ایلنا: در سالهای اخیر بحث در مورد مشکلات زنان بسیار بوده است، گروههای حمایت از حقوق زنان و مخالف با تبعیض جنسیتی با عنوانهای مختلف، دولتی و غیردولتی، برای شناسایی و بررسی این مشکلات تاسیس میشد و گاهی بعد از مدتی منحل میگردید، یکی از مسائل مورد بحث در این محافل مساله کارگران زن بود، انسانهای زحمتکشی که برخلاف تعریف شرعی و عرفی که در جامعه ما از آنها شده، شاغل شدهاند، قشری که اکثر آنها به اجبار شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و خانواده کار میکنند و به خاطر همین نیاز که جامعه به وجود میآورد،
حقوقشان به نسبت کاری که انجام میدهند بسیار کم است.
به گزارش ایلنا علتهای مختلف، از جمله انقلاب و جنگ که باعث شهید شدن بسیاری از هموطنانمان شد باعث افزایش حضور زنان در محیطهای کاری و زنان سرپرست خانوار در سالهای اخیر شد که به موازات آن مشکلات زنان در محیط کار پدید آمد در نتیجه پس از گذشت بیش از یک دهه از انقلاب در دویست و هفتاد و سومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ۱۳ اسفندماه سال ۱۳۷۰ طرح ,بررسی مسائل و مشکلات زنان کارگر, تصویب شد که هدف آن را ,یک- شناسایی و دستیابی به مسائل و مشکلات فرهنگی- اجتماعی زنان کارگر در ارتباط با محیط کار و اجتماع، دو- شناسایی و دستیابی به مسائل و مشکلات حقوقی- صنفی- رفاهی و بهداشت جسمانی و روانی زنان کارگر در ارتباط با محیط کار. سه- شناسایی و دستیابی به مسائل و مشکلات زنان کارگر در ارتباط با خانواده و تربیت فرزندان., خواندند.
اما امروز که نزدیک به دو دهه از تصویب این طرح میگذرد، جز در گزینه دوم تغییر در زندگی زنان کارگر دیده نمیشود.
مشکلات اجتماعی زنان کارگر آنقدر عیان است که کارفرما اجازه ورود به محیط کار زنان کارخانهاش را نمیدهد تا آنجا که برای صحبت کردن با چند کارگر زن، با گذشت از چندین صافی به پشت در کارخانه رسیدم، در شرقیترین نقطه تهران پس از بارها رفت و آمد و سفارش چندین نفر آن هم نه به اسم خبرنگار که حساسیت برانگیز باشد، به اسم دانشجو، نتوانستم اجازه ورود به کارخانه را بگیریم، دست آخر مجبور شدم ساعتی را پشت در کارخانه منتظر باشم تا کارگران تعطیل شوند، اما قبل از آنکه کارگران از در کارخانه بیرون بیایند، سرویس میآید و همه سوار میشوند، زن و مرد.
ناامید از اینکه امروز هم از دست رفت سه خانم از در کارخانه بیرون میآیند، به سمتشان میروم، میپرسم آیا آنجا کار میکنند و شغلشان چیست؟ میگویند: نزدیک به ۲۰ سال است در آنجا کار مونتاژ میکنند، با آنها همراه میشوم خیلی دلشان پر است. به خصوص از آقایان، میگویند: حریم ما را حفظ نمیکنند و هر طور که دوست دارند با ما صحبت میکنند. ما پابهپای مردان کار میکنیم، قطعات سنگین جابهجا می کنیم اما مردها نمیگذارند ما ارتقا پیدا کنیم وقتی هم شکایت میکنیم، میگویند خب قراردادی شوید، وقتی که ما تا یکی- دو سال دیگر بازنشسته میشویم، چرا باید قراردادی شویم، ضمن اینکه میدانیم قرارداد قدم اول اخراج است، میگویند: مهر پارسال همه قراردادیها اخراج شدند، اگر ما که چند سال تا بازنشستگی نداریم اخراج شویم، کجا باید دنبال کار بگردیم تازه کاری جز این کار بلد نیستیم. یکی از آنها میگوید: ,مشکل یکی دو تا نیست، خانواده و بچهها، کمی حقوق، خرج زیاد، نداشتن اضافهکاری، برخورد بد آقایان در محیط کار و اجتماع اگر بخوایم بشماریم مشکلات زیاد هست، مهد کودک نداریم، سردکننده و گرمکننده هوا نداریم واسه همین زمستونها یخ میزنیم، تابستونها از گرما خفه میشیم، پارسال هم من واسه رختکن بخاری برقی آوردم، گفتن برق مصرف میکنه ببرش، بازم بگم؟!, گفتم: نه!
سهیلا جلودارزاده رئیس اتحادیه زنان کارگر در مورد مسائل اجتماعی این قشر از زنان به ایلنا میگوید: اگر با نگاهی وسیع بنگریم با توجه به اینکه در فرهنگ اسلامی مادامی که زن در خانواده تامین باشد انگیزه کار خارج از خانه را ندارد. به این نتیجه میرسیم که علت اکثر زنانی که در سطوح کارگری کار میکنند، تامین نیاز مالی است.
نماینده مجلس ششم و هفتم میگوید: خانوادههایی که این قشر از آنها برخواستهاند، خانوادههای بیسرپرست یا
بدسرپرست و نیازمندی هستند که عدم حضور زن در آن خود باعث ناهنجاریهای مضاعفی در مدیریت خانواده میشود و همچنین به علت سنگینی مسوولیتی که بر دوش این زنان است اکثر آنها دچار بیماری و پیری زودرس میشوند.
عضو هیاترئیسه مجلس ششم تاکید کرد: مشکلات اجتماعی زنان کارگر به فرهنگی که در محیط کار و اجتماع وجود دارد و بازخوردهای آن مربوط میشود.
سهیلا جلودارزاده در مورد بازخوردهای محیط کار گفت: اینگونه بحثها به خصوص برای زنان جوان مشکلات زیادی دارد و البته شرایط فرهنگی سالهای اخیر نیز آنها را بیشتر کرده طوری که، زنان مجبورند به بسیای از ترسها و تهدیدها پاسخ دهند اما پیشرفت شغلی نداشته باشند، مثل کارگران زن کارخانهای که پس از انقلاب از محیط کار خارجشان کردند و در یک کارگاه کوچک مشغولشان کردند.
رئیس اتحادیه زنان کارگر میگوید: ما فکر میکنیم هر کس باید مورد احترام قرار بگیرد، در نتیجه، محیط کار باید به گونهای باشد که زن با حفظ اعتقاداتش بتواند آنجا کار کند و هیچگونه تبعیضی در آن محیط وجود نداشته باشد.
در همهجا مساله تبعیض جنسیتی مطرح است، در کشور ما که محدودیتهای عرفی نیز این مساله را دوچندان میکند اما تساوی جنسیتی و اصل عدم تبعیض از اصول بنیادی سازمان بینالمللی کار به طور یکسان شامل مردان و زنان میشود، در شمال تهران یک شرکت خصوصی با حبس کردن کارمندان خانم خود در یک اتاق ۲۰ متری توانسته مشکلاتی را که در اثر زن بودن برای آنها پیش میآید برطرف کند، این زنها با هیچ مردی مشکل ندارند و میگویند، هیچ مردی هم در محیط کار برای آنها مشکل ایجاد نمیکند، زیرا اصلا مردی را نمیبینند.
زنان این شرکت که بسیار هم خوشپوش هستند و محیط کارشان برخلاف کارخانهها و کارگاههای شرق تهران تمیز و مرتب است جز در مورد مسائل جنسیتی، در باقی مشکلاتشان با دیگر زنان کارگر تفاهم کامل دارند. ده زن از دختر ۱۸ ساله تا مادری که پسرش ۱۸ سالش است در این اتاق ۲۰ متری کار میکنند. روز اول به آنها گفتهاند بعد از سه ماه، قرارداد و بیمه دارید اما برخی از آنها نزدیک یک سال است بدون قرارداد و بیمه کار میکنند با ماهی ۲۰۰ هزار تومان!
بعضی از آنها خاطرات غمانگیزی دارند، زینب میگوید: قبل از این، جایی کار میکردم که هر کس مرخصی زایمان میرفت، بعد از زایمان با هزار امید به سر کار باز میگشت اما دیگر از کار خبری نبود. لیلا قبلا در مشهد کتابدار بوده است او میگوید: آنجا خیلی علنی ازدواج قدغن بود، یعنی تو را اگر مجرد بودی استخدام میکردند و اگر استخدام میشدی و ازدواج میکردی کارت را از دست میدادی، من آنجا همکار ۴۰ ساله داشتم که چون به حقوق آنجا نیاز داشت ازدواج نمیکرد.
در این شرکت برای آنها اضافهکاری حساب نمیکنند و در اساسنامه آن چیزی به عنوان مرخصی وجود ندارد، اگر یک روز هم مرخصی بخواهند از حقوقشان کسر میشود یکی برگه مرخصیاش را نشانم میدهد. گزینه بدون حقوق تیک خورده است.
مشکلاتى که زن بودن براى این کارگران ایجاد میکند، نه تنها هیچوقت در خطابه خاطبان نمیشنویم بلکه در هیچ طرح و لایحهاى نیز به آن اشاره نمیشود. در مصوبههاى دولت نه تنها به اینگونه مسائل توجه نمیشود بلکه براى به تصویب رسیدن طرحها و لایحههایى که کارگران زن با آن مخالفند تلاش میشود، از جمله ,لایحه کاهش ساعت کار زنان, که کارگران شرق تهران در مورد آن میگفتند: این کار باعث میشود کارفرما به استخدام مردان رغبت بیشترى نشان دهد تا زنان، وقتى مردان میتوانند برایش روزى هشت ساعت کار کنند، چرا کارفرما باید یک زن را با حقوق برابر مردان با روزى شش ساعت کار استخدام کند و قطعا اگر هم این کار را انجام دهد، هرگز حاضر نمیشود آن حقوق را بپردازد و کارگران آن شرکت در شمالشهر معتقد هستند که فرقى به حال شرکتهاى خصوصى نمیکند، میگویند: الان که ساعت کارى هشت ساعت است ما دوازده ساعت کار میکنیم، اگر ساعت کارى شش ساعت بشود هم ما دوازده ساعت کار خواهیم کرد، فقط اگر سختگیرى بر اعمال قانون زیاد شود، اخراجمان میکنند.
با گذشت هجده سال از تصویب ,طرح بررسى مسائل و مشکلات زنان کارگر, تنها چیز که پس از اجرایى شدن، این طرح به آن رسیده است چیزى است که هیچ زن کارگرى از آن شکایت ندارد کم کردن هشت ساعت کار در روز و زیاد کردن مرخصى زایمان، چیزى که نه تنها دردى از زنها دوا نمیکند بلکه مانعى دوباره براى استخدام زنان میشود.
گزارش: تارا بنیاد
