در کشورهای غربی بویژه کشورهای اروپائی بیش از صد سال است Ú©Ù‡ مردم تکلی٠خود را با مذهب Ùˆ جایگاه آن در جامعه تعین کرده اند Ùˆ مذهب امر خصوصی Ùˆ شخصی مردم اعلام شد. با کنار گذاشتن سیستم عریض، طویل، خرا٠اتی Ùˆ سرکوبگر کلیسا از دولت، مردم اروپا ٠راز جدیدی از ØÙ‚ Ùˆ Øقوق انسانی Ùˆ آزادی را تجربه کردند. آزادی داشتن، نداشتن Ùˆ تغیر مذهب. لائیسیته Ùˆ کوتاه کردن دست کلیسا Ùˆ مذهبیون از سیستم آموزشی یکی از اساسی ترین Ùˆ مهمترین دستاوردهای این دوره از زندگی سیاسی Ùˆ اجتماعی مردم بود. به جز این مهم، رهائی زنان از قید آداب، رسوم Ùˆ قوانین ارتجاعی Ùˆ زن ستیز مذهبی هم جهشی بود تاریخی، بطور خلاصه جدائی دستگاه دولت از دستگاه مذهب نه تنها ساختار سیاسی اجتماعی دیگری برای مردم بوجود آورد بلکه "آزادی بیان" Ùˆ عقیده را بعنوان یک اصل پایه ای Ùˆ Øقوقی تثبیت کرد. ولی متاس٠انه در نیمه قرن بیست یکم در کشورهای خاورمیانه، بعضی از کشورهای ا٠ریقائی Ùˆ در کشوره خودمان ایران هنوز اسلام، مذهبی سیاسی Ùˆ دولتی است. مذهب اسلام، آداب، رسوم Ùˆ قوانین واپس مانده آن نه تنها بر تمامی زوایای سیاسی، اجتماعی، قضائی Ùˆ ٠رهنگی جامعه مدنی بلکه در خصوصی ترین جنبه های زندگی مردم دخالت گر Ùˆ ٠عال است.
دلائل اینکه چرا مردم این کشورها نتوانستند از تجربه Ùˆ دستاوردهای کشورهای اروپائی در مورد لائیسیته است٠اده کنند بسیار است. بدون Ø´Ú© تغیر کند Ùˆ ناموزون ٠رماسیون اقتصادی در این کشورها را نمیتوان به عنوان تنها دلیل در نظر گر٠ت. شاید بتوان عدم وجود Ùˆ یا کمبود ٠یلسو٠ان Ùˆ روشن٠کران لائیک، بØØ« Ùˆ مبارزه ایدئولوژیک را یکی از دلائل در نظر گر٠ت. در Øالی Ú©Ù‡ در اروپا در شرایط سخت اقتدار کلیسا ٠یلسو٠ان، روشن٠کران، جامعه شناسان Ùˆ روانشناسان خلاقییت ٠کری Ùˆ نوآوریهای ذهنی خود را در جامعه گسترش دادند، در کشورهای اسلامی بیشتر شاهد اسلام شناسانی بودیم Ú©Ù‡ باعث گسترش Ùˆ اقتدار مذهب اسلام شدند. از همین زاویه است Ú©Ù‡ آگاهی Ùˆ شناخت مردم نسبت به دمکراسی، ØÙ‚ Ùˆ Øقوق سیاسی، اجتماعی، ٠ردی Ùˆ جایکاه مذهب در دولت Ùˆ جامعه قابل تامل Ùˆ بررسی است.
به جرات میتوان گ٠ت Ú©Ù‡ در بین کشورهای خاورمیانه ای ٠ضای سیاسی Ùˆ اجتماعی ایران، آگاهی Ùˆ مبارزات امروز مردم مسیر جدید Ùˆ نوینی را پشت سر میگذارد Ú©Ù‡ سرنگونی رژیم اسلامی Ùˆ استقرار دولت لائیک Øد اقل دستاورهای آن خواهد بود. Øوادث اخیر Ùˆ مبارزات شجاعانه مردم کشورمان این راستا را به روشنی نشان میدهد.
Øوادث دی ماه امسال با برگزاری Ù¡Û¶ آذر، روز دانشجو، Ùˆ رادیکالیزه شدن مبارزات دانشجویان Ùˆ مردم علیه رژیم اسلامی شروع شد. بدون تردید Ù¡Û¶ آذر امسال در تاریخ Ù¥Û¶ ساله جنبش دانشجوئی بی نظیرترین Ùˆ درخشان ترین Ù¡Û¶ آذری بود Ú©Ù‡ دانشجویان علیرغم سرکوب، در تمامی نقاط کشور Øتی در دور ا٠تاده ترین مناطق بر گزار کردند. بر عکس توصیه های Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† Ú©Ù‡ از دانشجویان خواسته بودند Ù¡Û¶ آذر را در Ù…Øدود دانشگاهها Ùˆ به آرامی برگزار کنند این روز تاریخی از Ù…Øدوده دانشگاهها ٠راتر ر٠ت Ùˆ با مبارزات مردم پیوند خورد.
در ادامه Ù¡Û¶ آذر، مبارزات گسترده، بی سابقه Ùˆ شجاعانه مردم در روزهای تاسوعا Ùˆ عاشورا Ú©Ù‡ باعث Øیرت Ùˆ تعجب تمام رسانه های غرب شد تمام سیستم ولایت ٠قیهی Ùˆ ارگانهای سرکوبگر آنرا به چالش کشید. در واقع مردم کشورمان پس از سی سال خشم Ùˆ ن٠رت خود را نسبت به Ú©Ù„ نظام Ùˆ ولایت ٠قیه در راس آن نشان دادند. دراین روز نسل پس از ٥٧ خشم سی ساله خود را علیه زندان، شکنجه، تجاوز، اعدام، سنگسار، تبعیض، زن ستیزی Ùˆ سایر سرکوبهای سیاسی، اجتماعی Ùˆ ٠رهنگی در خیابانها ٠ریاد کردند.
در تمام این شش ماه Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† از خاتمی تا موسوی Ùˆ نهضت آزادی تلاش بسیار کردند تا مبارزات مردم رادر Ù…Øدوده موضوعات مربوط به "انتخابات" نگهدارند. بیانه شماره ١١ موسوی " جمهوری اسلامی نه یک کلمه بیشتر Ùˆ نه یک کلمه کمتر" Ùˆ سپس بیانیه های دیگر او Ú©Ù‡ تاکید بر راه "امام راØÙ„" داشت هد٠ی جز جلوگیری از رادیکالیزه شدن مبارزات ضد Øکومتی مردم نداشت.
موسوی این کهنه کار سیاسی Ùˆ جنایتکاری Ú©Ù‡ غیر از نخست وزیری در سالهای ترور، ÙˆØشت، اعدام Ùˆ کشتار دهه Û¶Û° همیشه پست های دیگری در این رژیم داشته است اکنون به مهره کلیدی برای Ø·ÛŒÙ Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† ملی Ùˆ مدهبی تبدیل شده است، تا شاید از طریق جنبش سبز او مانع سقوط جمهوری اسلامی گردند.
اگر Ú†Ù‡ جنبش امروز نسل پس از ٥٧ ٠اقد ارگان Ùˆ رهبری انقلابی است Ùˆ هنوز هیچ الترناتیو سیاسی مشخصی را در پیش رو ندارد Ùˆ تنها با "مرگ بر دیکتاتور" Ùˆ "مرگ بر ولایت ٠قیه" به میدان آمده است ولی دیگر Øاضر به قبول Ùˆ ادامه زندگی به شیوه گدشته هم نیست. به همین دلیل هم با ابتکارات خود از هر Øادثه، واقعه، مراسم Ùˆ سالگردی برای مبارزه با رژیم است٠اده میکند. این نسل، عاشورا را Ú©Ù‡ روزی کاملا مذهبی Ùˆ سنبل نمادین شیعه است به کارزار مبارزاتی علیه ولایت ٠قیه، راس هرم قدرت Ùˆ رژیم اسلامی تبدیل کرد.
با توجه به ابعاد Ùˆ Ø´Ú©Ù„ مبارزاتی Ú©Ù‡ در طول این شش ماه در کشورمان در جریان بوده Ùˆ با توجه به خصلت مردمی آن Ú©Ù‡ بیشتر کارگران، جوانان بیکار، دانشجویان، معلمان، زنان، Ùˆ زØمتکشان در آن شرکت دارند میتوان دو سناریو را در نظر گر٠ت.
1-مردم به تنگ آمده از شرایط اس٠بار اقتصادی، بیکاری، ٠قر، گرانی، اØتکار Ùˆ بخصوص ٠ضای سرکوب بی سابقه سی ساله عیلرغم کشتار خیابانی، زندان، شکنجه های ÙˆØشیانه Ùˆ اعدام به مبارزه آزادیخواهانه خود تا سقوط رژیم اسلامی ادامه خواهند داد. مردم به این نتیجه رسیده اند Ú©Ù‡ راه برگشتی نیست.
2-رهبران Ùˆ تصمیم گیرندگان رژیم اسلامی با توجه به شکا٠هائی Ú©Ù‡ در ارگانها، نهادها Ùˆ بطور Ú©Ù„ÛŒ هرم قدرت سیاسی بوجود امده است Ùˆ روز به روز هم بیشتر میشود، زمانی Ú©Ù‡ خطر عمیق تر شدن مبارزات مردم Ùˆ نزدیک شدن سرنگونی را اØساس کنند Ùˆ به این نتیجه دست یابند Ú©Ù‡ تنها با ماشین سرکوب نمیتوانند به مقابله با مردم بپردازند، برای Ø٠ظ موجودیت خود سازش Ùˆ تقسیم قدرت با Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† را در پیش خواهند گر٠ت. اما این سناریو اØتمالی تنها برای مدتی میتواند کارائی سیاسی داشته باشد. دسته بندی، Ø¬Ù†Ø§Ø Ø¨Ù†Ø¯ÛŒ Ùˆ شکا٠های جدید بر سر تقسم مجدد قدرت از یک سو Ùˆ مطالبات، خواستها Ùˆ انتظارات مردم از سوی دیگر ادامه این همزیستی اجباری را نا ممکن میسازد.
Øضور گسترده Ùˆ بی سابقه زنان Ùˆ شرکت ٠عال آنها از آغاز Øرکتهای اعتراضی تا کنون برایندی از رشد Ùˆ آگاهی سیاسی مردم ما بطور Ú©Ù„ÛŒ Ùˆ زنان بطور خاص است. زنان Ú©Ù‡ از همان ابتدای سال ٥٧ با اجباری کردن Øجاب اسلامی توسط خمینی سرکوب شدند، در طول این سی سال با واقعیت مذهب، قوانین سرکوبگر Ùˆ تبعیض آمیز آن بیش از هر گروه اجتماعی دیگر روبرو بودند. بقول معرو٠، در این مبارزه زنان هیچ چیزی غیر از زنجبر های اسارت بار اسلامی را از دست نمیدهند.
ولی آیا زنان باید تنها به Øضور Ùˆ شرکت ٠عال خود بدون Ø·Ø±Ø Ù…Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Øª مشخص در این دوره از مبارزات بسنده کنند؟ منظور از Ø·Ø±Ø Ø§ÛŒÙ† سئوال به این معنی نیست Ú©Ù‡ زنان در گیر Ùˆ دار کشاکش خیابانی بر تمامی خواسته ها Ùˆ مطالبات برابری طلبانه خود Ú©Ù‡ Ú©Ù… هم نیستند پا٠شاری کنند، بخصوص Ú©Ù‡ Ø³Ø·Ø Ù…Ø¨Ø§Ø±Ø²Ø§Øª کنونی هم چنین موضوعی را نشان نمیدهد. ولی، زنان Ùˆ مدا٠عان Øقوق زنان میتوانند " برابری" را به عنوان مطالبه اساسی زنان در این دوره Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù†Ø¯. ات٠اقا Ø·Ø±Ø Ú†Ù†ÛŒÙ† مطالبه ای مرزهای سیاسی را با جریانات Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ اسلامی مشخص خواهد کرد Ùˆ رادکالیزه شدن Ùˆ جهت گیری غیر مذهبی جنبش را نمایان تر میسازد.
در Øاشیه مرگ منتظری
پس از در گذشت منتظری تعدادی از ٠عالین سیاسی Ùˆ زندانیان سیاسی سابق در مورد او مطالبی نوشتند Ùˆ مخال٠ت منتظری را در مورد کشتار زندانیان سیاسی در سال Û¶Ù§ برجسته کردند. اسطوره سازی یکی از ویژگیهای ٠رهنگی است Ú©Ù‡ در بین ما ایرانیها رایج است Ùˆ به همین دلیل به راØتی Øقایق Ùˆ واقعیت ها را یا ٠راموش میکنیم Ùˆ یا واژگونه میسازیم.
نسل انقلاب ٥٧ چگونه میتواند نقش کلیدی Ùˆ جایگاه سیاسی منتظری را در این نظام ٠راموش کند؟ در ده سال اول استقرار جمهوری اسلامی منتظری تقریبا در تمامی ارگانها Ùˆ نهاد های Øکومتی جزء نظریه پردازان، تصمیم گیرندگان Ùˆ گردانندگان اصلی این رژیم بود Ú©Ù‡ تنها مهمترین آنها برای یاد آوری Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒØ´ÙˆØ¯. منتظری ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی، امام جمعه تهران Ùˆ قم، قائم مقام رهبری در قوه قضائیه، نماینده ولی ٠قیه در دانشگاهها، سپاه پاسدارن Ùˆ بالاخره جانشین امام Ùˆ ولایت ٠قیه بود.
منتظری در طول ده سال اول استقرار این رژیم هرگز در مورد سرکوبها Ùˆ اعدامهائی Ú©Ù‡ در، ترکمن صØرا، کردستان Ùˆ خوزستان صورت گر٠ت مخال٠ت Ùˆ واکنشی نداشت. Øتی در مورد اعدامهای بیشمار سال Û¶Û° Ùˆ پس از آن کمترین مخال٠تی نکرد. تنها در سال Û¶Ù§ بود Ú©Ù‡ به " بی رویه" بودن کشتار زندانیان سیاسی اعتراض داشت Ùˆ نه چیزی بیش از آن. علت این اعتراض هم در بروزاختلا٠ات اطرا٠یان خمینی با منتظری، نزدیکان Ùˆ ا٠راد د٠تر او بود.
اگر خمینی ٠رد شماره ۱، تا زمان مرگش در سال Û¶Û¸ به خاطر کشتارها، اعدام ها Ùˆ سرکوبهای مردم به عنوان "جنایکار" قلمداد میشود چگونه است Ú©Ù‡ منتظری " یار امام" "نماینده او" Ùˆ "جانسین او" تا سال Û¶Û¸ از این عنوان مبرا میشود؟ Øقیقت Ùˆ واقعیت را نه میتوان ٠راموش کرد Ùˆ نه میتوان واژگونه ساخت. منتظری شماره Û² این رژیم بود.
مردم ØÙ‚ دارند بنا به تقویم Ùˆ Ø´Ú©Ù„ مبارزاتی Ú©Ù‡ در پیش گر٠ته اند، مراسم تد٠ین منتظری را هم به صØنه اعتراضات Ùˆ مبارزات خود علیه خامنه ای، سیستم Ùˆ نظام او تبدیل کنند. ولی آیا ٠عالین Øقوق بشر، ٠عالین سیاسی Ùˆ زندانیان سیاسی سابق بعنوان ا٠راد آگاه Ú©Ù‡ در رخدادها Ùˆ شرایط آن زمان Øضور داشتند میتوانند تاریخ ثبت شده Ùˆ نقش ٠رد شماره Ù¢ این نظام را واژگونه مورد ارزیابی قرار دهند؟
Eftekhari_marjan@yahoo.com