گزارشی از تجمع گسترده زنان فلسطینی علیه خشونت و قتل ناموسی
در ماه آگوست خبر قتل ناموسی یک دختر ۲۱ ساله فلسطینی در بیت‌‌لحم مثل بمب در فضای مجازی ترکید. «اسراء غریب» پس از انتشار تصویری از خود با یک مرد جوان در خیابان در اینستاگرام، توسط پدر و برادرانش به‌شدت مورد ضرب‌وجرح قرار گرفت، به کما رفت و چند روز بعد در بیمارستان درگذشت. خبر قتل این دختر مدت‌ها سرخط اخبار رسانه‌ها بود و بین کاربران عرب‌زبان فضای مجازی می‌چرخید.
فعالان فمینیست در فلسطین با تکیه بر قتل دردناک این دختر جوان، به موضوع خشونت، ضرب و شتم و قتل در جامعه فلسطینی پرداختند. موضوعی که در اکثر مواقع زیر سایه آرمان «آزادسازی وطن»، «اشغال» و «استعمار» گم می‌شود.
دو هفته پیش دوستان‌مان در فلسطین خبر دادند که می‌خواهند تجمعی گسترده در شهرهای مختلف سرزمین‌های اشغالی برگزار کنند و در آن به موضوع خشونت و ستم بر زنان در جامعه فلسطینی اعتراض کنند. از ما خواستند که به‌صورت هم‌زمان در بیروت تجمعی را برای زنان فلسطینی ساکن لبنان سازمان‌دهی کنیم. به‌سرعت جلسه‌ای ترتیب دادیم و با دیگر دوستان فمینیستمان مشورت کردیم. آنچه از این جمع مشورتی بیرون آمد تجمعی بود زیر چتر تجمع اصلی در فلسطین٬ اما هماهنگ با مختصات جامعه یا اجتماعات مختلف موجود در لبنان.
این تجمع پنجشنبه ۲۶ سپتامبر ساعت ۷ عصر به‌صورت هم‌زمان در رام الله، قدس، حیفا، یافا، الطیبه، الجش، ناصره، عرابه، بیروت و برلین برگزار شد (در غزه به دلیل رعایت مسائل امنیتی تجمع ساعت ۱۱ صبح هماهنگ شده بود) و هزاران نفر در آن شرکت کردند.
«طالعات» به معنای زنان برخاسته به‌عنوان نام این اعتراض سراسری انتخاب شد.
چرا طالعات؟
طالعات، جمع مؤنث است. در زبان عربی «عمومیت» معمولاً با جمع مذکر نشان داده می‌شود. به این شکل که اغلب ارجاع به جمعی از مردم (شامل زنان و مردان) به شکل جمع مذکر بیان می‌شود. به همین دلیل فمینیست‌ها در اغلب نوشته‌ها، بیانیه‌ها و شعارها سعی می‌کنند هر دو شکل جمع در زبان عربی را استفاده کنند (مثلاً می‌نویسند لاجئین/ات به معنی پناه‌جوهای مرد و زن). طالعات اما منحصراً به شامل زنان می‌شود؛ زن بودن در این تجمع پررنگ می‌شود. ورود به تجمع برای همه آزاد است اما زنان‌اند که سازمان‌دهی می‌کنند، زنان‌اند که برمی‌خیزند.
طالعات و غیاب گفتمان برابری‌خواهی
طالعات پس از سال‌ها تلاش کرد تعریف دیگری از آزادسازی وطن ارائه دهد که در آن مبارزه زنان هم‌عرض با مبارزه ضد استعمار و اشغال معنا پیدا می‌کند. اولویت‌سازی جامعه مردسالار فلسطینی [عربی، خاورمیانه‌ای، جهانی] همواره زنان را کنار می‌زند، آرمان‌ها و شعارها را مانند پتک بر سر زنان برابری‌خواه فرود می‌آورد و آن‌ها را به حاشیه می‌راند. امروز غیاب گفتمان برابری‌خواه را در فضای سیاسی و در قلب سازمان‌های سیاسی فلسطینی تمامی زنان فعال سیاسی و مدنی به‌خوبی می‌شناسند و به آن معترض‌اند.
آنچه تجمع طالعات را برجسته می‌کند، نقطه پایانی است که بر نگاه مردسالارانه «اولویت‌ساز» می‌گذارد. زنان مبارزه برای آزادی وطن را در سطوح مختلف می‌بینند، مبارزه‌ای که قرار است فضایی به وجود آورد که در آن‌همه اشکال ستم و سرکوب به یک اندازه نکوهش شود، فضایی که مبارزان درد و خشم خود از این ستم‌ها و سرکوب‌ها را به هم پیوند می‌زنند و تلاش می‌کنند تا با حذف و لغو همه اشکال ستم جامعه را به‌پیش ببرند. در این فضا، قصه هرکدام از این انسان‌های تحت ستم، قصه همه مبارزان می‌شود.
در غیاب این فضا، در غیاب این نگاه فراگیر به مبارزه، طالعات تلاش می‌کند نشان دهد که زنان دیگر کنار نمی‌نشینند تا نگاه مردسالارانه اولویت‌ساز، حقوق، امنیت و آزادی‌شان در جامعه را به درجه دو و سه اهمیت تنزل دهد. آن‌ها دیگر ساکت نمی‌شوند تا خشونت جامعه مردسالار بدن و روحشان را سرکوب کند. زنان دیگر دلیلی برای دائماً ثابت کردن خود به‌عنوان زنِ مبارزِ برابری‌خواهِ ضداشغالگری و استعمار ندارند؛ آن‌ها در میانه معرکه‌اند، فریاد می‌زنند «وطن آزاد نمی‌شود، مگر با زنانی آزاد».
طالعات بیروت
چگونه طالعات بیروت را با طالعات فلسطین پیوند می‌زنیم؟ لایه‌های ستم بر زنان، لبنانی، فلسطینی، سوری، زنان کارگر مهاجر خانگی نقطه اصلی این پیوند است؛ ستمی که در یک طرف آن جامعه‌های کوچک خانواده و اردوگاه و سازمان‌های سیاسی و مدنی قرار دارد و در یک طرف حاکمیت مردسالار، نژادپرست و فاسد.
زنان فلسطینی اینجا هم، درست مانند هم‌وطنانشان در فلسطین، از طرف جامعه مردسالار فلسطینی مورد خشونت و ستم قرار می‌گیرند و هم‌زمان سلطه لبنانی بر همه ارکان زندگی و حقوق اجتماعی‌شان گسترده شده است. اینجا هم نگاه اولویت‌ساز فعالانه زنان را از پرداختن به مسائل‌شان بازمی‌دارد: گفتمان «بازگشت به وطن» هر مطالبه دیگر را زیر سایه خود می‌گیرد. به همین دلیل طالعات بیروت یک جمله به شعار اصلی تجمع اضافه کرد: «وطن آزاد نمی‌شود، بازگشت ممکن نیست، مگر با زنانی آزاد».
