مصر این روزها در تب و تاب تعصبات مذهبى از یک سو و دفاع از نحوه ى زندگى گذشته از سوى دیگر مى سوزد. در جوامعى مانند مصر قبل از انقلاب اخیر، حاکمان سعى مى کنند با دادن آزادیهاى اجتماعى و تا حدودى اخلاقى دریچه ى اطمینان را باز نگه دارند و تنها مانع گرایشهاى تند و تعیین کننده سیاسى شوند. اما وقتى انقلاب در مى گیرد به معناى آن است که کار از کار گذشته و سیاست سابق کارساز نبوده است.
بر خلاف زمان حسنى مبارک، که توریسم، رفت و آمد آزاد خارجیان، وجود کاباره ها و سواحل آزاد، تهیه ى انواع فیلم و سریال و ویدیوکلیپ و امثال اینها یکى از شیوه هاى زندگى مصریان و گردش اقتصاد آنان بود، اکنون جریانى روى آمده و قدرت گرفته است که مى خواهد احکام دین را آن طور که خود مى بیند پیاده کند. این جریان را بخشى از اخوان المسلمین و تندروان مذهبى به راه انداخته اند و مى گویند که این انتخاب مردم است.
اما هنرمندان و دست اندرکاران سینما و موسیقى و سایر هنرها در مصر مى گویند “هنرستیزى باب شده است”. خیلى ها معتقدند که در جوامع و شرایطى مانند مصر کنونى، رابطه ى تعامل و تفاعل حادى بین گرایش توده ها و خواست نخبگان مسلط پدید مى آید.
نخبگان تندرو یا سیطره جو، ادعاى حمایت از معتقدات مى کنند و بجاى پرداختن به مشکلات و نیازهاى اساسى مردم و نیز از ترس گسترش فرهنگ آزادى، افکار عمومى را علیه مفاهیم خاصى بسیج مى کنند، و توده ها نیز کاسه ى از آش داغتر مى شوند و بر سر این و آن مى کوبند تا انرژى خود را تخلیه کنند.
چندى پیش دادگاهى “عادل امام” هنرپیشه ى کمیک معروف مصر را که اکنون پیر شده است، به تحمل ۳ ماه زندان و پرداخت جریمه ى ۱۰۰۰ لیره اى محکوم کرد. اتهام وى آن بود که با کارهاى طنزآمیز خود به معتقدات و ظواهر مذهبى مردم اهانت کرده است. البته خانه ى سینماى مصر در برابر این حکم استیناف داد و هنوز نتیجه روشن نشده است.
حال نوبت به ضعیف ترین حلقه ى مقابل قدرتمندان جدید رسیده است. زنانى که به مقتضاى نقش خود بر روى پرده ى سینما، شایسته ى سنگسار شناخته شده اند و رسما علیه آنها در دادگاهها شکایت شده است.
یکى از این افراد “سمیه الخشاب” است. او متهم به این است که با ایفاى نقش هاى نیمه لخت به ترویج فحشا پرداخته و احکام دین را زیر پا گذاشته است. اما او مى گوید: من نقشى خلاف عفت بازى نکرده ام و در چارچوب داستان فیلم ها بنا به ضرورت، ظاهر شده ام. آنها که به من حمله مى کنند مى خواهند مرا قربانى شهرت خویش کنند.
او معتقد است که هر یک از فیلم ها آموزشهاى خاص خود را دارد. هر فیلمى نیز توسط ممیزان و مسئولان بررسى شده و قانون در موردش اجرا شده است. بنابر این نمى توان آزادى هنر را به دلخواه این و آن محدود کرد.
گفتنى است در هفته هاى اخیر تعداد زیادى از وکلاى دفاع مصرى با گرایشهاى تند مذهبى دادخواستهایى را علیه بعضى از هنرپیشگان زن هموطن خویش همچون سمیه الخشاب و غاده عبدالرزاق به دادگاهها ارایه کرده اند. مشهورترین این وکلا محمد یاسین نام دارد.
کارگردانانى نیز در معرض اتهامات مشابه قراردارند که مهمترین آنها خالد یوسف و ایناس الدغیدى مى باشند. اشاعه ى فسق و فجور، کلاه شرعى گذاشتن بر امور، مسخره کردن ریش و ریشداران و حمله به انسانهاى مذهبى از جمله اتهامات اینها است.
از آنجا که خواسته هاى شاکیان به اجراى سنگسار نیز مى رسد، کمیته اى به نام “جبهه ابداع” تشکیل شده است که قصد دارد پاسخ روشن و یکپارچه اى به چنین تلاشهایى بدهد و در آینده نیز در دفاع از متهمان فعالیت نماید. اما به نظر مى رسد داستان در همین محدوده باقى نمى ماند.
