تغییر برای برابری – سیاست بدن در مصر در خطر است. بیست و پنج ژانویه امسال در مراسم دومین سالگرد انقلاب مصر یکی از زنان حاضر در تظاهرات توسط دسته ای از مردان محاصره شد و مورد اذیت و آزار جنسی قرار گرفت. این زن در بین این مردان دست به دست می شد تا به سختی توسط گروهی از فعالین مرد مخالف با آزار و اذیت جنسی زنان نجات یافت. جمعیتی که مانند شکارچیانی گرد طعمه این زن را احاطه کرده بودند در این ویدئو مشخص است.
آن زن تنها قربانی آزار و اذیت در آن شب نبود، ۱۸ مورد مشابه دیگر نیز گزارش شدند. و البته این اولین باری نبوده که تظاهرکنندگان و خبرنگاران زن در چنین تظاهراتی توسط گروهی از مردان مورد حمله قرار گرفته، لباس‌هایشان پاره‌شده و اندام های جنسی‌شان توسط مهاجمین لمس شده است.
دو سال پیش زمانی که حکومت حسنی مبارک توسط توده های مردم سرنگون شد، زنان که نقش مهمی را در تظاهراتی که منجر به سقوط دیکتاتور شد ایفا می کردند، از امنیتی که در اماکن عمومی تجربه می کردند شگفت زده شده بودند. در فوریه ۲۰۱۱، ثمر عثمان یک فعال زن جوان در گزارشش به رادیو آزادی وضعیت را اینگونه توصیف کرد: “روزهای تظاهرات مانند آرمان‌شهر هستند، به خاطر اینکه حتی یک مرد نیز به من نگاه جنسیتی نکرد. در حقیقت آنان خیلی از ما هم محافظت می‌کردند.”
* کسانیکه زنان را در خیابان لخت و به آنان تجاوز می کنند، این پیغام مشخص را به همه زنان میرسانند: سیاست را رها کنید و به ما بسپارید.
بلافاصله پس از سقوط مبارک، آزار و اذیت جنسی با شدتی مضاعف بازگشت. پیام این موج جدید خشونت مشخص بود: زنان در انقلاب مقابل مبارک مورد نیاز بودند اما اکنون که مصری‌ها جامعه‌ی جدیدی می‌سازند زنان باید فضای سیاست را به نفع مردان خالی کنند. فعالین حقوق زنان در دادخواستی که اخیراً خطاب به مرسی، رییس جمهور مصر، امضا کرده‌اند “موج جدید هدف قرار دادن فعالین زن و مجازات کردنشان به دلیل حضور در اماکن عمومی و حذف کردنشان از عرصه حیات سیاسی کشور” را محکوم کردند.(فوریه ۲۰۱۳ … ) در پاسخ به این موج جدید گروهی از زنان و مردان شجاع مصری اقدامی با عنوان “عملیات ضد آزار و اذیت جنسی” را ترتیب داده اند. آنها مسلح اند، گاهی با باتوم ها و مشعل های روشن. مردان عضو این عملیات در صفوف اول قرار می‌گیرند تا زنان را از حمله و تجاوز مصون بدارند. این سازمان جدیداً اعلامیه ای با این مضمون در صفحه توییترش منتشر کرده است: “مبارزه ما علیه تجاوزات جنسی اوباش در قلب حرکت انقلابیمان واقع شده است، علیه رژیم و باورهایی که ما را می کشند. ما متوقف نخواهیم شد!”
شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه اراذل و اوباش مورد حمایت مالی و تجهیزاتی قرار گرفته اند. اعمال خشنی که آنان مرتکب می شوند چنین توصیف شده است: افراطگرایانه، تاکتیک‌هایی جنگی که آشکارا سازماندهی شده اند و در آنها زنان را گاهی اوقات لخت می کنند و معمولاً مورد تجاوز دسته جمعی با انگشت‌هایشان قرار می دهند، درحالی‌که پلیس بی‌تفاوت نظاره‌گر این اعمال است. در سال ۲۰۰۵ رژیم مبارک نیز از تاکتیک‌های مشابهی برای ارعاب مردم و شکستن مقاومت مردمی استفاده می‌کرد.
باور ها و رفتار های این افراد ــ بنا به گفته‌ها ــ فقط تاکتیک‌های حیوانی ضدانقلابیون نیستند. تاکتیک های سیاسی، از بافت عمیق نظم اجتماعی استخراج می‌شوند. چنین تاکتیک هایی در مصر در واکنش به جامعه‌ای که در آن امنیت جنسی زنان همه روزه به خطر می افتد، به عنوان شکست هزاران مردانی تلقی می شود که باید برای کمک به قربانیانی که درست در مقابل چشمانشان مورد تعرض قرار می گیرند، کاری انجام دهند. این تاکتیک ها در واکنش به جهانی اتخاذ می شوند که در آن زنان با ورود به عرصه عمومی ــ به‌ویژه بدون همراهی همسر یا برادرانشان ــ تبدیل به اهدافی جنسی می شوند.
در نیمه اول سال ۲۰۱۲ تحت حمایت مرکز تحقیقات میدانی دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا به مدیریت پائلو گاردینالی، ما آنچه را که نسل فیس بوکی مصری‌ها خوانده می شود مورد بررسی قرار دادیم. در این بررسی بنرهای تبلیغاتی مخاطبان را به وبسایتی ارجاع می دادند که در آن از پاسخ دهندگان از تمایلات جنسیتی و عاطفی‌شان سوال می‌شد و افراد بدون ذکر هویت پاسخ می دادند. هزاران جوان مصری با تحصیلات عالی که اکثریت آنان بین ۱۸ تا ۲۵ سال سن داشتند به سوال ها جواب دادند.
ما متوجه شدیم که درصد بالایی از زنان، تقریبا یک چهارم آنان، پیشنهاد های جنسی ای را در مکان های عمومی مانند اتوبوس یا پارک دریافت کرده بودند. تقریبا به همان میزان مردان پاسخ‌دهنده نیز پذیرفتند که به زنان چنین پیشنهادات جنسی ای را داده اند. داشتن مکالمه‌ی جنسی برای مرد یک موضوع است اما داشتن تجربه ی فیزیکی با یک زن در عرصه‌ی عمومی موضوع دیگریست.
نکته‌ی تکان‌دهنده تعداد زنانی است که مورد تعرض جنسی (خواه لمس ساده بدن خواه لمس اندام های جنسی) توسط مردان در مکان های عمومی قرار گرفته اند. دو سوم زنان گفته اند که این اتفاق برایشان افتاده است. (مرکز دفاع از حقوق زنان مصر نیز درصد مشابهی را در تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ انجام داده بود، به دست آورده است). و حتی درصد بیشتری از مردان پذیرفته اند که چنین عملی را مرتکب شده اند.
برای درک بهتر این موضوع که این آمار چقدر بالاست، ما از بیش از هزار دانشجو در دانشگاهمان در کالیفرنیا سوال پرسیدیم که آیا در دوازده ماه گذشته بدنشان بدون خواست خودشان با نیت جنسی لمس شده است؟ این سوال شامل اندام های جنسی و سایر اندام های بدن است. محیط دانشگاه های آمریکایی به خاطر میزان بالای برخورد های جنسی بی ملاحظه و غالبا در حالت مستی بدنام هستند. در این محیط ها پرخاشگری های جنسی زیادی توسط مردان اتفاق می‌افتد. قاعدتاً باید انتظار داشت که نسبت گزارش آزارهای جنسی به همان میزان یا حتی بالاتر باشد اما واقعیت این نبود. تنها سی درصد زنان اظهار داشتند که مورد آزارهای جنسی قرار گرفته اند.
روابط میان زن و مرد هسته سیاست های اسلامی را تشکیل می‌دهد. همین مسئله در مورد سیاست های مذهبی محافظه‌کارانه در همه جا صدق می کند، چه مسیحی باشید چه یهودی چه هندو. درخواست برای عفت عمومی زنان توسط اخوان المسلمین شامل رهنمودها و قوانینی مبنی بر شکل‌های مختلف برای جداسازی جنسیتی می شود. زنان مصری که مورد چنین تعرضاتی قرار می گیرند، غالباً برای عدم رعایت حجاب مقصر دانسته می شوند. زنان اسلامگرا که بسیاری از آنان از خانواده های به شدت محافظه کار می‌آیند، مدعی اند که داشتن حجاب ــ پوششی که امروزه در کشورهای مسلمان دنیا نماد پاکدامنی محسوب می شود ــ به آنها اجازه می‌دهد که در اماکن عمومی حاضر شوند، به دانشگاه یا سر کار بروند بدون اینکه کسی عفت آنها را مورد سوال قرار دهد و کمتر مورد آزار و اذیت جنسی یا کلامی قرار بگیرند. حجاب آنان نه تنها نشانه ی پاکدامنی‌شان به عنوان یک وظیفه الهی است بلکه به کسانی که قصد تعرض به آنان را دارند این پیغام را میرسانند که مورد غضب برادران مسلمانشان واقع خواهند شد.
سوال این است: آیا داشتن حجاب زنان را از آزار و اذیت جنسی مصون میدارد؟ زنانی که فکر می کنند تمام زنان باید موهایشان را بپوشانند و طبیعتا خودشان نیز حجاب دارند نیز به همان میزان زنانی که چنین اعتقادی نداشتند مورد تعرض در اماکن عمومی قرار گرفتند.
آیا حجاب از زنان در برابر تعرض محافظت می کند؟ مصر،۲۰۱۲
آیا معتقدید که زنان باید حجاب داشته باشند؟
پوشیدن روسری زنان را محافظت نمی کند. ممکن است کسی فکر کند زنی که حجابش را رعایت می کند از حمایت افراد مومن در گردهمایی‌های اجتماعی در همسایگی منزلش و شبکه های مذهبی مساجد برخوردار است یعنی کسانی که آن زن می تواند روی کمک‌شان در صورت تعرض حساب کند. چنین هتاکی‌هایی به زنان فقط جرم نیست بلکه مبارزه با ایمان مردم محسوب می‌شود. ممکن است کسی فکر کند که زنان اسلامگرا کمتر مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، آیا این واقعیت دارد؟
در نظرسنجی‌مان همچنین از پاسخ دهندگان در مورد رابطه‌ی اسلام و دولت سوال کردیم. نظرات متنوعی در پاسخ‌هایشان منعکس شد. کسانی که فکر می کردند باید جدایی کامل بین دین و دولت وجود داشته باشد، کسانیکه فکر می‌کردند اسلام جزئی اساسی از هویت ملی شان است، کسانیکه فکر می‌کردند قوانین اسلامی باید یکی از پایه های قانون گذاری در کشورشان باشد و حتی کسانیکه معتقد بودند قوانین اسلامی باید پایه‌ی تمامی قوانین کشورشان باشد.
پاسخ دهندگان به پرسش های ما سکولار نیستند. آنها اکثرا مذهبی هستند و با جدیت تمام فرایض دینی‌شان را انجام می‌دهند. اکثریت آنها فکر می‌کنند اسلام باید پایه‌ی قوانین‌شان باشد. اگر به نسبت زنانی که مورد تعرض جنسی قرار گرفته اند دقت و نظرات سیاسی آنان بررسی شود، نتایجی بر خلاف انتظار به دست می آید. زنان اسلام گرا بیشتر مورد تعرض واقع شده اند. در واقع دو سوم زنانی که اعتقاد راسخ در به کار بردن قوانین اسلامی دارند، مورد لمس شدن یا آزار و اذیت جنسی قرار گرفته اند.
آزار جنسی و اسلام سیاسی: زنان مصری ،۲۰۱۲
دیدگاه سیاسی تان را چگونه بیان می کنید؟
پس چه کسی این زنان را مورد اذیت و آزار جنسی قرار می دهد؟ زمانی که ما مردانی را که به زنان در عرصه ی عمومی تعرض کرده بودند بر اثر اندیشه ی سیاسی شان طبقه بندی کردیم، به این نتیجه رسیدیم که اسلامگرایان کمتر از غیر مذهبیان درگیر این وقایع نبودند. سه چهارم پاسخگویان مردی که معتقدند اسلام باید تنها پایه ی قوانین کشورشان باشد، پذیرفته اند که به زنان در عرصه عمومی تعرض کرده اند. رعایت کردن حجاب اولین بار در محیط های دانشگاهی مصر اتفاق افتاد و بعد از آن به بقیه جامعه سرایت کرد. بسیاری از زنان اسلامگرا، زنانی که همواره مورد تعرض جنسی قرار می گیرند، تحصیلات دانشگاهی نیز دارند. آنها بدون همراهی مردان بیرون می‌روند، به دانشگاه و محل کار (وامروزه به تظاهرات خیابانی) می روند. این رفتارشان آن ها را در معرض خطر تعرض توسط مردانی قرار می‌دهد که از نظر سیاسی هم‌فکرشان هستند. برای این مردان، زنان تنها اهدافی مشروع و جذاب برای تعرض هستند.
لمس شدن بدن زنان در اماکن عمومی و اسلام سیاسی،مردان مصری،۲۰۱۲
تعرض جنسی به زنان مصری تنها برای زنانی که پوششی به نشانه‌ی عفت اجتماعی ندارند، رخ نمی‌دهد. این پدیده مختص زنان بی حجاب یا زنانی نیست که به جدایی دین از دولت اعتقاد دارند. بلکه برای همه‌ی زنان اتفاق می‌افتد، چه آنانی که فکر می کنند محمد مرسی انقلاب را ربوده است و چه آنانی که حامی اخوان المسلمین هستند و فکر می‌کنند دارودسته‌ی سکولارها و سوسیالیست ها در خیابان‌های شهر می‌خواهند انقلاب را بربایند.
آنچه در اماکن عمومی مصر دیده می شود چیزی فراتر از آزار و اذیت جنسی زنان توسط مردانی صرفا با انگیزه های شخصی است. آزار و اذیت جنسی تبدیل به اسلحه ای برای مبارزه با زنان در جامعه شده است. طبق گزارش ها این حملات با هماهنگی انجام می شوند. مردان، گروهی مرکتب این اعمال می شوند و پلیس حاضر در محل بی تفاوت از کنار این حوادث می گذرد.
دفاع از حقوق زنان نقطه اشتراک همه جریان های سیاسی است و باید باشد: نه تنها اپوزیسیون حاضر در میدان تحریر، بلکه رژیم محمد مرسی و اخوان المسلمین. اخوان المسلمین حمایت گسترده‌ای را در بین مردم مصر کسب کرد. بخشی از این حمایت به خاطر حمایتش از حرمت و ارزش زنان بود. این سازمان خواستار انجمن های اجتماعی، موسسات آموزشی و حتی اتوبوس‌های مجزا برای زنان است. این سازمان به زنان اجازه حجاب و پوشش اختیاری را داد. اخوان‌المسلمین این کارها را برای دفاع از حرمت زنان مسلمان مصری انجام داد. اکنون که آنها قدرت را در دست دارند، خبری از مردانش نیست که در خیابان ها از حرمت زنان پاسداری کنند. وضعیت امروز اخوان المسلمین در مصر یاد آور رژیم آیت الله خمینی در ایران است. رژیمی که با حمایت میلیون ها زن ایرانی در سال ۱۹۷۹ قدرت را در ایران به دست گرفت ولی در زمانی کوتاه به کمک افراطیون تمام تلاشش برای بیرون راندن زنان از عرصه اجتماع را کرد. در ایران حکومت به زور و ضرب حجاب را اجباری کرد. در مصر اکثریت زنان خودشان حجاب دارند. کسانیکه زنان را در خیابان لخت و به آنان تجاوز می کنند، این پیغام مشخص را به همه زنان میرسانند: سیاست را رها کنید و به ما بسپارید.
حقوق زنان تنها مربوط به سکولاریسم یا اسلام‌گرایی نمی شود بلکه به انسان بودن مربوط است. پاسداری تمام‌عیار از حقوق زنان وظیفه‌‌ی همیشگی همه مردم است. در هر جا و از هر جنسی که باشند.
