سایت اثر » بØØ« زنان Ùˆ Øقوق آنها به عنوان بخش مسلمی از جامعه انسانی از اواخر قرن نوزدهم Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ Ùˆ پس از آن جنبشهای زنان Ú†Ù‡ در ادبیات Ùˆ Ú†Ù‡ در زمینه های اجتماعی Ùˆ سیاسی تغییری شگر٠یا٠ت به گونه ای Ú©Ù‡ آن نرمها Ùˆ قوانین Øاکم مردسالار بر جامعه Ú©Ù… Ú©Ù… جای خود را به برابری Ùˆ Øقوق مساوی داد. این دگرگونی در جوامع غربی Ù…Øرز Ùˆ غیر قابل انکار بود . جنبشهای ٠مینیسم Ú©Ù‡ منشأ آن اروپا Ùˆ آمریکا بود توانست در این کشورها تأثیر شگر٠ی را در Ù†Øوه زیستن Ùˆ قوانین Øاکم بر جامعه Ùˆ همچنین در پیدایش عناصر زنانه Ùˆ بیرون کشیدن آنها در ادبیات زنان بگذارد. ٠منیستهای غربی Ùˆ آمریکایی با الگوبرداری مشخص از جامعه خود باورهایشان را بر پایه تئوریهای مدرن ٠کری Ø´Ú©Ù„ دادند Ùˆ به این ترتیب توانستند ٠منیسم را با اصول Ùˆ مبانی مشخصی وارد عرصه های مختل٠سیاسی ØŒ اجتماعی Ùˆ ادبی کنند . گرچه دو موج اول ٠منیسم تنها به برابری زن Ùˆ مرد در جوامع غربی Ùˆ آمریکایی رجوع کرده بودند اما به تدریج این جنبش توانست راه خود را در کشورهای جهان سوم نیز بگشاید. ٠منیستهای جهان سوم Ú©Ù‡ یکی از انشعابات موج سوم ٠منیسم هستند، تئوریهای ٠منیسم غرب Ùˆ آمریکا را به خاطر باورها Ùˆ الگوهایی Ú©Ù‡ تنها به طبقه خاص س٠ید پوستان Ùˆ جوامعه غربی اشاره Ù…ÛŒ کرد مورد انتقاد قرار دادند Ùˆ خود تئوریهایی را ارائه دادند Ú©Ù‡ مطابق بر معیارهاو هنجارهای اخلاقی جهان سوم بود ند. همچنین این گروه موج سوم ٠منیستها سنن Ùˆ معضلات رایج در جهان سوم را نیز در نظر گر٠ته اند.
ایران Ú©Ù‡ از کشورهای جهان سوم به Øساب Ù…ÛŒ آید نیز جدا از تأ ثیر این جنبش نبوده است. زنان در ایران پس از انقلاب Ùˆ به خصوص در دهه های اخیر توانسته اند جایگاه نسبتا مت٠اوتی را نسبت به گذشته به دست آورند، هرچند Ú©Ù‡ رشد این جریان با موانع Ùˆ سختیهای زیادی همراه است. اوج ٠عالیتهای آنان از تأ ثیر پذیری از جنبشهای ٠منیستی Ùˆ تØصیل در مدارج عالی دانشگاهی Ùˆ همچنین مهاجرت آنان به خارج از مرزهای ایران Ùˆ زندگی در Ù…Øیطی مت٠اوت از جامعه مردسالار Ùˆ سنتی ایران به دست آمده است. با این همه پیشر٠تی Ú©Ù‡ در جامعه مدنی Ùˆ Øقوقی زنان به عمل آمده است به نظر Ù…ÛŒ رسد هنوز این جنبش نتوانسته است آن جایگاهی را Ú©Ù‡ تا کنون باید کسب Ù…ÛŒ کرده پیدا کرده باشد Ùˆ در بسیاری از موارد طرØهای اجتماعی زنان با شکست مواجه شده Ùˆ نوعی سرخوردگی رابه همراه داشته است . اما موانع اصلی برای پیشر٠ت این جریان کدامند ØŸ در زیر چند مانع به عنوان اصلی ترین موانع بر سر راه جنبش ٠منیسم آورده شده است Ú©Ù‡ با برطر٠کردن Ùˆ شناساندن آنها این جنبش Ù…ÛŒ تواند Ú©Ù…Ú© شایانی به پیشر٠ت طرØهای اجتماعی Ùˆ سیاسی زنان در ایران بکند؛ هرچند Ú©Ù‡ ٠عالیتهای سایسی Ùˆ اجتماعی چون کمپین یک میلون امضا Ùˆ دیگر جنبشهای آزادیخواهانه تا Øدودی برزدودن Ùˆ یا Ú©Ù… کردن اثر این موانع تأثیر گذاشته است .
1 – سنت Ùˆ مذهب: تاکنون مذهب به عنوان اصلی ترین مانع این جنبش بوده است. سنت Ùˆ مذهب زنان را Ù…Øدود به باورها Ùˆ شرایط خاصی کرده Ùˆ از رشد آنها در صØنه های مشخص اجتماعی جلوگیری Ù…ÛŒ کنند. به طوری Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ بینیم در شهرهای Ú©Ùˆ چکتر Ú©Ù‡ سنتی تر هستند این جنبش با معضلات زیادی مواجه است Ùˆ از سوی دیگر نگاهی Ú©Ù‡ دید سنتی به زن دارد نیز خود به عنوان سدی بزرگ عمل Ù…ÛŒ کند. در دید سنتی ØŒ زن خوب کسی است Ú©Ù‡ در خانه باشد، مادر خوب Ùˆ همسر خوبی باشد Ùˆ بتواند رضایت همسر Ùˆ ٠رزندان Ùˆ خانواده خود را کسب کند. هر نوع گریز از این نوع نگاه به نوعی سنت Ø´Ú©Ù†ÛŒ در نظر گر٠ته Ù…ÛŒ شود Ùˆ در نتیجه در تقابل با نرمهای رایج جامعه قرار خواهد گر٠ت . به عنوان مثال اگر زنی به هر دلیل سنتهای تØمیل شده را کنار بگذارد، از طر٠ا٠راد اجتماع ٠رد ایده آل Ùˆ مقبولی نیست Ùˆ شاید در بعضی موارد مورد بازخواست قرار گیرد. در دید سنتی ØÙ‚ هیچ گونه اعتراضی به زن داده نمی شود Ùˆ زن نمی تواند از سنتهای تØمیل شده سرکشی کند. هر زنی Ú©Ù‡ خودش را با این الگوها تطابق دهد به عنوان الگویی ایده آل در نظرگر٠ته Ù…ÛŒ شود. تا وقتی Ú©Ù‡ این الگوی ایده آل سنتی بر شرایط جامعه Ùˆ نوع نگاه مردم Øاکم باشد، جنبشهای زنان با شکست مواجه Ù…ÛŒ شود. Øتی اکنون Ú©Ù‡ تا Øدودی این سنتها شکسته شده است هنوز باور جمعی مردم بر همین الگوها استوار است. شاید این پرسش Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ برهم زدن این دیدگاه سنتی Ùˆ تطابق آن با ایده آل گرایی هایی Ú©Ù‡ د رجامعه سنتی تابو خوانده Ù…ÛŒ شود به همین راØتی به دست نمی آید اما Ù…ÛŒ تواند با شکستن این الگوها تا Øدودی ر٠ته ر٠ته ٠ضای سنتی Øاکم را تغییر دادو آن را به سمت سوی باورهایی نو تغیرداد . در مذهب نیز همین ات٠اق Ù…ÛŒ ا٠تد . در دید مذهبی مردان Ù…ÛŒ توانند تا چهار زن اختیار کنند Ùˆ همین ØÙ‚ به صورت ناخودآگاه نوعی Øس تملک Ùˆ برتری را به مردان جامعه القاء Ù…ÛŒ کند. این باور ها ÛŒ مذهبی در کنار باورها Ùˆ ایده های سنتی Ú©Ù‡ به عنوان الگویی معتبر خودش را نشان Ù…ÛŒ دهد باعث شده است Ú©Ù‡ جنبش زنان بیشتر در Øد یک ایده آل گرایی برای توده عام جامعه Ùˆ در Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù‚ÛŒ بماند. چاره چیست ØŸ نه Ù…ÛŒ شود به تقابل سنت ر٠ت Ùˆ نه مذهب . تنها راه شکستن الگوهای القاء شده Ùˆ در عین Øال Øرکت در مسیری است Ú©Ù‡ میان باورهای جامعه Ùˆ الگوهای ایده آلی ٠اصله چندانی نی٠تد Ùˆ توده مردم توانایی پذیرش این الگوها را Ú©Ù‡ مذهبی Ùˆ سنتی نیستند در کنار باورهایشان بپذیرند. شاید یکی از این راها استقلال مادی Ùˆ شخصیتی زنان در Ø³Ø·Ø Ø¬Ø§Ù…Ø¹Ù‡ Ùˆ دراقشار مختل٠خانواده ها باشد .
2- زنان : دومین عامل خود زنان Ù…ÛŒ باشند بسیاری از زنان طبق تابوهای رایج جامعه Øتی از گ٠تن کلمه ٠منیسم هراس دارند. برای آنها باور برابری Ùˆ همسان بودن سخت Ùˆ دشوار است ØŒ چرا Ú©Ù‡ طبق ناخودآگاه جمعی شان عادت کرده اند Ú©Ù‡ برابر نباشند. آنها ا ز اینکه با همسر خود Ùˆ یا مردان جامعه خود در یک Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ø´Ù†Ø¯ Ù…ÛŒ هراسند Ùˆ همین هراس مانع ورود آنها در صØنه های مت٠اوت اجتماعی Ùˆ سیاسی Ù…ÛŒ شود. بسیاری از زنان، جنبشهای ٠منیسم را باور ندارند Ùˆ آن را نوعی زیاده خواهی Ùˆ یا زیاده طلبی Ù…ÛŒ خوانند. این تصور غلط Ú©Ù‡ از کنش ها موجود در جامعه به آنها القا شده باعث Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ زنان خود به عنوان سدی در برابر جنبشهای ٠مینسم عمل کنند . آنها در جامعه ای زیسته اند با این باور Ú©Ù‡ از مردان پایین تر هستند Ùˆ با همین باورهای تبعیض آمیز Ùˆ در همین جامعه مردسالار رشد کرده اند. Øتی اگر با خود آگاهی، نرمهای اجتماعی خود را باور نکنند Ùˆ برای سرپیچی از آن مصمم شوند اما در ناخودآگاه خود را مقصر Ùˆ گناهکار Ù…ÛŒ دانند. بسیاری از زنان به خاطر وابستگی ها ÛŒ جسمی Ùˆ روØÛŒ Ú©Ù‡ به مردان دارند قبول Ùˆ پذییرش جنبهشای ٠منیسی برایشان دشوار Ùˆ غیر قابل دسترس است. ترسی Ú©Ù‡ در ناخود آگاه آنهاست آنها را از Øرکت به سوی این برابری باز Ù…ÛŒ دارد Ùˆ درعین Øال ر٠تار کسانی را Ú©Ù‡ به تقابل با این باور برخیزند نکوهش Ù…ÛŒ کنند.
بهترین راه ØÙ„ شاید این باشد Ú©Ù‡ زنان بپذیرند آنچه در اثر القائات مذهبی Ùˆ سنتی بوده مربوط به گذشته است Ùˆ Øقوق برابر ØÙ‚ هر انسانی است. Ùˆ به جنبشهای ٠منیسم تنها به عنوان نوعی از جنبش ضد مرد بودن نگاه نکنند بلکه آن را جنبشی در جهت اعتلای ٠رهنگ خود Ùˆ خانواده شان بدانند .
3 - دگماتیسم Ùˆ تعصب گرایی : عامل سوم دگماتیسم Ùˆ تعصب گرایی است. تعصب گرایی از قوانین Ùˆ رسومات جامعه مردسالار است. در جامعه مردسالار مردان نسبت به زنان دارای Øس برتری Ùˆ سلطه جویی هستند. القایی نوعی ازØس مالیکت از طر٠جامعه، سنت Ùˆ مذهب به مردان جامعه مردسالار، نوعی تعصب را در آنها به وجود Ù…ÛŒ آورد بسیاری از ٠جایعی Ú©Ù‡ در جامعه دگماتیک Ùˆ متعصب پیش Ù…ÛŒ آید ناشی از همین رویکرد تعصب گرایی Ùˆ مالکیت گرایی است. تعصب باعث Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ زنان نتوانند به ایده الهای خود در زندگی مشترکشان Ùˆ یا زندگی شخصی خود به عنوان ٠ردی از جامعه برسند. اعمال تعصب Ù…ÛŒ تواند از طر٠خانواده ØŒ ٠امیل Ùˆ یا آشنایان هر ٠رد باشد در جامعه تعصب گرای اگر زنی از خط قرمزها ÛŒ تØمیل شده بگذرد ٠ردی خاطی Ù…Øسوب شده Ùˆ از ٠ضای عادی جامعه طرد Ù…ÛŒ شود. این نوع رویکرد نیز در خانواده های مرد سالار Ùˆ پدر سالا رنیز به ÙˆØ¶ÙˆØ Ù‚Ø§Ø¨Ù„ مشاهده است. به این معنی Ú©Ù‡ اگر زنی Ùˆ یا دختری ایده آل ها Ùˆ آرمان گرایی های خود را در این با٠ت بخواهد عملی کند با واکنش سخت پدر خانواده، همسر Ùˆ یا برادران خود مواجه Ù…ÛŒ شود. تعصب گرایی Ùˆ دگماتیسم به عنوان یکی از موانع اصلی جنبشهای ٠منیسم است Ùˆ تا وقتی Ú©Ù‡ در بستر جامعه Ùˆ در ساختارهای ا٠راد جامعه موجود باشد جنبشهای ٠منیسم نمی تواند به Øرکت ایده آل خود ادامه دهد. تنها چاره برای Ú©Ù… کردن تعصب گرایی در جامعه مردسالار بالا بردن ٠رهنگ Ùˆ دانش عمومی ا٠راد جامعه Ùˆ رواج دادن الگوهایی است Ú©Ù‡ به تدریج تعصب گرایی Ùˆ دگماتیسم بودن را از Ø³Ø·Ø Ø¬Ø§Ù…Ø¹Ù‡ بزداید.
4 – قوانین اجتماع : عامل دیگر اجتماع Ùˆ قوانین تئوریزه شده آن Ù…ÛŒ باشد. در اجتماع مردسالاری مثل ایران تمامی قوانین Øقوقی بر علیه زنان است. هر چند Ú©Ù‡ در سالهای اخیر بهبودهایی در این زمنیه Øاصل شده است اما ٠عالیت در مجرای Øقوق زنان Ùˆ همینطور جامعه زنان، قانون رایجی ندارد. از سوی دیگر قوانین ازدواج، طلاق Ùˆ رسومات رایج در این ها علیه Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø²Ù†Ø§Ù† Ù…ÛŒ باشد Ùˆ بر عکس بیشتر مطابق با همان معیارهای تعصب گرایانه Ùˆ دگماتیک Ù…ÛŒ باشد. قوانین Øقوقی به خاطر رابطه نزدیکشان با مذهب Ùˆ سنت طوری تئوریزه شده اند Ú©Ù‡ زن را در پایین ترین جایگاه بر خورداریهای اجتماعی قرار Ù…ÛŒ دهند. از طر٠دیگر اکرانهای رسانه ای Ùˆ نمایشی نیز در پردازش Ùˆ باوراندان این الگوها سهم عمده ای دارند Ùˆ پیدایش ØÙ‚ طلبی زنان Ùˆ جنبشهای ٠مینسم را با مشکلات جدی مواجه Ù…ÛŒ کنند. الگو هایی Ú©Ù‡ از طریق رسانه های جمعی Ùˆ Øتی تبلیغات روزنامه Ùˆ دیگر رسانه ها ارائه Ù…ÛŒ شوند به عنوان نمونه شاخصی از ٠رآیندهای اجتماعی عیله زنان Ùˆ باورهای ٠منیسم Ùˆ جنبهشای زنان Ù…ÛŒ باشند Ùˆ در Ø³Ø·Ø ÙˆØ³ÛŒØ¹ÛŒ Øقوق Ùˆ برابریهای زنان را به گونه ای واژگون Ùˆ برعکس نشان Ù…ÛŒ دهند Ùˆ در Øقیقیت قوانین رایج را توجیه Ù…ÛŒ کنند. تنها راه برای جلوگیری از اشاعه این نوع تبلیغات آگاه کردن زنان جامعه از طریق اطلاع رسانی های همگانی Ùˆ شاید بالا بردن آگاهی آنها از طریق مطالعه Ùˆ اینترنت باشد .
به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ عدم Øضور آشکار ٠منیسم رابطه مستقیمی با عوامل ذکر شده دارد. هر کدام از این عوامل به تنهایی Ùˆ یا در کنار یکدیگر، زنان Ùˆ جامعه آنها ØŒ مردان جامعه Ùˆ همینطور باورها Ùˆ عر٠های مشخص اجتماعی را تØت تأثیر قرار Ù…ÛŒ دهند. با این Øال Ùˆ با همه این عوامل در طول چند دهه اخیر جنبشهای زنان وارد مرØله تازه ای شده است Ùˆ نیاز به ارائه تئوریهایی در Ø³Ø·Ø Ùˆ مطابق با ٠رهنگ جامعه نوبیناد زنان دارد. ارائه این تصاویر Ùˆ الگوها ÛŒ هم ردی٠با دیگر جنبشهای ٠منیسم در غرب Ù…ÛŒ تواند از طریق ادبیات، سینما Ùˆ Øتی کارگاههای آموزشی صورت گیرد. تنها در صورتی Ú©Ù‡ هر یک از این موانع Ú©Ù… رنگ شوند Ùˆ یا از بین روند جنبش ٠منیسم به صورت ٠زاینده Ùˆ آشکارا در Ø³Ø·ÙˆØ Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ø§Ø¬ØªÙ…Ø§Ø¹ÛŒ خود را نشان خواهد داد. هرچند Ú©Ù‡ این جنبش هم اکنون به صورت نامØسوس، اما چشمگیر تأثیر خود را بر ٠عالیتها Ùˆ جنبشهای اجتماعی ØŒ سیاسی Ùˆ ادبی زنان گذاشته است Ùˆ Ù…ÛŒ رود تا با Ú©Ù… رنگ نمودن Ùˆ یا برداشتن موانع یاد شده این جتبش را وارد مرØله جدیدی در عرصه ٠عایلتهای زنان ایران کند.