دویچه وله » هفتمین دوره‌ی “فستیوال فیلم‌های هنری” از ۲۸ اکتبر در شهرهای کلن و بن آغاز می‌شود. فیلم “زنان بدون مردان” شیرین نشاط نیز یکی از فیلم‌هایی است که در حضور کارگردان آن در بخش مسابقه‌ی این فستیوال به نمایش در می‌آید.
از ۲۸ اکتبر تا اول نوامبر امسال دو شهر کلن و بن، جهان دیگری از دنیای سینما را به علاقمندان هنر هفتم نشان می‌دهد: جهان فیلم هنری‌‌سازان. نزد این هنرمندان، نمایش همه چیز جایز و ممکن است: رابطه بین یک مؤذن و راهبه در استانبول، آنتونیونی در وسط شهر برلین، شکسپیر در یک فیلم هندی و باب دایلن سوار بر اسبی تیزپا … این تصاویر، نمایانگر بخشی از دستمایه‌های فیلم‌هایی هستند که در بخش مسابقه‌ی هفتمین دوره‌ی “فستیوال فیلم‌های هنری” نشان داده می‌شوند. فیلم سینمایی شیرین نشاط، “زنان بدون مردان” که با تکیه بر داستانی به همین نام از شهرنوش پارسی‌پور تهیه شده، در این بخش از مسابقه نیز شرکت می‌کند.
نمایش فیلم در کلن
فیلم “زنان بدون مردان”، روز ۳۱ام اکتبر در سینمای “سینه‌دم” شهر کلن به نمایش درمی‌آید. این فیلم در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم ونیز، جایزه‌ی شیر نقره‌ای برای بهترین کارگردانی را نصیب شیرین نشاط کرد. دست‌اندرکاران سینمایی شانس این فیلم را برای دریافت یکی از دو جایزه‌ی ۱۵ هزار یورویی هفتمین دوره‌ی “فستیوال فیلم‌های هنری” کم نمی‌دانند
زن و تاریخ و اجتماع
“زنان بدون مردان” که در کشور مراکش فیلم‌برداری شده، به شرایط ناهنجار زنان ایرانی در متنی سیاسی و در قالب سرنوشت چهار زن می‌پردازد. رویدادهای اجتماعی ـ سیاسی پیش و پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، چارچوب زمانی این داستان را می‌سازد. شیرین نشاط دلیل انتخاب این داستان را به‌عنوان دستمایه‌ی فیلم این‌گونه توضیح می‌دهد: «من با کارهای خانم پارسی‌پور از ایران آشنایی داشتم. فکرکردم، به‌خصوص این داستان “زنان بدون مردان” طوری است که یک پایش در مسائل تاریخی و اجتماعی ایران است، مسئله‌ی کودتای مصدق و تابستان ۱۳۳۲، که خیلی خیلی مهم است. ولی پای دیگرش را در مسائل فلسفی، شاعرانه، احساساتی و زنان دارد که واقعاً می‌شود گفت که اصلاً ربط بخصوصی به ایران و زمان ۱۳۳۲ ندارد. من هم در همه‌ی کارهای گذشته‌‌ام همیشه یک تعادلی برقرار کردهام بین مسائل ایران و مسائل جهانی. این داستان از نظر تصویری از تهران حرکت می‌کند به طرف طبیعت، باغی در کرج. (دراین داستان) تضادهای مختلفی بود که کاملاً با علاقه‌ی من برای ساخت کارهای هنری همخوانی داشت.»
تفاوت کتاب و فیلم
ولی علاقه‌ی شیرین نشاط به شخصیت‌های کتاب، با طرح اصلی نویسنده‌ی “زنان بدون مردان” کاملاً همخوان نیست. از این‌رو تعداد آنان را که شهرنوش پارسی‌پور پنج زن انتخاب کرده، شیرین نشاط به چهار تن کاهش داده است. فرخ‌لقا و فائزه، دو زن معمولی و واقعی، و مهدخت، زرین‌کلاه و مونس که به نوعی در “واقعیت” حضور ندارند، تا حدودی چهره‌های مختلف زن ایرانی دهه‌ی پنجاه را به نمایش می‌گذارند. مهدخت، شخصیت تجریدی کتاب که در “دنیایی غیرواقعی” حرکت می‌کند و سرانجام به درخت تبدیل می‌شود، در فیلم غایب است. شیرین نشاط دلیل خود برای حذف او را چنین بیان می‌کند: «… بعد کسانی را داریم مثل مهدخت و زرین‌کلاه و مونس که هرکدامشان (به نوعی) غیرواقعی هستند. مثلاً مونس کسی است که می‌میرد و بعد دوباره زنده می‌شود و در مرگش مثلاً با مسائل سیاسی برخورد می‌کند و آزادی را می‌طلبد. و زرین کسی است که مردها را بدون سر می‌بیند. ولی مهدخت دیگر از همه‌شان غیرواقعی‌تر است، برای اینکه درخت می‌شود. و من فکر کردم در این فیلم دو زن واقعی و دو زن غیرواقعی داشتن کافی است. به‌علاوه این که من در این داستان کشور ایران و مسائل سیاسی را که در آن زمان اتفاق می‌افتد، خیلی بزرگ کردهام. بنابراین فکر کردم برای اینکه تماشاچی گیج نشود، مجبوریم که یک مقداری داستان را ساده‌تر کنیم. بنابراین تصمیم گرفتم که مهدخت را فعلاً در این داستان حذف بکنم.»
