سه دهه عشق و همدلی زنانه/ مصاحبه رادیو زمانه با ناهید نصرت

بمناسبت سی سالگی بنیاد پژوهش های زنان ایران

دو شنبه 8 ژوئيه 2019

نسیم روشنایی

تجربه شما از بنیاد پژوهش‌های زنان ایران چیست؟

 ØªØ¬Ø±Ø¨Ù‡â€ŒØ§ÛŒ بسیار متنوع Ùˆ با ارزش است. بنیاد به دلیل Ú©ÙˆÚ† سالیانه به کشورهای گوناگون این امکان را ٠راهم می‌کند Ú©Ù‡ شرکت‌کنندگان هم با ٠مینیست‌های کشورهای دیگر Ùˆ تا حدودی مبارزات زنان ملل دیگر از نزدیک آشنا شوند Ùˆ هم کنشگران ایرانی در دیگر کشورها را از نزدیک بشناسند، به‌ویژه کنشگرانی Ú©Ù‡ از ایران دعوت Ù…ÛŒ شوند. شرکت در کن٠رانس با شرکت در برگزاری کن٠رانس تجربه مت٠اوتی است. من چون هم به‌عنوان شرکت‌کننده Ùˆ هم در مواردی برگزار کننده شرکت داشتم، زاویه‌های گوناگونی را تجربه کرده‌ام. هر سال کن٠رانس رنگ Ùˆ طرح کمیته برگزار کننده را در قاب بنیاد عرضه کرده است، این تصاویر به گونه‌گونی برگزار کنندگان عمق Ùˆ رنگ گر٠ته‌اند.

در سال‌های گذشته‌تر کمیته‌های محلی بیشتر در جست‌وجوی همایشی زنانه از زنان با دیدگاه‌های گوناگونی دعوت به همکاری می‌کردند. نشست‌های تدارکاتی برای برگزاری گاه از بیش از یک سال قبل آغاز می‌شدند و این شیوه کار، تبادل ٠کر و تجربه، گ٠ت‌وگو و چالش را در درون کمیته‌ها ممکن می‌کردند. احساس می‌کنم که این روند به‌تدریج در کمیته‌ها، به اجرای یک قرارداد نزدیک می‌شود. یعنی کسی مسئولیت اجرای کن٠رانس را در کشوری به‌عهده می‌گیرد و ا٠رادی را برای کمک دعوت می‌کند. بیشتر این ا٠راد نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند و بسیاری تنها در اجرای همان سه روز حضور دارند. البته شاید آن سال‌ها جنبش زنان به‌دنبال هویت‌یابی نیاز بیشتری به گ٠ت‌وگو احساس می‌کرد واین نیاز به‌تدریح کمتر شده است. یا نسل ما به سنی رسیده که دیگر تحمل دردسر و حوصله بحث و گ٠ت‌وگو با دیگری را ندارد و ترجیح می‌دهد با هم٠کران خود پروژه ای را به پایان برساند. در هرحال به‌نظر من پدیده‌ای‌ است که خوب است اگر قرار است به شیوه کار بنیاد تبدیل شود، در روش کار بنیاد که هر ساله به کمیته‌ها داده می شود روشن گردد. به باور من هرچند دموکرات بودن آسان نیست و وقت و انرژی بسیاری می‌گیرد، برای جامعه استبداد زده ایرانی بهتر است که با صر٠وقت بیشتر دموکراسی در عمل تمرین شود.

به نظر شما چه عامل یا عواملی باعث ۳۰ سال دوام بنیاد شده است؟

 Ø¨Ù‡ نظر من از سویی پیگیری مسئول بنیاد، خانم گلناز امین در ح٠ظ این ارگان Ùˆ دست به‌دست گرداندن آن، از سوی دیگر نیاز زنان ایرانی به داشتن چنین ارگانی مستقل، عدم وابستگی به دولت‌ها، عدم وابستگی به دیدگاه‌های موجود سیاسی، درعین حال تریبون دادن به همه آنهایی Ú©Ù‡ تبلیغ‌گر رسمی دولتی نبودند، از عللی بودند Ú©Ù‡ بنیاد را از همان ابتدا با استقبال زنان ایرانی روبه‌رو کرد Ùˆ علی‌رغم تمامی کاستی‌ها به Û³Û° سالگی رساندند. همچنین، وجود جمهوری اسلامی در ایران Ùˆ پیاده کردن آپارتاید جنسی شریعت اسلامی، از علل اساسی پایداری این نهاد شد.

بسیاری علی‌رغم نقدهایی که داشتند این نهاد را مقاومتی ٠رهنگی در برابر دیدگاه زن ستیز جمهوری اسلامی می‌دیدند و کمر به پیشر٠ت آن بستند و به این ترتیب طی٠وسیعی از زنان، با دیدگاه‌های گوناگون از بی‌خدا تا مذهبی، از ناسیونالیست تا انترناسیونالیست، ازهوادار طبقات محروم تا لیبرال، از دگرجنسگرا و همجنسگرا ستیز تا همجنسگرا و کوییر مکانی برای همایش و تریبونی برای بیان یا٠تند. به جرئت می‌شود گ٠ت که کمتر کنشگر زنان ایرانی در خارج از ایران می‌توان یا٠ت که به‌عنوان شرکت کننده، سخنران، هنرمند مهمان و یا برگزار کننده در کن٠رانسی از بنیاد حضور نداشته باشد.

به تجربه من بسیاری از زنان که شاید نامشان هرگز در تاریخ بنیاد هم نماند در ماندگاری این نهاد کمک رساندند و برای پیشر٠ت آن کوشیدند. ٠عالیت در بنیاد وقت بسیاری می‌گیرد و کسانی که همکاری کرده‌اند، به‌خوبی می‌دانند که این ۳۰ سال بر چه میزان عشق و همدلی زنانه استوار بوده است.

به نظر شما آیا بنیاد توانسته بین نسل‌ها پلی بزند؟

 Ø¨Ù‡â€Œ نظر من بنیاد از کن٠رانس Û²Û°Û°Û° در کالی٠رنیا Ú©Ù‡ میزگرد جوانان را پایه‌ریزی کرد، کوشید این ارتباط را به‌وجود آورد. هر چند این میزگرد همواره وجود داشت، ولی از سال Û²Û°Û°Û¹ Ú©Ù‡ سرکوب جنبش سبز در ایران بسیاری از جوانان را به خارج از ایران تبعید کرد، حضور نسل جوان با تجربه سیاسی Ú©Ù‡ پشت سر گذاشته بود، در کن٠رانس Û²Û°Û±Û± هلند Ùˆ Û²Û°Û±Û² در برکلی کی٠یت دیگری یا٠ت. به نظر من نسبت به دیگر جمع‌های ایرانی، حتی دیگر کن٠رانس‌های زنان می‌توانم بگویم بنیاد بهتر توانسته با نسل‌های دیگر ارتباط بگیرد. مثلا امسال در کن٠رانس ٠لورانس نزدیک به Û²Û° جوان در تدارکات همکاری داشتند. Ú©Ù‡ البته بهتر می‌بود Ú©Ù‡ اگر برخی از این جوانان در روند تصمیم‌گیری‌ها دخالت داده می‌شدند.

ایا بنیاد توانسته بین ٠عالان و زنان خارج از ایران و داخل ایران ارتباط برقرار کند؟

 Ø¨Ù‡ نظر من در دوره‌ای Ú©Ù‡ ارتباطات جمعی امروزه وجود نداشت، بنیاد توانست پلی هر چند ضعی٠بین داخل Ùˆ خارج از ایران بزند. در دنیای امروز دیگر این نقش بسیار کمرنگ شده ولی تلاش بنیاد در نزدیک کردن کنشگران داخل Ùˆ خارج با ارزش بود. برخی از کن٠رانس‌ها با تنش‌های شرکت‌کنندگان Ùˆ گاهی ٠عالان متشنج شدند ولی بنیاد به راه خود ادامه داد. مثلا در شرایطی Ú©Ù‡ ٠عالیت‌های زنان در داخل مانند کمپین یک میلیون امضا، تا علیه سنگسار Ùˆ وب‌سایت‌های ٠مینیستی از جانب برخی کنشگران Ùˆ یا گروه‌های سیاسی در خارج از ایران مورد نکوهش قرار می‌گر٠تند. بنیاد بر تلاش آنان ارج نهاد. برای نمونه در کن٠رانس سال Û²Û°Û°Û¸ در برکلی یک کن٠رانس به شناساندن مبارزات زنان در ایران اختصاص یا٠ت. این تلاش‌ها Ú©Ù…Ú©ÛŒ برای نزدیکی کنشگران داخل Ùˆ خارج Ùˆ آشنایی بیشتر آنان به ٠عالیت‌های یکدیگر بودند.