فیلم “توفان”، با نمایی آرامشبخش آغاز میشود: مردی در یکی از سواحل زیبای دریای مدیترانه مشغول بازی با دو دختر کوچک خود است: پدری مهربان که با سرخوشی و حوصله وسایل خنده و تفریح فرزندانش را فراهم میآورد. چهرهی واقعی این مرد زمانی برملا میشود که روی نیمکت اتهام دادگاه بینالمللی لاهه نشسته است: گوران دوریچ (Goran Duric)، یکی از فرماندهان سابق “ارتش خلقی” یوگسلاوی، متهم به کشتار افراد غیرنظامی و تجاوز به زنان شهری به نام کازماج.
شهادت دروغ؟
هانا ماینراد (Hannah Maynard)، یکی از وکلای زبردست دادگاه لاهه که نقش او را هنرپیشهی سرشناس نیوزلندی، کری فوکس (Kerry Fox) بازی میکند، موظف شده اتهام دوریچ را به دادگاه ثابت کند. از آنجا که شهادت یکی از “شاهدان عینی”، بهدلیل ضد و نقیضگویی، مورد قبول قضات قرار نمیگیرد، ماینراد ناچار خود به تحقیق و پژوهش در بارهی این پرونده میپردازد. علاقهی او برای یافتن حقیقت با خودکشی شاهد که از بهمجازات رسیدن دوریچ مأیوس شده، دوچندان میشود.
سفر ماینراد به سارایوو برای شرکت در مراسم خاکسپاری شاهد، به آشنایی او با میرا، میانجامد. میرا، خواهر شاهد، با شوهر آلمانی و پسر کوچکش در برلین زندگی میکند. او سالهاست که میکوشد از گذشتهی خود که در دوران جنگ سپری شده، “فاصلهبگیرد” و تجربیات تلخش را از این حوادث به دست فراموشی بسپارد. آشنایی او با ماینراد، سر آغاز کشف یک سری حقایق تکاندهنده در بارهی تجاوز به زنان قربانی جنگ بالکان است. نقش میرا را در فیلم “توفان” هنرپیشهی رومانیایی، آناماریا مارینکا (Anamaria Marinca) بازی میکند.
نماهای گویا
کارگردان آلمانی، هانس کریستیان اشمید (Hans-Christian Schmid)، با طرح این داستان واقعی به رابطهی قدرت، سیاست و عدالت در شرایط خاص با یکدیگر میپردازد. او در ابتدای فیلم با هوشیاری جانبداری از یکی از این سه مقوله را به پسزمینه میراند، ولی همواره با تصاویری تکاندهنده و حرکت دوربین، بیدفاعی و ناتوانی “عدالت” را برای اثبات خود به تماشاگر منتقل میکند. یکی از گویاترین این نماها، صحنهای است که ضد و نقیضگویی شاهد، در محل به آزمایش گذاشته میشود. او در دادگاه از اتوبوس سفید رنگی که زنان را از حیاط مدرسه به قربانگاه میبرد، صحبت کرده بود. وکیل دوریچ این ادعا را با این استدلال که طول اتوبوس بیشتر از آن بوده که از پیچ کوچهی مدرسه عبور کند، بیاعتبار میسازد. هانس کریستیان اشمید در صحنهی “آزمایش در محل حادثه”، چهرهی ماینراد را بین اتوبوس در حال حرکت و دیوار کوچه، سر پیچ، نشان میدهد که با نگرانی به بازسازی صحنه نگاه میکند: حرکت بیشتر اتوبوس، بهمعنای تصادم با دیوار و پرسشدن چهرهی نمایندهی عدالت، ماینراد، است. قاضی حاضر در محل، ختم جلسهی “بازسازی صحنه” را اعلام میکند و ماینراد در مبارزه با وکیل گوران دوریچ شکست میخورد.
هانس کریستیان اشمید، کارگردان فیلم در حال گفتوگو با “میرا” در محل فیلمبرداری
بازیهای سیاسی
تنها کسی که میتواند ماینراد را در این نبرد حقوقی یاری دهد، میرا ست که واقعاً خود شاهد ماجراها بوده، ولی از دادن شهادت در دادگاه خودداری میکند: هواداران ناسیونالیست گوران دوریچ که بعضاً بر مسند قدرت تکیه زدهاند، به هر ترفند و تهدیدی متوسل میشوند تا “صدای او را در نطفه خفه کنند.” از سوی دیگر نمایندگان سیاسی این ناسیونالیستها در صدد برمیآیند، هانا ماینراد را زیر فشار قرار دهند تا در دادخواست خود، تنها به افشای نیمی از حقیقت اکتفا کند و “تجاوز به زنان” را از موارد اتهام دوریچ کنار بزند: جمهوری نوپای سپسکا (Srpska) نیاز به پشتیبانی دارد و اروپا و سازمان ملل، در صدند این کشور را بهعنوان “عضو دموکراتیک جامعهی جهانی” بپذیرند. در این شرایط است که هانا و میرا، یک دادستان متعهد و یک قربانی مردد، علیه منافع سیاسی و بازیهای پشتپردهی سیاست جهانی، برای اثبات حق و عدالت وارد کارزار میشوند… چه کسی در این نبرد نابرابر پیروز میشود؟
بازیهای سینمایی
هانس کریستیان اشمید، به این پرسش با متانت یک حقوقدان و دقت و حس زیباییشناسانهی یک مستند ساز پاسخ میگوید. هیجان و کشش هر صحنه، نه بر پایهی جنگ و گریز و قتل و کشتار و نشان دادن صحنههای فجیع تجاوز و خون وخونریزی است، بلکه بر اساس استدلالهای حقوقی و در کنار هم گذاشتن دلایل و مدارک متناقض و ترفندهای داستانهای جنایی طرحریزی شده است. منقدان بهویژه بازی ماهرانهی آناماریا مارینکا و کری فوکس را که در سال ۲۰۰۱ به خاطر نقشش در فیلم “رابطهی نزدیک” جایزهی خرس نقرهای جشنوارهی بینالمللی فیلم برلین را از آن خود کرد، ستودهاند. نمایش اروپایی فیلم “توفان”، از روز ۱۰ سپتامبر آغاز شده است.