۲۵ نوامبر گونو تاریخی باخیمدان بوتون دونیادا قادینلارین دیکتاتورلوغا، حاقسیزلیغا و ظولمه قارشی موجادیله لرینین سیمگه سی اولاراق تانینیر. بوگون ، ۱۹۶۰ ایلینده دومینیک جومهوری سینین دیکتاتورو تراخیونون علئیهینه آپاردیقلاری موباریزه نتیجه سینده گیزلی پلیس طرفیندن یاخالانان، ایشکنجه یه و تجاووزه اوغرادیقدان سونرا اؤلدورولن اوچ باجی پاتریا مرسدس، مینروا و ماریا ترزا میرابالین آنما گونودور. بوگونون وورقولادیغی باشقا اؤنملی موضوع دا میرابال باجی لارینین دیکتاتورلوغا قارشی گؤستردیکلری جسارت، اؤزگورلوک و اینسان حاقلاری اوغروندا وئردیکلری ساواش، قادینلارین علئیهینه راییج اولان بیرچوخ اؤن یارغیلاری چوروتمکده دیر.
ایلک دفعه ۱۹۸۱ ایلینده ۲۵ نوامبرگونونده لاتین آمریکا و کاراییب فمینیست لری کلمبیا بوگوتارا دا بیر آرایا گلیب، بو گونو قادینلارا شیددته قارشی موباریزه گونو اولاراق دگرلندیردیلر. بو توپلانتی نین آنا نوکتاسی «قادینلارا یؤنه لیک هر نوع شیددتی، ایستر خصوصی یاشاییشدا اولسون، ایستر دؤولت طرفیندن قادینلارا اویغولانسین» قیناماق و محکوم ائتمکدی. تؤپلانتی نین سونوندا ۲۵ نوامبرگونو میرابال باجیلارین وشیددت قوربانی اولان قادین و قیزلارین آنما گونو اولاراق اعلام ائدیلدی.
۱۵ دسامبر ۱۹۹۹ تاریخینده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی ۸۳ اونجو ایجلاسیندا ۷۹ اؤلکه نین تمثیلچی سی نین قاتیلیمی ایله ۲۵ نوامبر گونونو رسمی اولاراق «اولوسلارآراسی قادینا یؤنه لیک شیددتی آرادان قالدیرما گونو» اعلام ائتدی. عئینی ایلین ۲۲ دسامبریندا بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی «قادینلارا یؤنه لیک شیددتی آرادان قالدیرماق» بیلدیریشی نی تصویب ائتدی. بو بیلدیریشده «قادینا یؤنه لیک شیددت» بو شکیلده تعریف ائدیلیبدیر:
“قادینلارین خصوصی یاشاییشلاریندا و توپلومدا جینسیتلریندن اؤترو معروض قالدیقلاری هر نوع شیددت کی قادینلارین جیسمی، جینسی و یا روحی باخیمدان ضرر گؤرمه لرینه سبب اولور، حتی اؤزگورلوکلرینین قیسیتلانماسینا یول آچان فاکتورلار و دؤولت طرفیندن اویغولانان تدبیرلر قادین علئیهینه شیددت ساییلیر.”
بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی نین بئله بیر گونو دگرلندیرمکدن هدفی بوتون دونیادا قادینلارین علئیهینه یایغین اولان ظولمه و شیددته قارشی اینسانلارین دیققتینی چکمکدیر.
اینسان حاقلاری تشکیلاتی قادین حاقلارینی اینسان حاقلارینین آیریلماز بیر پارچاسی کیمی ساییب، قادینلارین و کیشی لرین آراسینداکی ائشیتسیزلیگی قادینا یؤنه لیک شیددتین ان بلیرگین و آیدین نیشانه سی اولاراق گؤرور:
“قادینا اویغولانان شیددت، قادین اؤزگورلوگونون و اساس حاقلارینین ایخلالی دیر و قادینلارلا کیشیلرین آراسینداکی ائشیتسیزلیگه و آییریمجیلیغا یول آچار، بو دا کیشیلرین حاکیمیتی نین ایدامه سینه، توپلومدا باریشین و قادینلارین ایره لی له مه لرینه مانع اولار.”
قادینلار و کیشیلر موساوی حاقلارا صاحیب اولمازلارسا قادینلارین اؤزگولوگوندن سؤز ائتمک عبث بیر بحث اولار، نییه کی توپلومدا قادینلارین کیشی لردن داها آشاغی وضعیتده اولمالاری اونلاری کیشیلره باغلی وارلیقلار حالینا گتیرر.
اولوسلارآراسی تشکیلاتلارین و قادین حاقلاری چالیشانلارینین چابالامالارینا رغمن هله ده دونیانین دؤرد بوجاغیندا قادینلارهر نوع شیددته و ظولمه معروض قالیرلار. رسمی ایستاتیستیکلره گؤره دونیادا کی قادینلارین %۷۰ هر گون شیددتله اوزاوزه دیر. ساواشلارین و اؤلکه لرده کی ایچ چاتیشمالارین ان چوخ قوربانلاری قادینلار و قیز اوشاقلاریدیرلار. دونیا ساغلیق تشکیلاتی نین وئریدیگی آمارا گؤره هر ۱۸ ثانیه ده بیر قادین شیددته معروض قالیر و هر ۱۰ قادین قورباندان اوچو قادین عائله لرینین کیشی لری طرفیندن اؤلدورولور. امنستی اینترنشنالین وئردیگی ایستاتیستیکلره گؤره شیددت نتیجه سینده اؤلن قادینلارین ساییسی سرطان و تصادوفده اؤلنلرین ساییسیندان چوخ داها آرتیق دیر.
ایراندا مخصوصأ ایسلام جومهوری سی نین قورولوشو ایله قادینا یؤنه لیک شیددت قانونلاشدیریلیبدیر. ایران ایسلام جومهوری سی نین آنایاساسی قادین و کیشی آراسینداکی ائشیتسیزلیگی رسمیته تانیماقلا بیر طرفدن مدنی و جزایی قانونلارینداکی قادین علئیهینه اولان قانونلاری مشروعلاشدیریبدیر، باشقا طرفدن ده کیشی حاکیمیتی نین ایدامه سینه و داها دا گوجلنمه سینه سبب اولوبدور. بئله لیکله ایراندا قادینا یؤنه لیک شیددت تکجه قادینلارین خصوصی یاشامالاریندا دئییل، توپلومدا و دؤولت طرفیندن ده اویغولانیب، دستکلنیب و گوجلندیریلیر.
ایراندا تورک قادینلاری وار اولان قانونلاردان ایکی قات ضررگؤرموشلر و هله ده گؤرمکده دیرلر. بیر طرفدن جینسیتلریندن اؤتورو خصوصی یاشاملاریندا و توپلومدا دورمادان هر نوع شیددته معروض قالیرلار، باشقا طرفدن ده غئیری فارس میللتینه باغلی اولدوقلاری اوچون ان اساس اینسانی حاقلاریندان یعنی اؤز وارلیقلارینی اؤزگورجه اعلام ائتمک، اؤز آنا دیللرینده تعلیم تربیت آلماق و ان اؤنملیسی اؤزموقدراتلارینی تعیین ائتمه حاققیندن یوخسول بوراخیلمیشلاردیر. بوفاکتورلار اونلارین توپلومدا یالنیز کیشیلرله دئییل، فارس قادینلاری ایله ده ائشیتسیز بیر رابیطه ده اولمالارینی ساغلاییر. بو دوروم قادینلاریمیزین یالنیزدواملی شکیلده هر نوع شیددته معروض قالمالارینا و ایره لی له مه لری نین انگللنمه سینه یول آچماقلا قالماییب، اؤلکه ده قادینلار آراسینداکی بیرلیک و دایانیشمانی بؤیوک اؤلچوده آزالدیر.
گونئی آذربایجان قلم انجومنی هر نوع آییریمجیلیغی و شیددتی، مخصوصأ قادینلارا یؤنه لیک قابالیغی محکوم ائدیب، ایراندا:
– آییریمجیلیغا و شیددته دایانان حاکیمیت شکلی نین رد ائدیلمه سی نی،
– قادینا یؤنه لیک هر نوع شیددتی وآییریمجی لیغی اورتادان قالدیرماق اوچون بونلاری دستکله ین و تبلیغ ائدن عنعنه لر وقانونلارلا جیددی شکیلده موباریزه ائدیلمه سینی،
– قادینلا کیشینین ائشیتلیگینی اساس آلان یئنی یاسالار و قانونلارین وضع ائدیلمه سینی،
– قادین حاقلارینین دستکلنمه سی و شیددتین اؤنلنمه سی اوچون قادین تشکیلاتلاری نین قورولماسی نی،
دستکلییب و طلب ائدیر.
سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی