از طریق چاپ نشریات و حفظ و اشاعه ی آثار زنان ایران دیدگاه متفاوتی از گذشتهی تاریخی ایران را ارائه دهد.
بنیاد پژوهش های زنان ایران از سال ۱۹۹۰ هر ساله کنفرانسی در نقاط مختلف جهان و با شرکت زنان ایرانی مقیم سراسر جهان برگزار می کند و آثار ارائه شده و گزارش تحقیقات در این کنفرانس ها را در سطح جهانی منتشر می کند.
بنیاد پژوهش های زنان ایران اهداف و برنامه های خود را با مشارکت و حمایت علاقه مندان به وجود آورده و با پشتیبانی مالی و معنوی آنان به کارخود ادامه می دهد. بنیاد از کلیهی علاقمندان دعوت می کند با این نهاد پژوهشی و غیر انتفاعی همراهی و همکاری کنند.”(۱۲)

یک سال بعد در نشریه سال ۱۹۹۶ بنیاد پژوهش های زنان ایران، اساسنامه خود را با تغییر اندکی منتشر کرده و خود را” غیر انتفاعی، غیر سیاسی، غیر مذهبی” می نامد:
“بنیاد پژوهش های زنان ایران سازمانی است غیر انتفاعی، غیر سیاسی و غیر مذهبی که فعالیت های گوناگون زنان ایران را در بر می گیرد و شبکهی ارتباطی گسترده ای بین گروه های زنان ایران در سراسر جهان به وجود آورده است.
از آن جا که تاریخ ایران بیشتر بیان گرشرح حال، رشادت ها و پیروزی های مردان است، بنیاد کوشش می کند از طریق چاپ نشریات و حفظ و اشاعه ی آثار زنان ایران دیدگاه متفاوتی از گذشتهی تاریخی ایران را ارائه دهد…”(۱۳)
فعالیت های سالیانه بنیاد عمدتا به برگزاری کنفرانس های سالانه بین المللی متمرکز شده و تا کنون ۱۸ کنفرانس موفق در شهرهای مختلف ایالت متحده امریکا، اروپا و کانادا برگزار کرده است.

در طی این سال ها تغییراتی در هیات مدیره بنیاد صورت گرفته. پس از دو سال شهلا حائری و افسانه نجم آبادی به دلیل گرفتاری های کاری از هیات مدیره کناره می گیرند. از سال سوم هما سرشار که از ابتدا همکاری نزدیکی با بنیاد داشت به هیات مدیره می پیوندد و تا سال ۱۹۹۶ با پشتکار فراوان به همکاری در بنیاد ادامه می دهد. با کناره گیری هما سرشار از سال ۱۹۹۷، گلناز امین به عنوان مسئول بنیاد عهده دار کلیهی مسئولیت ها می شود. در سال ۲۰۰۳ در کنفرانس لندن، مسئول بنیاد هایده درآگاهی، فیروزه مشرفی و شهین نوائی را به عنوان مشاوران بنیاد انتخاب می کند و می نویسد: ” هم چنین برای پیشبرد هر چه بهتر دیگر کارها از هایده در آگاهی و شهین نوائی دو تن از قدیمی ترین یاران مان دعوت کردیم که به مدت دو سال به عضویت هیات مشاوران بنیاد در آیند.”(۱۴)

پس از دو سال مسئول بنیاد خواهان ادامه همکاری با مشاوران شد. در سال ۲۰۰۵، مدتی پس از برگزاری کنفرانس در شهر وین، فیروزه مشرفی به دلیل مشکلات کاری پس از فوت همسرش عملا از بنیاد کناره گرفت. در سال ۲۰۰۶ به خواست مسئول بنیاد، میهن روستا به هیات مشاوران پیوست. افرا افشاری پور از سال ۲۰۰۰ مسئول برنامه نسل دوم بوده است. این برنامه که به ابتکار چند زن جوان دانشگاه برکلی به کنفرانس سال ۲۰۰۰ ارائه داده شد، به یکی از با ارزش ترین برنامه های بنیاد تبدیل شده است . شرکت کنندگان در این برنامه زنان جوانی هستند که عمدتا پس از انقلاب ۱۳۵۷ به دنیا آمده اند.

کنفرانس های بنیاد پژوهش های زنان ایران که از سال ۱۹۹۰ برگزار شده اند عبارتند از:

۱ـ زن ایرانی پس از انقلاب ـ ۱۲ و ۱۳ ماه مه ۱۹۹۰ در شهر کمبریج، ایالت متحده امریکا. مقالات ارائه داده شده عبارت بودند از:

معرفی بنیاد و برنامه سمینار: گلناز امین لاجوردی

تحلیلی از دیباچه های “زن روز” در دوره بعد از انقلاب : منیژه صبا

کنترل دولت و مقاومت زنان در عرصه دانشگاه های ایران : شهرزاد مجاب

زنی بود، زنی نبود: باز خوانی”وجوب نقاب” و ” مفاسد سفور” : محمد توکلی طوقی

ادبیات زنان بعد از انقلاب : فرزانه میلانی

زن و”مساله زن” در سینمای ایران بعد از انقلاب : حمید نفیسی

تاریخ شفاهی زنان ایرانی در خارج از کشور : مهناز افخمی

ورای قلمرو خصوصی و عمومی: تجربه زنان ایرانی در مونترال: مینو معلم

میز گرد” تجربه سازمان ها و گروه های زنان ایرانی” : مرجان محتشمی، زهره نژاد، فرانک میر
آفتاب، گوهر فراهانی.

میز گرد” فعالیت های مطبوعاتی زنان ایرانی” : هما سرشار، شهین آسایش

گزارشی از جلسه زنان شاعر در سان آنتونیو، تگزاس: شهلا حائری

بعد از ظهری با خانم سیمین بهبهانی در بستن : شهلا حائری
بیانیه “بنیاد پژوهش های زنان ایران”

یکی از با ارزش ترین اقدامات بنیاد پژوهش های زنان ایران چاپ کلیه مقالات و برنامه های هنری ارائه داده شده است. اولین کنفرانس در شماره ۱۴ مجله “نیمه دیگر” منتشر شد. و از سال دوم تا کنون برنامه های کنفرانس ها به طور مرتب در کتابی از طرف بنیاد منتشر شده است.

۲ ـ پژوهش ها و هنرها عنوان دومین کنفرانس است که در تاریخ ۲۴ تا ۲۶ ماه مه ۱۹۹۱ در شهر کمبریج برگزار می شود. مقالات ارائه داده شده عبارت بودند از:

معرفی بنیاد و برنامه سمینار : گلناز امین لاجوردی

بررسی پژوهش های تاریخی در زمینه زنان ایران : گیتی نشات

تاملی در دو مفهوم” اندیشه” و “آزادی” در “طوبا و معنای شب” : حورا یاوری
و “اهل غرق”

زن شناسی مردم شناسانه : شهلا حائری

میز گرد: زنان هنرمندی که آثارشان در سمینار به نمایش گذاشته شد: : مژده برات لو، مژگان حریری، گیسو حریری،
صفورا رفیعی زاده، یاسمن عامری، مهین قنبری

مهشید امیر شاهی، آن گونه که من شناختم : هما سرشار

نمایشنامه ” نقش زن” : فرهاد آئیش ، سپیده کوشا

دیروز، امروز، فردا : شهره آغداشلو

شعر خوانی : آذر خواجوی

شعر خوانی : پرتو نوری علا

معرفی هنرمندان شرکت کننده در سمینار: شهلا نیک فال، سهیلا رفیعی زاده، شیده قره چه داغی

در سال ۱۹۹۰ بنیاد برنامه شعر خوانی را با دعوت از سیمین بهبهانی برگزار می کند و در نشر کتابنامه شهرزاد مجاب همکاری خود را آغازمی کند. (۱۵) بنیاد در ضمن اعلام می کند که قصد انتشار منتخبی از داستان های کوتاه نویسندگان ایرانی به انتخاب مهشید امیر شاهی و ترجمه جان گرین به زبان انگلیسی دارد. در این سال از فخری دولت آبادی ـ اولین زن ایرانی که کنسراواتوار “لیژ” و بروکسل بلژیک را به اتمام رسانده و “سهمی به سزا در معرفی موسیقی کلاسیک غربی به نسل های جوان ما داشته اند. در دانشگاه تهران و مدرسه عالی موسیقی و در امریکا در کنسراواتوار میلواکی تدریس کرده اند” (۱۶) به عنوان میهمان اول دعوت می کنند که در کنفرانس شرکت کند.

در اولین کنفرانس بنیاد ۲۵۰ نفر شرکت می کنند. تعداد شرکت کنندگان در کنفرانس دوم افزایش یافته و از امریکا، اروپا و کانادا در کنفرانس حضور می یابند.

۳ـ چهره زن در فرهنگ ایران عنوان کنفرانسی است که در سال ۱۹۹۱ در شهر لس آنجلس ایالت متحده امریکا برگزار می شود. متاسفانه اسناد این کنفرانس در دسترس نبود.

۴ ـ زن و خانواده در ایران و مهاجرت، عنوان چهارمین کنفرانس است که از ۲ تا ۴ ژوئیه ۱۹۹۳ در شهر وین در اتریش برگزار می شود و زنان از شهرهای مختلف اروپا شرکت می کنند. در این کنفرانس لرتا هایراپتیان یکی از قدیمی ترین هنرپیشه های زن تاتر ایران مورد قدردانی قرار می گیرد. میزبان این کنفرانس ” جامعه مستقل زنان ایرانی وین” بود.

مقالات و برنامه های ارائه داده شده عبارتند از:
هنرمندان شرکت کننده در برنامه های موسیقی شب گشایش : فروغ کریمی، سروش ایزدی، ویدا عدالت،
فرشته صفرعلیخانی
میز گرد: معرفی فعالیت های زنان ایرانی در اروپا

معرفی بنیاد و برنامه سمینار : گلناز امین

زن و خانواده در ایران ـ دگرگونی های دهه اخیر : گلی امامی

زن و خانواده در مهاجرت ـ دگرگونی های دهه اخیر : ویدا ناصحی ـ بهنام

خشونت در خانواده : فرشته نام آور

زندگی نامه لرتا هایراپتیان ـ نوشین : ژیلا دیبایان

شب شعر:از عشق چیزی با جهان نمانده است ـ به خود واگذاریدم : مینا اسدی

اگر من باز گردم ـ تماشاگر : هما سرشار

عروس مردم ـ مرغ سپید بالم کو ـ گل مهر : ناهید ملکی (جوانه)

در انتهای ….. ـ بی نام : افسانه افروز

مقدمه ای در معرفی منیرو روانی پور : گوهر بهنام

منو ـ و دیگری تمام شد : منیرو روانی پور

معرفی تهمینه میلانی (کارگردان) : میترا شاهمرادی

شرکت کنندگان در نمایش گروهی عکس و نقاشی

بنیاد پژوهش های زنان ایران از ابتدا سعی داشته که ارتباط فعالی را بین زنان ایرانی خارج از ایران و داخل ایران برقرار کند. از این رو از ابتدا هر ساله میزبان سخنرانانی از ایران بوده است. گلناز امین می نویسد: ” بدون داشتن برنامه های متشکل، خطر آن است که این دو گروه ما، یعنی مهاجران و زنان درون مرزهای ایران، از یک دیگر جدا افتند و هر یک دیگری را زیر پرده فراموشی از خاطر خود بیرون راند و در این داد و ستد هر دو ناکام از آب درآیند. به همت این کوشش ها امیدواریم که در عوض هر کدام چشمه امیدی برای دیگری باشد و استقامت زن ایرانی را از ریشه آبیاری کند.”(۱۷)

۵ ـ زن و سیاست در ایران معاصر ـ پنجمین گردهم آئی سالیانه با این عنوان ۲۴ تا ۲۶ ژوئن ۱۹۹۴ در شهر لس آنجلس ایالت متحده برگزار شد. در این سال از فرنگیس کیخسرو شاهرخ ـ یگانگی به خاطر خدمات فرهنگی و خیریه ایشان قدردانی شد. او تشکیل دهنده ” سازمان زنان زردشتی” بوده و در فعالیت های زنان شرکت فعال داشته.
مقالات و کار هنری این سمینار عبارت بود از :

زندگی نامه فرنگیس کیخسرو شاهرخ (یگانگی) : لطیفه یار شاطر

بازیگر، نویسنده و کارگردان تاتر دیوار چهارم : فرزانه تائیدی به روایت خود
بهروز به نژاد به روایت خود

پیام بنیاد و معرفی برنامه سمینار : گلناز امین

زن باوری و خلق زدگی در فرهنگ سیاسی ایران: هایده مغیثی

روشنفکران و مساله زنان: زهره خیام

انتخاب: هوشنگ توزیع
زنان ایران شیفته حضور و مشارکت در امور سیاسی :مهرانگیز کار

سیاست دولت و اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران: فاطمه اعتماد مقدم

تجربه سازمان های زنان ایرانی بعد از انقلاب: شهین نوائی

سیری در موسیقی زنان ایران، از قمر تا سکوت : هما سرشار

هنرمندان ارکستر ملی موسیقی ایران : فرزادخوزین، همایون خسروی، احمد رحمانی پور، سیامک پویان، گیلدا اسکندانی، سالپی کرکنیان، کارمن دراگون

زن ، سیاست و ادبیات : فرزانه میلانی

عادت های غریب آقای “الف” در غربت : گلی ترقی

زن: نمونه ی بارز سخت کوشی : سیمین بهبهانی

تعریف سیاسی از تصویر زن در سینمای ایران : جمیله ندائی

شرکت کنندگان در نمایشگاه گروهی نقاشی : صفورا رفیعی زاده، شیرین نشاط

در این سال فرزانه تائیدی در باره بازیش در فیلم جنجال برانگیز “بدون دخترم هرگز” می گوید: ” عقیده دارم کوشش در پنهان کاری صحیح نیست. این فیلم نه ضد ایران است و نه به فرهنگ ایران کاری دارد. ایران و فرهنگ ایران والاتر از این حرفهاست. از امکانی که در این فیلم داشتم ، استفاده شرافتمندانه کردم و فریاد مانده در گلویم را بیرون ریختم ـ جمله ی تو این مملکت زن ها حقی ندارند ـ لااقل برای نسل بعد به یادگار می ماند.”(۱۸)

۶ ـ زن ، جنسیت و اسلام موضوع ششمین کنفرانس بود که در تاریخ ۲ تا ۴ ژوئن سال ۱۹۹۵ در شهر تورنتو کانادا برگزار شد. مقالات و کارهای هنری ارائه شده عبارت بودند از:

زندگی نامه ثمینه باغچه بان ـ پیرنظر : لیلی اصغر زاده

پیام پذیرش : ثمینه باغچه بان ـ پیرنظر

خوش آمد : شهین آسایش

نویسنده، کارگردان و بازیگر تاتر، به کجای این شب تیره بیاویزم : آهو خردمند

پیام بنیاد و معرفی برنامه سمینار گلناز امین

تطبیق فمینیزم با مسائل دینی اسلامی ـ اسلام، پدر سالاری: محسن سعید زاده

چندگانگی و چند گونگی، موقعیت کنونی زنان در دنیای اسلام : شهلا شفیق

جنسیت و اخلاق اسلامی : هایده درآگاهی

زن در قانون مدنی ایران : عزیزه ارشدی

بنیادگرائی اسلامی و مساله زن: سوسن عمید

زندگی، رسالت و اشعار طاهره قره العین : شکوه رضائی

زن، جنسیت و اسلام : غزاله علی زاده

کتاب خوانی : فهیمه فرسائی

کتاب خوانی : غزاله علی زاده

زن، غذا و جامعه : نجمیه باتمانقلیچ

شرکت کنندگان در نمایشگاه گروهی عکس و نقاشی: سودابه اسفندیاری، دایان بابایان ثمینه باغچه بان، پروانه رادمرد، مرجانه
صدوقی، میترا مرتضوی

در این سال ثمینه باغچه بان ـ پیرنظر مورد قدردانی قرار می گیرد؛ زنی که عمری در خدمت به آموزش ناشنوایان مشغول بوده و موفقیت های بسیار در این راه داشته. میهمانان ایران در این کنفرانس غزاله علیزاده و محسن سعید زاده بودند. غزاله علیزاده به علت بیماری نمی تواند در کنفرانس شرکت کند و در روز کنفرانس تلفنی با شرکت کنندگان صحبت می کند. قبل از برگزاری کنفرانس نامه دوستانه ای به هیات مدیره بنیاد می نویسد (۱۹):

” امروز پنجمین روز است که در یکی از آلوده ترین شهرهای جهان برف سنگینی می بارد. تقریبا دو هفته پیش برای بزرگداشت نیما از سوی گروهی خصوصی مراسمی برپا شده بود. دوستان نویسنده و شاعر در تالار هتل بادله شمال، نزدیک ساری سخنرانی کردند و داستان و شعر خواندند. پس از سالیان دراز این بار اولی بود که در یک سالن امکان صحبت داشتیم. زیر سلطه خلق و خوی مردسالارانه که روز به روز جنبه بحرانی تری پیدا می کند، من داستان و شعر خواندم و خانم فرزانه… نامه هائی از نیما، میان سی چهل مرد سخنران. از چاپ زیبای داستان و مقاله لذت بردم. حروف خوش نقش بود و صفحه بندی شکیل.

در جهانی که بعد از حدود یک قرن تلاش زن ها هنوز توفیق نیافته اند به حقوق انسانی خود دست پیدا کنند و امکان برابری در هوا معلق است به تلاش جدی شما ارج می گذارم. حال جسمی ام قابل تحمل است. اما روانم پر جراحت از تراکم فشارهای اجتماعی و خصوصی.
برای نوشتن نمی توانم حداقل تمرکز را به دست بیاورم. پیاپی ضربه می خورم. خانه پدری را فروخته ام. کلاهبردارهای با نفوذ پول آن را نپرداخته اند. با وجود ضعف جسمی بین تهران و مشهد سرگردانم. سامسونیت به دست، تنها و غمزده می روم به دادگاه ها. دیدن همین موقعیت مردان صاحب مقام را به حق کشی وادار می کند. چون پول و قدرت حرف اول را می زند و مهم تر از آن جنسیت. من خانواده ای را اداره می کنم اما ذهنیت مردسالار حتا اختیار زن را بر امکانات مالی اش نمی تواندبپذیرد. ذره ذره آب می شوم و برای آینده دلهره دارم. درد دل دوستانه ای کردم با همدلی در آن سوی اقیانوس ها.

با تشکر از محبت شما و آرزوی توفیق در رسیدن به هدف هایتان

غزاله علیزاده
۷۴.۱۱.۳ ”

غزاله مدتی پس از برگزاری کنفرانس در گوشه ای از جنگل های شمال ایران به زندگی خود خاتمه داد. یادش خوش.

۷ ـ زن ایرانی و حقوق بشر عنوان کنفرانس هفتم است که در شهر سیاتل ۱۴ تا ۱۶ ژوئن ۱۹۹۶ برگزار شد. در این کنفرانس ملک نفیسی ـ سنجیده ، به عنوان زن برگزیده معرفی و از او به خاطر شرکت در امور اجتماعی و خیریه قدردانی شد.
کارهای هنری و مقالات ارائه داده شده عبارت بودند از:
زندگی نامه بانوی برگزیده ملک نفیسی (سنجیده)
پیام پذیرش ملک نفیسی (سنجیده)

نمایش “بیداری و خواب”
کارگردانان مهوش آژیر، محمود بهروزیان
بازیگران : مهوش آژیر، محمود بهروزیان، محمد بازاری

پیام بنیاد و معرفی برنامه سمینار : گلناز امین

به یاد غزاله علیزاده : شهرنوش پارسی پور

راه رسیدن به همبود انسانی : پروانه فروهر

زن ایرانی و حقوق بشر : شیرین عبادی

حقوق زنان در ایران، اسلامی یا انسانی؟ : آن الیزابت مایر

چرا سازمان ملل کاری نمی کند : موریس کاپیتورن

ایران اسلامی، زندان زنان : عفت ماهباز

نسبیت فرهنگی و جهانشمولی حقوق برابر زنان و مردان: مهرداد درویش پور

تاملی در مفهوم آزادی و حقوق بشر در ادبیات معاصر ایران : حورا یاوری

گزارش سفر گروه نگهبانی حقوق بشر به ایران : الهه هیکس

بررسی کنفرانس جهانی زنان در پکن ـ دموکراسی در خانه و جامعه: الهه امانی
بازاندیشی مقوله حقوق بشر زنان در ایران

“فمینیسم اسلامی”: چالشی دموکراتیک یا چرخشی تئوکراتیک؟ : نیره توحیدی

فمینیسم یا فمینیسم اسلامی و بنیادگرائی : سیمین رویانیان

تعلیم و تربیت دختر بچه در جامعه ایران: صدیقه فخر آبادی

نمایش دو فیلم :” گزارشی از کنفرانس جهانی زنان در پکن”
دیدگاه یک : شاادی امین

دیدگاه دو : جمیله ندائی

هنرمندان گروه موسیقی: فریبا جواهری و رامین بهرامی
نوشین دخت و سهراب اندیشه

هنرمندان گروه رقص : مژده شهریاری و دوستان

معرفی هنرمندان نمایشگاه گروهی نجمیه وثوقی

شرکت کنندگان در نمایشگاه گروهی مجسمه، عکس و نقاشی ملوک آزرم، نسرین افروز، فاطمه پازند
رویا پازوکی، پوران درویش، فریده دولت داد، شعله دالائی، فریده خرسندیان، افسانه خلیل، مینا صدیق، پری معتمدی، پری منصف، یاسمن مینائیان، شبنم منادی زاده، مهری یزدانی

یکی از دو سخنران از ایران پروانه فروهر است که چند سال بعد به دست قاتلان جمهوری اسلامی به اتفاق همسرش در خانه اش به قتل می رسد. یادش شاد. او از سال های دانشجوئی برای آزادی مبارزه کرد.
در این سال برای اولین بار دو سخنران انگلیسی زبان در باره حقوق بشر در ایران صحبت کردند. از این سال به بعد سعی می شود که هر ساله از فعالین زن غیر ایرانی در شهر میزبان نیز سخنران دعوت شود.

۸ـ فمینیسم و جنبش زنان ایران تم کنفرانسی است که در کرتی (حومه پاریس)، فرانسه از تاریخ ۱۸ تا ۲۰ ژوئیه ۱۹۹۷ برگزار شد.

ویژگی این کنفرانس برگزاری میز گردی بود به مناسبت سال جهانی زندانیان سیاسی. در این میز گرد سه نسل از زنان از تجربیات خود در زندان رضا شاه، محمد رضا شاه و جمهوری اسلامی قصه ها گفتند. همگی به خاطر اعتقاد به آزادی و برابری با تفاوت های نظری به زندان افتاده بودند. اما به شهادت ادبیات زندان می دانیم که مخوف ترین زندان ها از آن جمهوری اسلامی ایران است. اما مقاومت های بی نظیری نیز در این دوره صورت گرفته که فقط می توان گفت بسیار بیش از توان انسانی است. نسرین بصیری در حاشیه این کنفرانس با زنی مصاحبه می کند که در دو رژیم محمد رضا شاه و جمهوری اسلامی در زندان بوده و مورد بدترین شکنجه های روحی و جسمی قرار گرفته ولی لب نگشوده. (۲۰) هر چند که این همه شکنجه زندگی و روان او را دگرگون کرده، اما شخصیت انسانی، قدرت تعقل و استدلال این زنان نفی زنده و آشکار تصورات حکومت گران شکنجه گران در باره زن بوده.

ایران زندان بزرگ زنان شد، زنانی که در خانه خود محروم از حقوق انسانی شدند، اما با همه آن چه که این سال ها گذشته، نسلی که نابود شده و یا از ایران خارج شده به مبارزه ادامه می دهند.
در سال ۱۹۹۷ خانم مهرانگیز دولتشاهی به خاطر خدماتی که در پیشبرد مسائل زنان و به خصوص در تدوین قانون حمایت خانواده در اواخر حکومت محمد رضا شاه دارد، مورد تقدیر قرار می گیرد. این انتخاب مورد اعتراض عده ای قرار می گیرد و سالن را ترک می کنند. اعتراض آن ها به نقش و جایگاه سیاسی خانم دولتشاهی در حکومت پهلوی بود.
مقالات و کارهای هنری ارائه شده عبارت بودند از:

نمایش فیلم”مهرانگیز دولتشاهی”: کار جمیله ندائی /
معرفی بانوی برگزیده «مهرانگیز دولتشاهی» / گیتی فتوحی(کلانتری): پیام پذیرش مهرانگیز دولتشاهی

شعر خوانی : عاطفه گرگین

نمایش فیلم “تهران سال صفرـ تظاهرات زنان ایران علیه حجاب
اجباری” کار چهار زن فرانسوی گروه سیاسی و روانشناسی: MLF

زنان میان برابری و آزادی (به زبان فرانسه) : ژنویو فرس

بنیادگرائی در الجزایر(به زبان فرانسه) : مالیکا زویا و نادیا بنسیمی

پیام بنیاد : گلناز امین

تیر واپس گرایان بر تن جنبش برابری طلبانه زنان صدها گل می رویاند: نسرین بصیری

دولت، زنان و نظم “نوین” جهانی: شهرزاد مجاب

اسلام در برابر فمینیسم : آزاده آزاد

میز گرد به مناسبت سال جهانی زندانیان سیاسی،ـ از فاطمه اره تا چل گیسو، زن در زندان های شاه، زن زندانی، هویت اسلامی: ژاله احمدی

ـ حقیقت نه چندان ساده : اعظم کرائی

نمایش “مرجان، مانی و چند مشکل کوچک / نویسنده و کارگردان نمایش: نیلوفر بیضائی / گروه نمایش : منوچهر آبرونتن، محسن حسینی، امیر رازی، داوود سلطانی، پروین شجاعی، یگانه طاهری، هدیه عشقی، هرمین عشقی، سپیده قدیری، منوچهر کابلی، شبنم مددی، همایون مهرپویا، رضا نوروزبیگی

تاکتیک های جنبش فمینیستی ایران: شعله ایرانی

رهائی زنان و فمینیسم در سازمان”مجاهدین خلق ایران” : گلرخ جهانگیری

فمینیسم و اشکال فرماندهی : مژده فرهی

زنان و کتاب : شهلا لاهیجی

مشکلات عملی جنبش زنان ، معرفی گروه ها و نشریات زنان خارج از ایران : لیلا قرایی

نمایش “دعوت” از غلامحسین ساعدی ، / اجرا کنندگان: شکوه نجم آبادی و فرح خرسندیان

هنرمندان نمایشگاه گروهی عکس و نقاشی : پریسا بهرامی، نسرین میر محمدی، یاسمن گلشنی، ماریا نیک ورز، زهره عزیزی، مریم رودبارکی، روشنک بهرامی، حوا نیکنام.

سخنرانی زنان فعال الجزایری که علیه بنیادگرائی مبارزه می کنند، با استقبال فراوان رو به رو شد. امکان رد و بدل این تجربه ها یکی از دستاوردهای کنفرانس بنیاد است. تدارک کنفرانس ابتدا به شکل دیگری شروع شد وقرار بود برخی از برگزار کننده گان کنفرانس با مهشید امیر شاهی همکاری کنند. اما عدم شکیبائی لازم نسبت به هم ندیده گرفتن اختلاف نظر و تنگ نظری یکی از اشکال غیر اصولی یعنی حذف نظر مخالف را باعث شد. تجربه نشان داده ضعف آگاهی مشکلات کار جمعی را افزون کرده و یکدیگر را برنتابیده ایم.

۹ ـ زن ایرانی و مدرنیته تم کنفرانس در شهر واشنگتن دی سی ایلت متحده امریکا بود که از تاریخ ۲۶ تا ۲۸ ژوئن ۱۹۹۸ برگزار شد.

ویژگی این کنفرانس مطرح کردن بحث هموسکسوالیته بود که برای اولین بار در کلیه مجامع ایرانی خارج از ایران برای شکستن این تابو به بحث نشست. در این گفت و گو نه تنها فعالین جنبش دفاع از حقوق هم جنس گرایان صحبت کردند و به زوایای مختلف تعصبات هم جنس گرا ستیزانه پرداختند، بلکه مادر یکی از همجنس گرایان، میهن شفائی نیز از تجربیات خود سخن گفت. در اعتراض به این بحث نه تنها از قبل نامه نوشته شده بود، بلکه در محل کنفرانس نیز عده ای از سالن خارج شدند. این نشان دهنده عمق تعصبات حتا در زنانی است که خود را مبارز جنبش زنان می دانند. در همین مقاله به این نکات و انواع تعصبات اشاره شد.

در این سال از سیمین بهبهانی، زن آزاده، مبارز، و بی باک تقدیر شد.

کار هنری و مقالات ارائه شده عبارت بودند از:
معرفی زن برگزیده سال: «سیمین بهبهانی» فرزانه میلانی و عاطفه گرگین / پیام پذیرش سیمین بهبهانی

دو سخنرانی به زبان انگلیسی: ـ زنان، مذهب و تحول / Mary Catherine Bateson

ـ زنان ایرانی ناحیه شمال کالیفرنیا: خلاقیت، شهامت و رنج خود Mary Elaine Hegland
باز سازی

نمایش “مرغ سحر” نوشته سپیده کوشا / کارگردان حمید احیا / بازیگران سپیده کوشا، مریم جاوید، برنادت راد

برنامه موسیقی : زیبا شیرازی /
به همراهی رعنا منصور(پیانو و آواز)، سعید امین(گیتار)، محمد تیوا (فلوت)

پیام بنیاد: گلناز امین

زنان، تجدد و اسلام سیاسی: هایده مغیثی

جبر اجتماعی برای تحمل خشونت، بررسی دلائل زنان تحت خشونت خانوادگی برای ادامه زندگی: شهلا اعزازی

شهروندی مردانه و دیگر سازی زنان : مینو معلم

میز گرد ادبیات:
ـ زنان داستانی معاصر نسرین رنجبر ایرانی

ـ زنان و بحران شعر معاصر : رویا حکاکیان

میز گرد پیشکسوتان: راضیه ابراهیم زاده، فخر وزیری، فهیمه یمین اسفندیاری(اکبر)، فریده گلسرخی(والی)

رسیتال پیانو : آریانا برکشلی

ـ اجرای نمایشگونه شعر “زن” اثر پرتو نوری علا / تنظیم و اجرا شهره عاصمی / با همکاری هایده ارادت، حمیرا امینی، فرشته، ناهید نواب

ـ برنامه رقص “قصه مارال” اقتباس از داستان کلیدر، اثر محمود دولت آبادی طراح و سرپرست آرام بیات
با همکاری مهر آفرین امامی لنگرودی، هما علیزاده، انوشیروان ساسان نژاد / رقصندگان شهرزاد ارشدی، بابک ایزد خواست، آرام بیات، رحیمه ترک پور، جواد صاحبی، مارال صرافیان، نیما مشعوف، گیسو نوراللهی / موزیک استاد یگانه، حسین علیزاده و کیهان کلهور

ـ فیلم “بانوی اردیبهشت” به کارگردانی: رخشان بنی اعتماد

ـ زنان مهاجر ایرانی و گرایش های جنسیتی تجددگرا : علی اکبر مهدی

ـ میز گرد شناخت تعصبات جنسی در ارتباط با هم جنس گرائی: ـ تجربه های مادر یک هم جنس گرا کاربرد منطق برای مقابله با تعصب: مهین شقاقی / ـ نظری انتقادی بر اشکال مرسوم دگر ـ هم جنس گرائی : سیما شاخساری /
ـ در راه عدالت جنسی: نیاز به مقابله با غلط اندیشی های همجنس گراستیزانه و تعصبات مردسالارانه: ساویز شقاقی

عبور از مرزها، رابطه مدرنیته با بدن زن: بکری تمیزی

شعر خوانی شاعران همراه با موسیقی: سعید امی، گیتار، رویا بهرامی، سنتور

ـ گزارش نمایشگاه گروهی زنان هنرمند ایران: منا خادمی(مشاور هنری بنیاد)

هنرمندان نمایشگاه گروهی نقاش و عکاس: نگار آثاری صمیمی ، فاطمه امان ـ مریم اویسی ـ ساغر برزمهری ـ سایه بهنام ـ فریده توکلی ـ مریم جواهری ـ مهشاد حائری ـ گلی حق جوـ منا خادمی ـ مینو خانبابائی ـ بهناز دانشور ـ پروین سپهر ـ شهلا سپهر بی بی ـ آمنه (امی) شریفی ـ فاطمه (دخی) شهشانی ـ فرزانه شفیعی ـ فائزه ـ آیلین فلاح ـ هاله فتحی ـ شهین گلبادی ـ مهین مستوفی زاده ـ نسرین نواب ـ رویا نور آور ثانی رشتچیان ـ پری وفائی ـ آتی وکیلی ـ ترانه همامی ـ روشن هوشمند.

بیان اهداف جمعیت زنان لس آنجلس

ابتکار جالبی که برگزارکنندگان کنفرانس سال ۱۹۹۸ به کار بردند برگزاری میز گرد پیش کسوتان بود. زنانی که در زمینه هائی از فعالیت های کاری و اجتماعی در زمان خود قدم های موثری برداشتته و باری از تجربه سال ها زندگی بر دوش دارند. در این سال چند نفری به برگزاری برنامه هنری در کنفرانس معترض بودند. دوستی در بخش ارزیابی کنفرانس پیشنهاد می کند که از برنامه های “تفریحی” کاسته شود و وقت را به برنامه های “جدی تری” بدهیم. گویا که برنامه هنری جدی نیست. مسئولین و همکاران بنیاد همواره معتقد به ارج گزاری کار هنری و آزادی بیان بوده اند. گلناز امین در پاسخ به این دوستان در پیش گفتار می نویسد :” دیریست که برخی از افراد جامعه ما دیدی تحقیر آمیز به هنر و هنرمندان داشته اند. اگر هنرمندی برنامه یا نوشته اش “متعهد” نباشد، به عبارت دیگر اگر دقیقا به سلیقه این گونه افراد ننویسد، ارتجاعی خوانده می شود و هیچ فضای استنقلال فکری و هنری برای او مجاز نیست.

بخش هنری برنامه کنفرانس همانقدر برای ارتقای یک جنبش لازم است که هر بحث پژوهشی آکادمیک.”
او نقل قول زیبائی از اما گلدمن در ابتدا می آورد:” اگر نتوانم برقصم نمی خواهم بخشی از انقلاب شما باشم” (۲۱)

۱۰ ـ زن ایرانی در آستانه سال ۲۰۰۰ عنوان کنفرانس سال ۱۹۹۹ بود که در شهر مونترال در تاریخ ۲ تا ۵ ژوئیه برگزار شد.

در این سال بزرگداشت باشکوهی همراه با برنامه هنری و اسلاید از کلیه زنان پاک باخته ای که در راه آزادی و برای دنیائی عاری از ستم جان باختند به عمل آمد. و بنیاد پژوهش های زنان ایران لوح افتخاری به نام و یاد آن ها ثبت کرد.
مقالات و کارهای هنری ارائه داده شده در طی چهار روز از این قرار بود:

راه پیمایی سال ۲۰۰۰ (به زبان فرانسه) : فرانسواز داوید

میز گرد کردستان ـ زن کرد مهاجر و تضاد دو فرهنگ : صدیقه محمدی

ـ زن کرد و سال ۲۰۰۰: منیره مفتی زاده و ناهید بهمنی

ـ وضعیت زنان کردستان عراق: گذشته و چشم انداز: سوسن سلیم

مراسم زنان برگزیده سال کنفرانس / ـ پیام بزرگداشت: الهه شکرائی

ـ نمایش ویدئو”نهراسیدند از مرگ، زنان جان باخته / ساخته امین ضرغام، شهرزاد ارشدی، یاسمن عامری، جواد صاحبی

نمایش تک نفره “من و لس آنجلس ۱۹۸۲ـ ۲۰۰۰” / نوشته و اجرا: شهره آغداشلو

پیام بنیاد: گلناز امین

پیام از ایران : نوشین احمدی خراسانی

کاراکتر ستم بر زنان در ایران در آستانه سال ۲۰۰۰ : آذر درخشان

تاثیر موقعیت زنان ایرانی بر زنان پناهنده افغانی: نسترن موسوی

بزرگداشت ۲۰ سال فمینیزم: سازمان های زنان در تبعید ۱۹۷۹ ـ ۱۹۹۹ : شهین نوائی

هویت پردازی و نقش زنان ایرانی: زن ایرانی به روایت راویان دور از ایران (به دو زبان فارسی و انگلیسی): افسانه هژبری

نمایش “قمر ملوک وزیری”/ ـ نویسنده و کارگردان : اکبر یادگاری / ـ بازیگران: مهوش برگی، فرهاد قرنیا، رضا کاوه، اکبر یادگاری

ـ موسیقی: مجید درخشانی

چشم انداز فرهنگی جنبش زنان ایران: حامد شهیدیان (به دو زبان فارسی و انگلیسی)

مساله زنان و جنبش چپ : ویدا حاجبی تبریزی

زن و مذهب در آستانه سال ۲۰۰۰ : توران عازم

جنبش زنان در ایران، چشم اندازها و مطالبات: اعظم کم گویان

گفت و گو با هنرمندان زن ایرانی شرکت کننده در نمایشگاه گروهی: ـ هنرمندان نقاش، عکاس، مجسمه ساز و هنرهای تزئینی
هنر درمانی، جنبه های تاریخی و فرهنگی: شهرزاد شمس آوری

داستان خاله سوسکه، کتمان خشونت در فرهنگ ایرانی: معصومه فرشته نام آور

طرح شبکه ای پویا میان گروه های زنان ایرانی: پرستو درخشنده

سال ۱۹۹۹، سال تدارک راه پیمائی جهانی زنان در سراسر دنیا علیه فقر و ستم بود. میهمان کانادائی این کنفرانس فرانسواز داوید از اعضای “فدراسیون زنان کبک” و یکی از مبتکرین راه پیمائی جهانی زنان بود. او که زنی فعال و شناخته شده در سطح جهان است، به طور مبسوط به اهداف و برنامه های این راه پیمائی پرداخت. خواست زنان در این راه پیمائی جهانی، ریشه کن کردن تجاوز و هتک حرمت علیه آنان بود.
برنامه جالب دیگری که در این سال تدارک دیده شده بود، بازدید محلات شهر مونترال بود. به طور اختصاصی راهنمای گروه علاقمندان را به کلیه نقاط تاریخی شهر که مبارزات زنان در آغاز قرن بیستم در آن شکل گرفته بود، برد.
کارگاه “طرح شبکه ای پویا میان گروه های زنان ایرانی” نیز قدمی در راه شناخت مساله همواره مطرح، یعنی تشکیلات سراسری زنان ایرانی بود.

۱۱ ـ بررسی مطالعات و مبارزات فمینیستی زنان ایرانی در دو دهه اخیر و چشم انداز آینده ، از ۱۵ تا ۱۸ ژوئن سال ۲۰۰۰ مورد بحث کنفرانس در شهر برکلی امریکا قرار گرفت.

در این سال مهین اسکوئی بازیگر و کارگردان تاتر، یکی از زنان پیش کسوت تاتر ایران مورد قدردانی قرار گرفت.
مقالات و کارهای هنری مطرح شده عبارت بودند از:

نمایش فیلم “زینب” و “مکرمه” به کارگردانی: ابراهیم مختاری

میز گرد” نسل دوم” پروژهی “جوان ـ زن”: دانشجو.یان برکلی

“آموزش و جنبش اجتماعی زنان در ایران : سعید پیوندی

مراسم بزرگداشت زن برگزیده : مهین اسکوئی

وضعیت زنان در افغانستان: شریفه شریف

سخنران مهمان: آنجلا دیویس

گروه داروک: نمایش تاتر “مرگ و آن دختر” اثر آریل درفمن / کارگردان: سپیده کوشا / بازیگران: حمید احیاء ، بلا واردا

پیام بنیاد: گلناز امین

سیاست تئوری و تئوری قدرت سیاسی، دو دهه مطالعات زنان ایران در تبعید: شهرزاد مجاب

تاثیر خواب نامه ها در فرودست سازی زنان : بنفشه حجازی

میز گرد مطبوعات: ـ زنان در مطبوعات ایران طی دو دهه اخیر و چشم انداز آینده : پروین اردلان / ـ بررسی تطبیقی نشریات ویژه زنان در داخل و خارج از کشور: مهناز متین

ـ برآمدن از ظلمت : نسل جدید نشریات زنان و گفتمانی تازه در مورد فمینیسم و حقوق بشر: ژانت آفاری

کنسرت موسیقی سنتی ایرانی: آوای شهلا ساره خانی / نوازنده گان: حسین بهروزی نیا (عود)، پژمان حدادی (تنبک)
زرین اردلان (دف)

رقص مدرن ایرانی: بنفشه صیاد

میز گرد “ادبیات زندان” : روایت زندان، صدای زن: شهلا شفیق / تجربه زندان زنان در دو رژیم: شهلا طالبی

میز گرد ادبیات زنان: ” زن” در داستان نویسی زن ایرانی در تبعید: ملیحه تیره گل

ـ زن و زن روشنفکر در آثار ادبی دوره مدرن تاریخ ایران: هایده درآگاهی

چشم انداز آینده وضعیت زنان ایرانی در عرصه سیاسی،اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خانواده: مریم متین دفتری

هنرمندان دو نمایشگاه گروهی: نقاش، عکاس، مجسمه ساز و هنرهای تزئینی.

برنامه نسل دوم با پروژه “جوان زن” به ابتکار شش زن جوان دانشجوی ایرانی در شهر برکلی تولد یافت. این زنان “گرد هم آمدند تا به بررسی جنبه های متفاوت زن جوان ایرانی در امریکا بپردازند. تصمیم آن ها مبتنی بر ساختن فیلم مستندی بود که بتواند عناصری از هویت این نسل جوان را به نمایش بگذارد، آن ها را به سفری رهنمون ساخت که سرانجامش شناخت بیشتر از یکدیگر و جامعه ایرانی ساکن این شهر شد. آن ها پس از چند ماه خود را”جوان زن” نامیدند: به امید آن که این پروژه ـ که تلاشی است در جهت جمع آوری و طرح تجارب زنان جوان ایرانی ـ سرآغازی شود برای این گونه مطالعات و پژوهش های کنفرانس های آینده بنیاد پژوهش های زنان ایران”.(۲۲)
این بخشی از سخنان افرا افشاری پور، گرداننده این برنامه در برکلی بود. از این سال به بعد او به عنوان مسئول این بخش از برنامه بنیاد یکی از با ارزش ترین میزگردها را با شرکت زنان جوان در دیاسپورا و ایران فراهم آورده است.
یکی از مهمانان با ارزش این کنفرانس شریفه شریف، زن افغانی ساکن کانادا، در مورد” وضعیت زنان در افغانستان” زیر سلطه طالبان سخن گفت.

سخنران میهمان دیگر، آنجلا دیویس مبارز معروف امریکائی بود که به خاطر پی گیری اش در مبارزه علیه انواع سرکوب و ستم شهرتی جهانی دارد. او در سخنانش ابراز خوشحالی فراوان کرد که بنیاد پژوهش های زنان ایران محلی است برای گردهم آئی و اتصال زنان آکادمسین، اکتیویست و هنرمند. او که همراه مستقیم و غیر مستقیم فعالیت های دانشجویان ایرانی علیه رژیم شاه از سا لهای ۱۹۶۰ بوده، خواهان جست و جوی امکاناتی شد برای برقراری همبستگی های فراملیتی زنان در حمایت از مبارزاتشان.

۱۲ ـ چه باید کرد؟ به دنبال کنفرانس برکلی که به مبارزات دو دهه گذشته پرداخته بود، در سال ۲۰۰۱ برگزار کنندگان کنفرانس دوازدهم در شهر استکهلم عنوان “وضعیت زنان ایرانی در داخل و خارج کشور: چه باید کرد؟” را انتخاب کردند. این کنفرانس از ۱۵ تا ۱۷ ژوئن برگزار شد.

سخنران مهمان ماریا ـ پیا بوئتیوس، روزنامه نگار و نویسنده معروف و فعال جنبش زنان سوئد بود. او از بنیان گذاران شبکه ارتباطی زنان سوئدی است که هدفش وارد کردن تعداد بیشتری از زنان در مراجع تصمیم گیری و پارلمان سوئد بود. این جنبش توانسته تعداد زنان پارلماننتریست را در سوئد به مرز ۵۰ در صد برساند که بیشترین زنان پارلمانتاریست جهان را دارد.

در این سال برای اولین بار دو زن جوان نیز از ایران در میز گرد زنان جوان شرکت کردند. این روال تاکنون در کلیه کنفرانس ها دنبال شده است.
مقالات و کارهای هنری ارائه داده شده در کنفرانس عبارت بودند از :

سخنران مهمان: ماریا ـ پیا بوئیتیوس

برنامه موسیقی : سی سی گدل و گیسو شاکری

مراسم بزرگداشت زن برگزیده سال: مکرمه قنبری دری کنده

میز گرد نسل دوم زنان ایرانی: پریسا تقی زاده، شادی صدر، آنیتا نیک خواه، سپیده زرین پناه ، راشین فروتن فرد
تاتر: رویاهای آبی زنان خاکستری / کارگردان: نیلوفر بیضائی / بازیگران: پروانه حمیدی، ژاله شعاری

پیام بنیاد : گلناز امین

زنان در “اندرونی” جامعه سیاسی ایران: ژاله احمدی

جنبش زنان ایران و مشکلات آینده: جمیله ندائی

آغازی دگر باید: شادی امین

بررسی موانع و عملکرد تشکل های زنان در ایران : عزیزه شاهمرادی

برنامه شعر خوانی : مریم هوله

موسیقی: سروش ایزدی

زن ایرانی و چند فرهنگی: الهام قیطانچی

میز گرد خشونت: شهلا حیدری، ماریا رشیدی، الهه امانی، طاهره میلانی

شعر خوانی : ژیلا مساعد
برنامه هنری، رقص آفتاب: فریده ابلاغیان

در سال ۲۰۰۱ زن برگزیده کنفرانس مکرمه قنبری دری کنده بود. زنی که گفت “می خواستم شعر بنویسم اما چون سواد نداشتم، نقاشی کردم” (۲۳). زن روستائی که پس از مرگ گاوش زندگی هوو، خود و شوهرش را روی دیوار و سنگ خانه اش به تصویر در آورد. و بدینسان هنر نقاشی راه رهائی او را از بختکی که بر جانش ریشه دوانده بود، شد. او زنی از روستاهای کرانه دریای خزر در شمال ایران، یکی از شناخته شده ترین زنان هنرمند معاصر ایران شده و تجربه های زندگی خود را به جهانیان شناسانده.

۱۳ ـ زن، مذهب، ایدئولوژی ، تم کنفرانس سیزدهم در دنور، ایالت متحده امریکا بود که از ۱۴ تا ۱۶ ژوئن ۲۰۰۲ برگزار شد.
از ژاله اصفهانی زن شاعری که با نام اتال سلطانی به دنیا آمده، ژاله را به تخلص انتخاب کرده و در این میان به نام ژاله بدیع تبریزی در اتحاد جماهیر شوروی زندگی کرده و اولین مجموعه شعرش را در سال ۱۹۴۶ در مسکو به چاپ رسانده، قدر دانی شد. او اکنون در لندن زندگی می کند و بیش از ۶۵ سال از عمرش را در تبعید گذرانده.
سخنرانی ها و کار هنری این کنفرانس عبارت بود از :
مراسم بزرگداشت زن برگزیده سال : ژاله اصفهانی
ـ ویدئوی “دمی با ژاله اصفهانی” چیمان رحیمی
ـ معرفی زن برگزیده سال اسماعیل نوری علا
ـ لوحه سپاس از طرف بنیاد
ـ چند شهر از ژاله اصفهانی
مذهب و تاثیر آن بر روابط جنسی ـ اجتماعی زنان شهلا سپهر
زنان، ادبیات و ایدئولوژی مهرنوش مزارعی
معرفی هنرمندان نمایشگاه نقاشی و عکاسی گیتا خشایی، فاطمه دادگز، سودابه اردوان،
تهمینه کاتوزی، لیلا سالارتاش، شهلا سپهر
نهید مرندی، آزیتا حسینی
گروه رقص نی نوا
موسیقی کلاسیک ایرانی
پیام بنیاد گلناز امین
روان زن در اسارت سنت، قتل های ناموسی پریسا ساعد
میز گرد نسل دوم زنان ایرانی کاترین چان، بهار میر حسینی، آرزو
سیف پور، شالیزه نجمی
زن، یک گره ایدئولوژیک اسماعیل نوری علا
تاثیرات اسلام بر قوانین ایران و موقعیت زنان فریده هرندی
نمایش “باران سنگ” نوشته شکوه میرزادگی
موسیقی مدرن ایرانی مهوش آژیر و اریک استاین
میز گرد ادیان فوزی آصفی، لوئیز باغرامیان، هایده درآگاهی
نیکی ساعدی، نیاز کسروی
حقوق انسانی زن و حکومت خدا سالار گلبرگ باشی
رقص تک نفره “سنگسار”
میز گرد ادیان مختلف با شرکت ۴ زن که در خانواده های بهائی، یهودی، ارمنی و زردشتی به دنیا آمده بودند، برگزار شد. در این میز گرد هر کدام از زنان گوشه هائی از زن ستیزی را در ادیان مختلف برشمردند. برگزاری این میز گرد ابتکار جالب این کنفرانس بود در شناساندن بخشی از فرهنگ مذهبی غیر مسلمان ایران در برخورد به زن.
پس از کنفرانس استکهلم، هیاهوی پوچش بر سر مسائل مالی برپا شد، نمونه ای از ستم و آزار در روابط زنان. تهمت و افترا به یاران دیروز و پایمال کردن شان هم رزم خود را شاهد شدیم. اما پادزهر این گونه برخوردها، همانا بر جاماندن و ادامه راه مبارزه است که درستی خود را نشان داد.
کنفرانس دنور با مشکل دیگری رو به روشد که منتج به نثار دشنام و اتهام های پوچ به مسئول بنیاد و برخی از شرکت کنندگان شد. گلناز امین در پیش گفتار جلد ۱۲۲ نشریه بنیاد در بازبینی این تجربه می نویسد:” زیر پا گذاشتن یکی از اصول اولیه کار، که از تجربه چندین سالهی تلاش و کوشش زنانی که با جان و دل بنیاد را زیر بال گرفته اند، بزرگ کرده اند و پرورانده اند، بر خود نمی بخشم. اصل اولیه این بود که برگزارکنندگان کنفرانس با موازین بنیاد مانوس باشند و حداقل در یکی از کنفرانس ها شرکت کرده باشند. اما کمیته دنور متشکل بود از زنانی که هیچ کدام با بنیاد و روش کار آن آشنائی نداشتند و حتا به یکی از کنفرانس های بنیاد پا نگذاشته بودند.”(۲۴)
اما زنان شرکت کننده و علاقمند بی اعتنا به چنین پیشامدهائی در انتظار کنفرانس بعدی باقی ماندند. اگر چه این گونه برخوردهای آزار دهنده و نفس گیر چند صباحی افسردگی و دلتنگی به همراه داشته، اما هرگز مانع حرکت نشده.

۱۴ـ جهانی شدن و تاثیر آن بر زنان ، از ۲۷ تا ۲۹ ژوئن مورد بررسی کنفرانس لندن انگلستان قرار گرفت.
در چهاردهمین کنفرانس مهرانگیز کار به خاطر تلاش و مبارزه اش در عرصه حقوق و عدالت قضائی زن ایرانی مورد تقدیر قرار گرفت. او در نوشته ای از عدم حضورش در کنفرانس به علت بیماری ابراز تاسف کرد و از فعالیت های بنیاد قدردانی نمود.
سخنرانی ها و برنامه هنری عبارت بودند از :

جهانی شدن : هلن کرولی

جنسیت و جهانی شدن: سیلویا والبی

شعر خوانی: می می خلوتی

مراسم بزرگداشت زن برگزیده سال: مهرانگیز کار / ـ معرفی مهرانگیز کار: مینو جلالی / ـ نامه پذیرش مهرانگیز کار /
ـ لوحه سپاس از طرف بنیاد

برنامه موسیقی:
تاراجاف (چنگ)، سمیه باقرزاده(تنبک)
ویدا کاشی زاده (ترانه سرا و خوانند)
مریم آخوندی و “گروه بانو”

پیام بنیاد : گلناز امین

جنگ، فقر و خشونت سرمایه داری جهلتی علیه زنان: شهرزاد مجاب

زمینه اقتصادی تاثیر روند جهانی شدن بر موقعیت زنان فهیمه فرسائی

زنان اقغان و جامعه بین المللی: مباحث مربوط به گفت و گو، نمایندگی و همبستگی نیلوفر پورزند

زنان و جهانی شدن نیره توکلی

جهانی شدن و رسانه های گروهی سپیده خسروجاه (کوشا)

شعر خوانی سه نسل از شاعران زن ژاله اصفهانی، شاداب وجدی و زیبا کرباسی

نمایش فیلم و معرفی فیلم سازان و کارگردانان

فیلم مستند: سینما گران زن ایران

به کارگردانی حمید خیرالدین

فیلم مستند: سینماگران زن ایران، به کارگردانی حمید خیرالدین

فیلم مستند: سفر ایرانی، به کارگردانی ایرج امامی

نمایش فیلم “زندان زنان”، به کارگردانی منیژه حکمت

سوگند رحمانی : فیلمساز / تینا غروی : کارگردان / پرشنگ وزیری: کارگردان

میز گرد نسل دوم ـ گرداننده گان: افرا افشاری پور ـ گلبرگ باشی
شبنم هالیدی، رکسانا معصومی، آزاده بابائی فرد، سپیده گلزاری، لیلا پوپ

زن کالائی برای فروش: رابطه جهانی شدن، فحشا و ایدز، درس هائی برای ایران: مریم شهمنش

جهانی سازی، اشتغال و خانه نشینی زنان ایران: حوری صهبا

زنان، کار و جهانی شدن : یاسمین میظر

دو سخنرانی مهمان انگلیسی این کنفرانس، هلن کرولی و سیلویا والبی از صاحب نظران جهانی در عرصه مسائل زنان و جهانی شدن، مقالات باارزشی ارائه دادند.

در میز گرد زنان جوان نسل دوم یکی از شرکت کنندگان با شهامت بسیار ماجرای مورد تجاوز قرار گرفتن خودش را در سنین ۵تا ۱۰ سالگی در ایران توسط سه مرد از افراد خانواده بیان کرد و این موضوع مورد بحث و گفت و گو قرار گرفت. او با شکستن این تابو، طی چندین سال کنکاش و تحقیق ، این موضوع را از جنبه های مختلف نظری و اجتماعی مورد بررسی قرار داد.تجاوز جنسی در خانواده یکی از پدیده هائی است که در طبفه متوسط شهری و درس خوانده ایرانی همواره مورد انکار قرار گرفته و هرگز به آن پرداخته نشده است. طرح این بحث گامی جدید در گشودن این مشکل است.

۱۵ـ نقش اجتماعی جنسیت در روند مدرنیته در ایران، عنوان پانزدهمین کنفرانس در شهر برلن، آلمان در تاریخ ۲ تا ۴ ژوئیه ۲۰۰۴ بود.

مقالات و کارهنری ارائه شده عبارت بود از:

نگاهی به جنبش زنان آلمان: کریستینا تورمر ـ رور

موقعیت زنان در عراق کنونی: ناسک احمد

مراسم بزرگداشت زن برگزیده سال: هما ناطق، مورخ معاصر / ـ معرفی هما ناطق: زهره خیام / پذیرش هما ناطق
لوحه سپاس از طرف بنیاد

پیام بنیاد: گلناز امین
فمینیسن لهجه دار شده، سوء برداشت و بدفهمی تئوری فمینیستی غربی از مناسبات جنسیتی و تجدد خواهی ایرانی ها: ژانت بائر

مدرنبته در ایران و مساله زن، رویکردها و پیامدهای مثبت و منفی: رویا طلوعی

زنان و جنبش زنان متاثر از نزاع بین مدرنیسم و مذهب: سوسن رخش

برنامه هنری:

فیلم کوتاه “بازگشت”، در باره دستگیری و مرگ زیبا کاظمی / کارگردان: آرمان نجم / بازیگران: میترا زاحدی، آرش سرحدی و محمد سکر

فیلم”زهره و منوچهر” : کارگردان میترا فراهانی

رقص نمایشی: کاتیا بورس دورف، آرش سرحدی، محمد رضا مرتضوی / با ایده و کارگردانی : میترا زاهدی

گروه موسیقی فتنه: گلرخ جهانگیری، پروانه حمیدی، ساتیام، سعیده سعادت، تاله لندل

آواز فولکلور و کلاسیک: دریا دادور،
با همراهی پیانو وادیم شر و ویولن دیمتری آرته منکو

موسیقی ایرانی: شهره غیاثی

گروه موسیقی سازهای بادی زنان برلن
رهبر ارکستر: آستریت گراف
رقص: آذر شهاب

رقص : شاهرخ مشکین قلم

رقص: ماندانا علوی کیاـ “گسل، رهائی، پرواز

بازتاب مناسبات جنسیتی در ادبیات داستانی، پیش و پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ نسترن موسوی

زنان، فردیت و تحول مدرن ـ فروغ فرخزاد، شادی و رنج جستجوی خود شهلا شفیق

میز گرد نسل دوم: مهرنوش ترکاشوند، آزاده ضمیری راد، آتوسا ضیائی، ناری کاشانی، شفق لقائی، رها ناصری
هنرمندان هنرهای تجسمی

نقش جنسیت در روند مدرنیته در ایران فروغ نیری تمیمی

هما ناطق یکی از زنان برجسته تاریخ دان که در زمینه تاریخ زنان اسناد برجسته ای را برشناسانده،” زنی سنت شکن و آزاده که عمری را به آزادگی زیسته” در این کنفرانس مورد تقدیر قرار گرفت. او در سخنرانی اش مشکل زنان ایرانی را “در گرو فرهنگ حاکم” دانست. “سرنوشت ما تخت بند قوانین الهی است. سرگزشت ما را سوره ی بقره قلم زده است.”(۲۵) و جنبش زنان ایران را “جنبش همه زن های آزاده و آزاد اندیش” دانست که با “ایدئولوژی و مساله طبقاتی بیگانه اند.”(۲۶)

در این سال نه تنها یکی از شناخته شده ترین چهره های مبارز و آکادمیک زنان آلمان کریستینا تورمر ـ رور، سخنران
میهمان بود. بلکه ارکستر بادی زنان برلن با ۴۰ نفر بر صفحه درخشنده و همبستگی خود را با زنان ایرانی در ارائه کار موسیقی شان داد. شرکت دیگر هنرمندان جوان موسیقی و رقص بار فرهنگی را دو چندان کرد. در این کنفرانس اولین بار یکی از زنان کرد از اقلیت های قومی ایران شرکت کرده بود و در سخنرانی خود از مشکلات زنان کرد در راه مبارزه برای آزادی و تساوی سخن گفت. رویا طلوعی در ادامه مبارزاتش در ایران به زندان افتاد و مورد شکنجه قرار گرفت و به ناگزیر از ایران فرار کرد.

در میز گرد نسل دوم دو جوان زن از ایران شرکت داشتند که شرکت کنندگان را تحت تاثیر قرار دادند.

۱۶ ـ جایگاه زن ایرانی در بیست و پنج سال گذشته، در تامین صلح و حقوق بشر، مشارکت سیاسی ، بازار کار و استثمار جنسیتی . از ۸ تا ۱۰ ژوئیه سال ، ۲۰۰۵ کنفرانس در شهر وین، اتریش به این موضوع پرداخت.

در این سال بدری خادمی، زن فیزیک دان، ورزشکار و مادری نمونه مورد تقدیر قرار گرفت. او علی رغم هنجارهای گذشته جامعه ایران، زنی سنت شکن و نو آور شود.

مقالات و کارهای هنری ارائه شده عبارتند از:
زنان در جنبش: مسائل مشترک و برنامه ریزی های آینده ادیت شلافر، سخنران مهمان

بزرگداشت زن برگزیده سال: بدری خادمی / لوه سپاس از طرف بنیاد

فیلم “فحشا زیر حجاب”: کارگزدان ناهید پرشون

فیلم” یادبود” : کارگزدان مسلم منصوری

پیام بنیاد: گلناز امین

برای زنان ایرانی غیر ممکن وجود ندارد ـ تاثیر انقلاب بر دستاوردهای زنان ایران: هاله قریشی

نسل دوم: جایگاه زن ایرانی در ۲۵ سال گذشته در بازار کار : پویا ناصری

زن در عرصه مدیریت : شمس السادات زاهدی

استثمار جنسیتی ـ فقر و فحشا : شهین علیایی زند

استثمار جنسیتی و توسعه نجمه موسوی

میز گرد نسل دوم آناهیتا شعاعیان

گزارش پزشکی در باره زهرا کاظمی: دکتر شهرام اعظم / زیبا، روایتی دیگر: شهرزاد ارشدی / عدالت، نه تنها برای مادرم : استفان هاشمی

هنرمندان موسیقی، رقص و هنرهای تجسمی
یاد آر

سخنران مهمان در این سال ادیت شلافر بود. زنی فعال و نویسنده اتریشی”جنبش جهانی زنان بدون مردان” را در سال ۲۰۰۲ پایه گذاری کرده است. او در سخنرانی اش “زنان در جنبش: مسائل مشترک و برنامه ریزی های آینده” نگاهی جهانی به جنبش زنان داشت و خواسته های “جنبش زنان بدون مرز” را روشن کرد.

تدارک کنفرانس وین در نیمه راه دچار مشکل جدی شد. به طوری که عده ای از ورزیده ترین زنان پرکار کمیته برگزاری از کار کناره گرفتند. علت اصلی اختلاف نظر سیاسی بود که خود را در برگزاری برنامه بزرگداشت “زهرا کاظمی” ـ زن کانادائی ـ ایرانی عکاسی که در حین عکس برداری در تهران دستگیر شد و ۱۰ روز بعد در زیر شکنجه در زندان جان باخت ـ نشان داد. او زنی بود فعال که به کلیه مناطق جنگی خاور میانه سفر کرده بود و از زندگی زنان و کودکان در شرایط وحشتناک عکس گرفته بود. پیشنهاد شده بود که فیلمی از گزارش پزشکی مربوط به مرگ او زیر شکنجه نمایش داده شده و برخی از عکس هایی که او گرفته نیز در سالن نشان داده شود. استدلال برخی از فعالان این بود که “چون به ایران می روند” خطر دارد و اجرای این برنامه را درست نمی دانستند. برخی از دوستان دیگر کمیته برگزار کننده با این نظر مخالف بودند. پافشاری مسئول بنیاد در برگزاری این برنامه که در راه اشاعه تنوع و چند گانگی فکر و نظر در جنبش زنان دیده می شود، از یک طرف و ارج گذاری مبارزه زنان در راه دموکراسیب از طرف دیگر بود که مورد قبول قرار نگرفت. به این ترتیب تدارک برگزاری کنفرانس در زمانی کوتاه و با تعداد کمی از افراد کمیته برگزاری ادامه یافت. کنفرانس با موفقیت برگزار شد، اما برگزار کنندگان متحمل فشار سختی در پیشبرد کار شدند. خوشبختانه همه افراد اولیه کمیته برگزاری در کنفرانس شرکت کردند و مسئول بنیاد از همه آن ها قدردانی کرد.
در این کنفرانس دو سخنران از ایران شرکت داشتند. در هنگام معرفی شمس السادات زاهدی روشن شد که او از سال ۱۹۷۶ تا کنون همواره به عنوان مشاور در دستگاه های دولیت جمهوری اسلامی مشغول به کار بوده است و در کنفرانس های بین المللی به نمایندگی از دولت ایران سخن می گوید. در حالی که در معرفی که همراه با خلاصه سخنرانی اش قبلا فرستاده بود به این مساله اشاره ای نکرده بود.(۲۷) پس از معرفی او تعدادی از شرکت کنندگان معترض بودند که چگونه یکی از همکاران دولت ایران دعوت شده که خود این خلاف پرنسیپ های بنیاد می باشد.
مسئول برگزاری برنامه از معترضین خواست که شکیبا باشند. اما در حین سخنرانی ، نظرات مطرح شده از طرف خانم زاهدی و نحوه برخورد او به شرکت کنندگان در کنفرانس برای عده بسیاری غیر قابل تحمل شد. درگیری های نظری و تشنج حاصل از آن برگزار کنندگان را وادار به قطع برنامه کرد.
این تجربه نشان داد شناخت بیشتر سخنرانان ضروری است.

۱۷ ـ فمینیسم سکولار، انقلاب مشروطه، شرایط و چالش های کنونی ، عنوان کنفرانس مونترال، کانادا بود که از ۲ تا ۴ ژوئن ۲۰۰۶ برگزار شد.
برنامه هنری و مقالات مطرح شده در کنفرانس عبارت بودند از :

به یاد حامد: نگار آزموده، موریس کاپیتورن / اعلام جایزه حامد شهیدیان از طرف بنیاد: گلناز امین

فمینیسم، سکولاریسم و مدرنیته در آثار حامد شهیدیان : شهرزاد مجاب

سه تغییر الگوئی در گفتمان های مربوط به مدرنیت: عدالت، طهارت و جنسیت: ژانت آفاری

نگاه دیگری به نقش زنان در انقلاب مشروطیت : منگل بیات

از گام های محتاطانه تا گام های ناموزون، به گام های سنجیده، یک قرن مبارزه زنان ایران: هایده مغیثی

مراسم زن برگزیده سال: راضیه غلامی شعبانی ابراهیم زاده / لوحه بنیاد به زن برگزیده سال / معرفی زن برگزیده سال (به زبان انگلیسی) ژانت باور

برنامه هنری :

کنسرت: شیرین مهبد

تاتر : سیما بهمنش

پیام بنیاد گلناز امین

زن، هنر و سکولاریسم آرام بیات

آزادی اجبار: خصوصی سازی قانون خانواده، اسلام و حقوق اقلیت ها در کانادا(به زبان انگلیسی) صبا ضرغامی

میز گرد فعالین جنبش زنان در کانادا /
درس هائی از مبارزه، همبستگی و حمایت ملل مختلف در ایجاد فمینیسم سکولار(به زبان انگلیسی): دلورس چو / نقش سکولاریسم در پیش برد جنبش زنان کبک( به زبان فرانسه): میشل اصلان/ موانع جنبش زنان برای آزادی: هما ارجمند

فمینیسم سکولار: پیش قراولان مدرنیته در ایران مهرداد درویش پور

صد سال لذـ، جنسیت و قدرت شادی امین

میز گرد نسل دوم، مسئول نسل دوم : افرا افشاری پور / تولید فرهنگ، سند فرهنگی و آزادی زنان: سمیرا محی الدین / ظهور نخستین مطبوعات و سازمان های غیر دولتی زنان در سایه مشروطه: سحر نمازی خواه

سال ۲۰۰۶ در مونترال راضیه ابراهیم زاده مورد تقدیر قرار گرفت. راضیه که دو دوره تبعید را ابتدا در اتحاد جماهیر شوروی سابق و اکنون در آلمان تجربه کرده، در آستانه ۸۰ سالگی هم چنان پر شور و استوار در کلیه گرد هم آئی های زنان ایرانی شرکت دارد. او به خاطر دفاع از آزادی و آرمان های بشر دوستانه در دوران سلطنت پهلوی در زندان بوده است.

سخنرانان مهمان این کنفرانس، یکی دلورس چو، از اعضای موسس “مرکز زنان آسیای جنوبی” در شهر مونترال بوده که ۲۷ سال قبل پایه گذاری شده. او هم چنین فعال در “مرکز آسیا است” که در مورد آموزش عمومی و حمایت از صلح و سکولاریسم در جنوب آسیا کار می کند. سخنرانی او در باره : چگونه برپا کردن فمینیسن سکولار فرا ملیتی” بود.
دیگر سخنران مهمان میشل اصلان” هماهنگ کننده مرکز زنان کبک” است که ۹۵ گروه زنان را در کبک در بر می گیرد. او در باره “نقش سکولاریسم در پیش برد جنبش کبک” صحبت کرد.
این سال های پاسداری از سکولاریسم در کانادا به یکی از فعالیت های گروه های زنان کانادائی و مهاجرین تبدیل شده، چرا که به دلیل دموکراسی موجود در کانادا گروه های بنیادگرای مذهبی و به خوص مسلمان در صدد هستند که با استفاده از این آزادی کلیه حقوق خانواده طبق قوانین مذهبی اجرا شود. و زنان در عوض مراجعه به دادگاه های ایالتی به مراکز شرع مربوطه برای رفع مشکل حقوقی مراجعه کنند. مبارزات و فعالیت های زنان سکولار علیه این تبعیض توانسته قانون را به نفع زنان تغییر دهند و دادگاه های شرع را بر کنار کنند.

جایزه حامد شهیدیان ـ درگذشت نابهنگام یکی از پژوهشگران جنبش زنان سکولار به ویژه زنان چپ غیر مذدهبی، دوستی عزیز و دلسوز برای بنیاد پژوهش های زنان ایران، حامد شهیدیانف فاجعه ای جانگداز بود. او سال ها با صمیمیت و جدیت به پژوهش فمینیسن پرداخت. متاسفانه در سطح جهانی متفکران و پژوهشگران مطالعات زنان عمدتا زنان هستند و مردان کمتر خود را در گیر بررسی علل پدر ـ مرد سالای نموده اند. در جامعه ایرانی خوشبختانه مردان انگشت شماری هستند که به این مساله پرداخته اند. حامد یکی از پی گیرترین آن ها در این راه بود. از این رو ” به یاد او و به منظور پژوهش های اجتماعی و علمی او، بنیاد پژوهش های زنان ایران تصمیم به ارائهی جایزه حامد شهیدیان در زمینه پژوهش های فمینیسم انتقادی گرفته است که در کنفرانس سال ۲۰۰۶ بنیاد در شهر مونترال اعلام شد.” (۲۸) مقالات ارسالی توسط دو داور بررسی شده و هر ساله جایزه ای به مبلغ ۵۰۰ دلار ایالت متحده امریکا پرداخت خواهد شد.

۱۸ ـ کنفرانس هجدهم در شهر واشنگتن دی سی در تاریخ ۲۹ ژوئن تا اول ژوئیه ۲۰۰۷ با عنوان : دستاوردها و چالش های زنان ایران: چشم انداز نسل ها برگزار شد. از آن جا که اسناد آن هنوز منتشر نشده است، بررسی این کنفرانس را به بعد وا می نهیم.

ویژگی های بنیاد پژوهش های زنان ایران

تداوم بنیاد پژوهش های زنان، نهادی سکولار با دیدی غیر ناسیونالیستی، غی مذهبی در ۱۹ سال گذشته نوید راه و روشبی را می دهد که در بین ایرانیان کمتر سراغ داریم. نهادی که پذیرای هر گونه بحث و گفت و گو بادر برگیرنده طبف وسیعی از نظرات و اندیشه ها توانسته هر ساله یک کنفرانس بین المللی موفق را برگزار کند. این تداوم حاصل شکیبائی بسیار و اعتقادی عمیق به اصل آزادی بیان و دموکراسی بوده و آینده موفقی را نوید می دهد. این عملکرد بی شک قابل تقدیر است و مدیون کار بی وقفه مسئول بنیاد، همکاران، برگزار کنندگان کنفرانس ها در شهرهای مختلف دنیا، سخنرانان و هنرمندانی است که با صرف وقت بسیار و پرداخت شخصی هزینه ها این امکان را فراهم آورده اند.
· از ابتدا یکی از اهداف بنیاد این بود که رابطه بین زنان داخل و خارج در برقراری دیالوگ، تبادل نظر و رد وبدل اطلاعات مبارزاتی آن ها باشد و امروزه به یک شبکه ارتباطی وسیع در سطح جهان تبریل شده.
· نهادی که با موفقیت سعی نموده پلی بین آکادمیسین های مطالعات زنان و اکتیویست های مبارز مطالبات زنان برقرار کند که همه ساله در کنفرانس ها به تبادل تجربه و نظر پرداخته اند. رابطه ای که به ندرت بین زنان فعال اروپائی و امریکای شمالی برقرار شد.
· نهادی که با موفقیت در طی ۷ سال گذشته توانسته زنان جوان ایران را در ارتباط با زنان جوانی که در خانواده های ایرانی در دیاسپورا پرورش یافته اند قرار داده و امکان برقراری دیالوک طرح نقطه نظرات و انتقال تجربه مستقیم آن ها را میسر کند.
· نهادی که تابو شکن و مطرح کننده بحث های “ممنوعه” نظیر سوء استفاده جنسی در خانواده ها، سکسوالیته، فحشا و خشونت بوده.
· نهادی که پایه گذار رسمی نو شد قدردانی از زنانی که در زمان خود سنت شکن بوده اند در زمان حیاتشان، و نه پس از مرگشان!
·

این همه مدیون علاقمندان و شرکت کنندگانی است که هر ساله از اقصی نقاط جهان با صرف وقت و هزینه در کنفرانس ها شرکت کرده اند. مسلما بدون توجه، علاقه و دخالت مسئولانه آن ها چنین موفقیتی امکان پذیر نبود.
هم چنین هر ساله کلیه سخنرانان و هنرمندان داوطلبانه به کنفرانس ها آمده و در غنی کردن بحث های نظری و فرهنگی کوشیده اند.
موخره: تقریبا هیچکدام از کنفرانس های بنیاد بدون درگیری نظری نبوده، چه حین ندارک یک ساله و چه در طی سه روز کنفرانس. برگزار کننده گان هر سال جمعی از زنان هستنند ، متفاوت از سال قبل. مسئول بنیاد حلقه رابطی است بین این زنان پیشرو در کشورهای مختلف که هر ساله با انتقال تجربیات گذشته بر مبنای دستور کار تنظیم شده از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر در سفر است.
برگزار کنندگان طیف وسیعی از نظرات را در بر می گیرند و تنها شرط همکاری آن ها این است که در کنفرانس های بنیاد شرکت کرده باشند و راه و روش همکاری با آن را طبق دستور کار پذیرا باشند.
مسلما افت و خیزهای سیاسی در ایران بر تفکر و دیدگاه ایرانیان در دیاسپورا نیز بی تاثیر نبوده. از این رو هر کنفرانسی تحت تاثیر دیدگاه غالب برگزار کنندگان و دخالت شرکت کنندگان بوده.
هر ساله همکاری فشرده با جمعی جدید کار آسانی نیست و در این راه سختی های بسیار باید متحمل شد که فضای کنفرانس ها سال به سال بازتر شود. شرکت کنندگان کنفرانس ها نیز متغیراند. و به جز جمعی از فعالان که تقرییبا هر سال شرکت دارند، اکثرا برای اولین بار شرکت می کنند.

بنیاد همواره کوشیده کنفرانس ها محلی برای گسترش افق ها و تحمل عقاید مخالف و تامین فضای دموکراتیک باشد. که البته در سخن آسان و در عمل گاه با مشکلات فراوان رو به رو بوده که به برخی از این مشکلات قبلا اشاره شد.
جنبش زنان در دیاسپورا در صدد بوده در حرمت به آزادی اندیشه و تبلیغ چند اندیشی برحذر از جهل و خرافات و مصلحت اندیشی باشد. آیا موفق بوده؟ آیندگان به قضاوت خواهند نشست!
من برای دنیائی مبارزه می کنم که آزادی و عدالت اجتماعی ـ اقتصادی یک آرزو نباش. به امید آن روز.

سپاس و تشکر فراوان از دوستان عزیزم، فعالان جنبش زنان آلمان : اقدس شعبانی، سرور صاحبی و سیمین نصیری که استاد و اطلاعات باارزشی در اختیارم قرار دادند.

نام تشکل های زنان در دیاسپورا ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۷

اطلاعات جمع آوری شده تا کنون حدود ۱۶۲ گروه را در بر می گیرد. این تشکل ها در چهار قاره: آسیا، اروپا، امریکای شمالی و استرالیا و در حدود چهل شهر فعالیت داشه و یا دارند. برخی از این تشکل ها فقط یک دوره کوتاه فعالیت داشته اند. برخی گروه های دیگر فعالیت شان بیش از بیست و شش سال ادامه دارند. تعدادی از تشکل ها خود را زیر مجموعه ای از گروه های سیاسی اعلام کرده و یا در آن راستا فعالیت می کنند.
این پژوهش بر مبنای اسناد چاپ شده ای که تاکنون به آن ها دسترسی داشته ام صورت گرفته و می دانیم که کامل نیست.

۱ ـانجمن آزادی زن ـ کالیفرنیا ، لس آنجلس

۲ ـانجمن آزادی زن ـ میشیگان ، دیترویت

۳ ـانجمن بیداری زنان ایران ، پاریس

۴ ـانجمن بین المللی حقوق زن ـ لندن ( هوادار مجاهدین خلق)

۵ ـانجمن دموکراتیک زنان ایرانی مقیم ایتالیا( هوادار شورای ملی مقاومت)

۶ ـانجمن دموکراتیک زنان ایرانی در هلند ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۷ ـانجمن حق زنان ( سوئد، استکهلم)

۸ ـانجمن زنان آلمانی ـ ایرانی، کلن (آلمان)

۹ ـانجمن زنان ( هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران) در لس آنجلس

۱۰ ـانجمن زنان ایرانی در ایالت متحده امریکا( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۱ ـانجمن زنان ایرانی در بریتانیا ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۲ ـانجمن زنان ایرانی در فرانسه ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۳ ـانجمن زنان ایرانی در سوئد ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۴ ـانجمن زنان ایرانی درـ شمال کالیفرنیا ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۵ ـانجمن زنان ایرانی در نروژ ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۶ ـانجمن زنان ایرانی در برلن

۱۷ ـانجمن زنان ایرانی در مونترال ـ کانادا

۱۸ ـانجمن زنان ایرانی ـ لس آنجلس

۱۹ ـانجمن زنان ایرانی در مونترال

۲۰ ـانجمن زنان ایرانی ـ واشنگتن دی سی

۲۱ ـانجمن زنان ایرانی در هلند

۲۲ ـانجمن زنان مترقی ـ رادیو پارس ، زوریخ ـ سویس

۲۳ ـانجمن زنان هنرمند ایرانی ـ پاریس

۲۴ ـانجمن فرهنگی زنان لس آنجلس

۲۵ ـانجمن مستقل زنان

۲۶ ـانجمن مستقل زنان ایرانی ـ استکهلم ، سوئد

۲۷ ـانجمن مستقل زنان ایرانی در دانمارک ـ کپنهاک

۲۸ ـانجمن مستقل زنان ایرانی در لندن

۲۹ ـانجمن همبستگی زنان پناهنده ایرانی در ترکیه ـ آنکارا

۳۰ ـبنیاد پژوهش های زنان ایرانی ـ امریکا ، کمبریج

۳۱ ـپرتو ـ جنبش زنان در “نورد راین وستفالن” ـ آلمان

۳۲ ـپلنوم بین الملل زنان

۳۳ ـپروژه سمینار زنان چپ

۳۴ ـپروژه زنان کانون پناهندگان سیاسی در برلن

۳۵ ـ تشکل مستقل دموکراتیک زنان ایرانی در اروپا

۳۶ ـ تشکل مستقل زنان ایرانی ـ برلن غربی

۳۷ ـ تشکل مستقل زنان ایرانی ـ فرانکفورت

۳۸ ـ تشکل مستقل زنان ایرانی ـ گوتینگن ، آلمان غربی

۳۹ ـ تشکل مستقل زنان ایرانی ـ مونستر ، آلمان غربی

۴۰ ـ تشکل مستقل و مترقی زنان ایرانی در هلند، آمستردام

۴۱ ـ تشکیلات دموکراتیک زنان ایرانی (وابسته به حزب توده ایران) ـ کلن

۴۲ ـ جامعه دموکراتیک زنان ایرانی در کانادا(هوادار شورای ملی مقاومت)

۴۳ ـ جامعه ایرانیان لندن ـ کمیته زنان

۴۴ ـ جامعه زنان ایرانی برای دموکراسی ـ پاریس

۴۵ ـ جامعه زنان ایرانی در اتریش ـ وین

۴۶ ـ جامعه زنان ایرانی ـ هامبورگ

۴۷ ـ جامعه زنان ایرانی مقیم آلمان (وابسته به شورای ملی مقاومت)

۴۸ ـ جمعی از زنان ایرانی برای دفاع حقوق زنان ـ تورنتو ، کانادا

۴۹ ـ جمعی از زنان پناهنده سیاسی در نورنبرگ (آلمان)

۵۰ ـ جمعیت دفاع از حقوق دموکراتیک زنان ایران ـ کراچی

۵۱ ـ جمعیت زنان (برلن) ـ زنان ایرانی برلن

۵۲ ـ جمعیت زنان ایرانی در لس آنجلس

۵۳ ـ جمعیت زنان ایرانی در هلند

۵۴ ـ جمعیت زنان کرد ـ لندن

۵۵ ـ جمعیت مبارزه برای آزادی زنان ایران ـ واحد آلمان

۵۶ ـ جمعیت مستقل زنان در لس آنجلس

۵۷ ـ جمعیت مستقل زنان ایرانی ـ ونکوور ، کانادا

۵۸ ـ جنبش زنان مبارز (رها) در برمن

۵۹ ـ جنبش مستقل زنان ایران در خارج از کشور( برلن غربی، فرانکفورت، هانور، ماینز، گوتینگن) / ۶۰ ـ جنبش مستقل زنان ایرانی ـ برلن غربی / ۶۱ ـ جنبش مستقل زنان ایرانی ـ فرانکفورت / ۶۲ ـ جنبش مستقل زنان ایرانی ـ گوتینگن / ۶۳ ـ جنبش مستقل زنان ایرانی ـ ماینز

۶۴ـ دفتر مشاوره زنان ایرانی و آلمانی در برلن ( وابسته به جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور) / ۶۵ ـ دفتر مشاوره زنان ایرانی و آلمانی در فرانکفورت ( وابسته به جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور)

۶۶ـ رها ـ جنبش زنان مبارز ـ برمن ، آلمان / ۶۷ ـ زنان آزادی خواه در برلن غربی ـ زنان ایرانی آزادی خواه در برلن غربی / ۶۸ـ زنان ایرانی پیش رو انقلاب جهانی
زنان ایرانی در برلن غربی

۶۹ ـ زنان ایرانی در تبعید برای حقوق بشرـ پکن ، سپتامبر ۱۹۹۵

۷۰ ـ زنان ایرانی در هامبورگ ـ آلمان / ۷۱ـ زنان برای دموکراسی در ایران ـ آلمان (هوادار شورای ملی مقاومت) / ۷۲ـ زنان بین الملل ـ توبینگن ، آلمان / ۷۳ـ زنان پناهنده ایرانی در برلن غربی / ۷۴ـ زنان پناهنده ایرانی ـ لایپزیک ، آلمان / ۷۵ـ زنان تبعیدی ایرانی علیه بنیادگرائی ـ برلن

۷۶ـ زنان ترقی خواه ایرانی ـ بلژیک ، بروکسل

۷۷ـ زنان علیه اعدام و سنگسار ـ برلن غربی

۷۸ـ زنان کانون ایرانیان لندن ـ کمیته زنان جامعه ایرانیان لندن

۷۹ـ زنان در انقلاب ایران

۸۰ـ زنان مشروطه طلب

۸۱ ـ زنان مستقل دانمارک

۸۲ ـ سازمان آزادی زن
۸۳ ـ سازمان جهانی همبستگی زنان ایرانی ـ واحد هامبورگ

۸۴ ـ سازمان جهانی جایزه هلن برای زنان ـ مونترال

۸۵ ـ سازمان رهائی زن ( هواداران حزب کمونیست کارگری ـ حکمتیست)

۸۶ ـ سازمان زنان آسیا و خاور میانه ـ لس آنجلس

۸۷ـ سازمان زنان پرتلند ـ امریکا

۸۸ ـ سازمان زنان سیاتل ـ امریکا

۸۹ ـ سازمان زنان ایران (طرفدار مشروطه سلطنتی)

۹۰ ـ سازمان زنان ایرانی ـ گوتمبرگ

۹۱ ـ سازمان زنان ایرانی ـ انتاریو ، کانادا

۹۲ ـ سازمان زنان ایرانی در بریتانیا

۹۳ ـ سازمان زنان برای ایران آزاد ـ دانمارک (هوادار شورای ملی مقاومت)

۹۴ ـ سازمان مستقل زنان ایرانی در هلند (رتردام ـ لاهه)

۹۵ ـ شبکه زنان خاور میانه ـ آمستردام

۹۶ ـ صدای زن ـ استکهلم ، سوئد

۹۷ ـ کارزار لغو قوانین نابرابر و مجازات های اسلامی علیه زنان ـ آلمان

۹۸ ـ کانون پژوهش تاریخ زنان ایران ـ ایلینویز

۹۹ ـ کانون دموکراتیک زنان ایرانی ـ وین

۱۰۰ ـ کانون زنان ایرانی ـ برلن

۱۰۱ ـ کانون زنان مقیم نروژ ـ اسلو

۱۰۲ ـ کمپین بین المللی دفاع از حقوق زنان در ایران ـ وابسته به حزب کمونیست کارگری

۱۰۳ ـ کمیته عمل دفاع از حقوق دموکراتیک زنان ایران ـ لندن و پاریس

۱۰۴ ـ کمیته زنان انجمن ایرانیان ـ انتاریو ، کانادا

۱۰۵ ـ کمیته زنان بر علیه سنگسار ـ پاریس

۱۰۶ ـ کمیته دفاع از حقوق زنان در ایران ( هوادار حزب کمونیست کارگری)

۱۰۷ ـ کمیته دفاع از حقوق زنان در ایران ـ اپسالا ، سوئد

۱۰۸ـ کمیته دفاع از حقوق زن در ایران ـ لندن

۱۰۹ ـ کمیته دموکراتیک زنان ایران ـ پاریس

۱۱۰ـ کمیته سراسری زنان برای ایران دموکراتیک در امریکا ( هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۱۱ ـ کمیته زنان شورای دموکراتیک ـ استرالیا، سیدنی

۱۱۲ ـ کمپین بین المللی بر علیه سنگسار ـ آلمان

۱۱۳ ـ کمپین بین المللی دفاع از حقوق زنان در ایران (وابسته به حزب کمونیست کارگری) ـ آلمان ، اتریش، امریکای شمالی، سوئد، ترکیه.

۱۱۴ ـ کمپین زنان ـ آلمان

۱۱۵ ـ کمیسیون زنان جامعه فارغ التحصیلان و متخصصین ایرانی مقیم فرانسه( هواداران شورای ملی مقاومت)

۱۱۶ ـ کمیته برگزاری روز جهانی زن ـ برلن غربی

۱۱۷ ـ کمیته دفاع از حقوق دموکراتیک زنان ایران ( هوادار سازمان چریک های فدائی خلق ایران، اقلیت ـ امریکا)

۱۱۸ ـ کمیته دفاع از حقوق زن در ایران ـ لندن

۱۱۹ ـکمیته دفاع از حقوق زنان ایرانی ـ کانادا

۱۲۰ ـکمیته دفاع حقوق زنان در خاور میانه ـ لندن

۱۲۱ ـ کمیته دموکراتیک زنان ایران ـ پاریس

۱۲۲ ـکمیته زنان ـ اتحادیه دانشجویان ایرانی در شهرهانوور، عضو کنفدراسیون

۱۲۳ ـ کمیته زنان بر علیه سنگسار ـ پاریس

۱۲۴ ـ کمیته مستقل زنان ایرانی ـ بوستون / ۱۲۵ ـ کمیته مستقل زنان ایرانی ( امریکا) ـ فیلادلفیا /
۱۲۶ ـ کمیته مستقل زنان ایرانی ـ نیوجرسی /
۱۲۷ ـ کمیته مستقل زنان ایرانی نیویورک ـ نیوجرسی / ۱۲۸ ـ کمیته مستقل زنان ایرانی ـ واشنگتن دی سی /
۱۲۹ ـ کمیته های مستقل زنان ایرانی در شرق امریکا

۱۳۰ ـکمیته مستقل زنان ایرانی ـ هانوور آلمان

۱۳۱ ـ کمیته موقت برگزار کننده مراسم ۸ مارس ـ پاریس

۱۳۲ ـ کمیته موقت زنان ایرانی برای برگزاری مراسم بزرگداشت دکتر هما دارابی ـ پاریس

۱۳۳ ـ کمیته موقت زنان علیه اعدام در ایران ـ برلن غربی / ۱۳۴ ـ کمیته زنان علیه اعدام در ایران ـ برلن غربی /
۱۳۵ ـ کمیته زنان علیه اعدام و سنگسار ـ برلن غربی

۱۳۶ ـ کمیته هماهنگی برگزاری کنفرانس پکن (سپتامبر ۱۹۹۵) ـ اروپا

۱۳۷ ـ کمیته هشت مارس ـ کلن

۱۳۸ ـ کمیته هماهنگی برگزاری کنفرانس پکن ـ سوئد ، استکهلم

۱۳۹ ـ گروه آزاده (تشکل زنان، برمن)

۱۴۰ ـ گروه بررسی و شناخت مسائل زنان ـ لندن

۱۴۱ ـ گروه پژوهش زنان ـ کالیفرنیا / ۱۴۲ ـ گروه پژوهش زنان ایران ـ واشنگتن دی سی

۱۴۳ ـ گروه تئوریک زنان ایرانی در برلن غربی / ۱۴۴ ـ گروه زنان ایرانی در بیله فلد ـ آلمان / ۱۴۵ ـ گروه زنان ایرانی در فرانکفورت / ۱۴۶ ـ گروه زنان کارگاه ایرانیان ـ هانوور

۱۴۷ ـ گروه مستقل زنان ایرانی ـ امریکا

۱۴۸ ـ گروه مطالعاتی زنان ـ لندن

۱۴۹ ـ گروه مطالعات زنان ایرانی ـ هوستون امریکا

۱۵۰ ـ گروه همبستگی زنان ایرانی ـ لندن

۱۵۱ ـ مادران کانون زندانیان سیاسی ایران در تبعید ـ واحد سوئد

۱۵۲ ـ مجمع زنان علیه بنیادگرائی در ایران ـ اروپا

۱۵۳ ـ مدافعان حقوق زنان ایرانی ـ ونکوور (هوادار شورای ملی مقاومت)

۱۵۴ ـ مرکز همکاری های آموزشی زنان ـ امریکا

۱۵۵ـ مرکز زنان ایرانی دنور ـ امریکا

۱۵۶ ـ نهاد فمینیستی برای آموزش زنان ـ هانوور / ۱۵۷ ـ نهال ـ آلمان

۱۵۸ ـ هسته تئوریک زنان ـ پاریس

۱۵۹ ـ همایش فرهنگی بین المللی زنان ـ هانوور

۱۶۰ ـ همایش زنان ایرانی

۱۶۱ ـ همبستگی غیر وابسته اجتماعی و بین المللی زنان ـ برلن

۱۶۲ ـ یک گروه از زنان ایرانی در بیله فلد ـ آلمان غربی

* * * * * * * *

پانویس ها

۱ـ برای آشنائی مختصر با وقایع این تظاهرات لطفا مراجعه کنید به :

شهین نوائی ـ ۱۹۹۹، بزرگداشت ۲۰ سال فمینیسم. دهمین کنفرانس بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ مونترال، کانادا، صفحات ۱۳۰ ـ ۱۳۳.

۲ ـ ایراندخت آزاد ـ ۱۳۶۵. تاریخچه جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور. تکثیر از جنبش مستقل زنان ایرانی در خارج از کشور. تیرماه ۱۳۶۵. ص یک.

۳ـ هاله قریشی ـ ۲۰۰۵ ـ برای زنان ایرانی غیر ممکن وجود ندارد. تاثیر انقلاب بر دستاوردهای زنان ایرانی. شانزدهمین کنفرانس بنیاد پژوهش های زنان ایران، وین ـ اتریش ۲۰۰۵. صفحات ۳۴ و ۳۵.

۴ـ ۲۰۰۶ ـ سندهای بحث در بارهی تغییر و تکمیل عنوان کلی سمینار سراسری. کمیته برگزار کننده ی سمینار سراسری تشکل های زنان و زنان دگرـ و هم جنس گرای ایرانی در آلمان، در سال ۲۰۰۵. ناشر: همایش زنان ایرانی ـ هانوور، آلمان، ۲۰۰۶.

۵ـ پیشین ـ ص ۲۳.

۶ـ پیشین ص ۱۲.

۷ـ پیشین ص ۱۳.

۸ـ زن ایرانی و مدرنیته ـ مجموعه سخنرانی های سمینار نهم سال ۱۹۹۸، واشنگتن . دی. سی. ـ “نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایرانی ” ـ ص ۲۵۴.

۹ـ نیمه دیگرـ” زن ایرانی پس از انقلاب”. نخستین سمینار بنیاد پژوهش های زنان ایران. شماره ۱۴، بهار۱۳۷۰. ص ۲۴۷.

۱۰ـ پیشین. ص ۲۴۷ و ۲۴۸.

۱۱ـنشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن و خانواده در ایران و مهاجرت. سال چهارم ۱۹۹۳، وین ـ اتریش. ص ۱۸۹.

۱۲ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن جنسیت و اسلام.۱۹۹۵ تورنتو، کانادا. ص ۳۰۳.

۱۳ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن ایرانی و حقوق بشرـ ۱۹۹۶، سیاتل، ایالت متحده آمریکا.ص ۳۵۳.

۱۴ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ جهانی شدن و تاثیر آن بر زنان ـ لندن، انگلستان. ۲۰۰۳. ص ۲.

۱۵ـ شهرزاد مجاب و افسانه هژبری ـ دو دهه مطالعات زنان ایران در تبعید، کتابنامه موضوعی ـ در دو جلد فارسی و انگلیسی ـ ۲۰۰۰. کمبریج، ماساچوست. ناشر : بنیاد پژوهش های زنان ایران.

۱۶ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ پژوهش ها و هنرهاـ کمبریج ماساچوست. ۱۹۹۱. ص ۸.

۱۷ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن و خانواده در ایران ـ ۱۹۹۳، وین ، اتریش. ص ۴۸.

۱۸ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن و سیاست در ایران معاصر ـ ۱۹۹۴، لس آنجلس . ص ۱۵

۱۹ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن ، جنسیت و اسلام ـ ۱۹۹۵، تورنتو، کانادا. ص ۲و۳.

۲۰ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ فمینیسم و جنبش زنان ایران . ۱۹۹۷، کرتی ، فرانسه . صفحات ۸۷ تا ۹۷.

۲۱ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن ایرانی و مدرنیته ـ ۱۹۹۸ ـ واشنگتن دی سی، ایالت متحده امریکا ـ ص.

۲۲ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ بررسی مطالعات و مبارزات فمیستی زنان ایران در دو دهه اخیر و چشم انداز آینده ـ ۲۰۰۰ برکلی، امریکا. ص ۱۳

۲۳ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ چه باید کرد؟ ۲۰۰۱ استکهلم، سوئد. ص ۱۳

۲۴ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ زن ، مذهب، ایدئولوژی ـ ۲۰۰۲، دنور ـ امریکا. ص ۲.

۲۵ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ نقش اجتماعی جنسیت در روند مدرنیته در ایران. ۲۰۰۴
، برلن آلمان. ص ۵۳

۲۶ـ پیشین. ص ۵۴

۲۷ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ جایگاه زن ایرانی در بیست و پنج سال گذشته ـ ۲۰۰۵، وین ، اتریش. ص ۵۱.

۲۸ ـ نشریه بنیاد پژوهش های زنان ایران ـ فمینیسم سکولار: انقلاب مشروطه و چالش های کنونی ـ ۲۰۰۶، مونترال، کانادا. ص ۱۳