تغییر برای برابری: هنوز چند ماه از درگذشت مادر مددکار اجتماعی ایران “ستاره فرمانفرمایان” نگذشته که خبرها نشان می دهد دانشگاه علامه طباطبایی امسال مانع پذیرش زنان در این رشته شده است. دانشگاهی که دانشکده ی علوم اجتماعیش همچنان در ساختمانی دایر است که به همت ستاره خانم به عنوان “مدرسه عالی مددکاری اجتماعی” راه اندازی شد.
ماجرای تبعیض و حذف جنسیتی در دانشگاه های ایران ، روایتی تازه نیست و چند سالیست که گریبانگیر زنان ایرانی شده است. در ابتدا ، ماجرا با عدم پذیرش زنان در برخی رشته های فنی و مهندسی(نظیر مهندسی معدن) آغاز شد . اما طرح اندک اندک گسترش بیشتری یافته و شکل و شمایلی دیگر پیدا کرد. در دفترچه های کنکور ، نسبت جنسیتی تعیین شده به گونه ای بود که تعداد کمتری از زنان فرصت پذیرش در آن ها را داشتند. امسال اما روایت به گونه دیگریست. امسال ۳۶ دانشگاه کشور ظرفیت پذیرش زنان را در برخی از رشته های دانشگاهی در دفترچه انتخاب رشته سال ۱۳۹۱ حذف کرده اند. این در حالیست که همین ۳۶ دانشگاه در کنکور سال گذشته زنان را برای تحصیل در این رشته ها پذیرش کرده بودند. جالب است که همه این تصمیمات نیز در سال هایی گرفته شده که سازمان سنجش زنان را در کنکور پیشتاز اعلام نموده است.
در میان ۳۶ دانشگاهی که امسال زنان نمی توانند در برخی رشته های آن تحصیل کنند نام رشته مددکاری اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی نیز به چشم می خورد. رشته ای که بنیان گذار آن در ایران یک زن بوده است. زنی که سال ها زندگی خود را وقف این رشته دانشگاهی نمود اما هرگز به دانشگاه محدود نماند. او با راه اندازی “مدرسه عالی مددکاری اجتماعی” ، بستری را فراهم نمود تا زنان و مردان دیگرخواهی پرورش یابند که نه تنها به جامعه و مشکلاتش می اندیشند، بلکه برای حل این مشکلات و ساختن جامعه ای بهتر، آستین ها را بالا زده و کاری می کنند.
اگر چه مدرسه عالی مددکاری اجتماعی در سال های اول بعد از انقلاب تعطیل و فرمانفرمایان راهی مدرسه رفاه شد – که اگر کوشش برخی افراد تاثیر گذار نبود او هم ، چون بسیاری دیگر روانه جوخه اعدام شده بود- اما پس از چند سال و به همت دانش آموختگان این مدرسه، مددکاری اجتماعی، به عنوان رشته ای دانشگاهی پذیرفته شد. در طول سالیان گذشته ، مددکاری اجتماعی از جمله رشته هایی دانشگاهی محسوب می شود که زنان بیش از مردان علاقمند به تحصیل در آن بوده اند. به گونه ای که نسبت جنسیتی زنان دانشجو در این رشته در ورودی های هر سال نزدیک به ۸۰% بوده است. در بازار کار نیز زنان مددکار در سازمان های مختلف دولتی و غیر دولتی نشان داده اند که به خوبی از عهده این حرفه بر می آیند و خدمات ارزنده ای در این خصوص نیز به جامعه ارائه کرده اند.
اما امسال ناگهان اعلام می شود که دانشگاه علامه طباطبایی ، زنان را در این رشته پذیرش نمی کند. در حالیکه به جز این دانشگاه تنها یک دانشگاه دیگر در تهران این رشته تحصیلی را داراست. شاید علتش این است که مددکاری اجتماعی بیش از هر رشته ی دیگری به تغییر باور دارد و تلاش می کند تا تک تک افراد جامعه را برای ایجاد این تغییر، قادر سازد. در تعریف این حرفه آمده است: مددکاری اجتماعی حرفه ایست مبتنی بر دانش و مهارت و ارزش هایی که تلاش می کند افراد، گروه ها و جامعه را بر پایه توانایی هایشان برای مقابله با مشکلات قادر سازد.
مددکاری اجتماعی در دنیا از جمله مشاغل سخت محسوب می شود. نه به دلیل آنکه طبق تعریف مشاغل سخت و زیان آور در آن از عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی غیر استاندارد استفاده می شود بلکه به این دلیل که مددکاران روزانه به واسطه حرفه ی خود بارها و بارها در معرض شنیدن و مداخله در مشکلاتی هستند که گاه بالاتر از ظرفیت های طبیعی روانی انسان است. اما زنان مددکار در سالیان گذشته با وجود تمام مشکلات حرفه ایشان و عدم بهره مندی از امکاناتی که باید در اختیار شاغلین مشاغل سخت قرار داده شود، نشان داده اند که به خوبی از عهده این حرفه بر می آیند.
کسی نمی داند این تصمیمات به راستی کجا، چگونه و توسط چه افرادی اتخاذ می شود. اما شاید زمان آن رسیده باشد که دانش آموختگان این رشته(در کنار دانش آموختگان دیگر رشته ها) از تصمیم گیرندگان این حوزه بپرسند آیا در هنگام اتخاذ این سیاست ها، نگاهی به خدماتی که زنان در این حوزه ارائه کرده اند انداخته اید؟ آیا تا به حال یک بار در موقعیت مشابه با زنان شاغل در این حرفه بوده اید ؟ چه سیاستی در پس این تصمیمات نهفته است که با هیچ منطقی سازگار نمی آید؟
حالا شاید نوبت ماست که همچون دانش آموختگان “مدرسه عالی مددکاری اجتماعی” که همت کردند و این رشته را به دانشگاه بازگرداندند، آستین ها را بالا بزنیم و زنان علاقمند به این رشته را به کلاس های درسی که از آنان دریغ شده بازگردانیم.
منابع:
http://www.iranzanan.ir/first_point…
http://aftabnews.ir/vdceff8zxjh8nei…
www.dw.de/dw/article/0,,1614…
www.bbc.co.uk/…/120806_l06…
